Prekomorske brigade NOVJ
Prekomorske brigade Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (ital. Brigate d'oltremare dell'Esercito popolare di liberazione della Jugoslavia) bile su formirane u Italiji nakon kapitulacije u septembru 1943. godine, a sačinjavali su ih slovenački, hrvatski i crnogorski politički zarobljenici, koji su do tada robijali u koncentracionim logorima, te Slovenci i Istrani koji su bili vojnici Italijanske vojske. Neposredno nakon osnivanja, u brigadama se nalazilo oko 8.000 boraca.
Nastanak i delovanje brigada
urediU italijanskom gradu Bariju delovala je prijemna baza, a Vrhovni štab NOV i PO Jugoslavije uspeo je da u prekomorske brigade, koje su bile pod njezinom komandom, uključi bivše pripadnike italijanske i nemačke vojske, internirce, pripadnike Specijalnih bataljona (ital. Battaglioni speciali) i jugoslovenske prebege Saveznicima (pripadnici Jugoslovenske vojske van otadžbine u severnoj Africi i drugde) koji su želeli da se priključe NOVJ. Među pre navedenim pripadnicima brigade, bilo je i oko 1800 Italijana i 450 antifašista iz drugih država.
Prekomorci su bili većina u novim, tehnički zahtevnijim jedinicama NOVJ (artiljerija, vazduhoplovstvo, ratna mornarica). Od pet formiranih brigada, Prva i Druga prekomorska brigada NOVJ ratovale su širom Jugoslavije, Treća je bila deo Osmog korpusa i Četvrte armije JA u dejstvovanju prema Trstu, Četvrta je u Monopoliju bila zadužena za logistiku, Peta je učestvovala u oslobađanju istočne Slovenije i Ljubljane.
Od oktobra 1943. do kraja rata u maju 1945. godine, prekomorske su brigade učestvovale u 120 borbenih operacija. U ratu je poginulo ukupno 3 200 boraca, dok je ranjenih bilo više od 7 000. Osim borbenog dejstvovanja, u njihovim je jedinicima pokrenuto mnogo kulturnih delatnosti, pa su bila organizovana i 22 pevačka hora. Pri kraju rata, u prekomorskim brigadama se nalazilo 26 000 boraca.
Nasleđe
urediPut prekomorskih brigada u Puli, koji prati trasu stare pulske obilaznice, nazvan je u čast prekomorskih brigada NOVJ.
U Sloveniji, prekomorske brigade su odlikovane „Zlatnim časnim znakom svobode Republike Slovenije“.
Spisak prekomorskih brigada
uredi| naziv | datum formiranja | mesto formiranja | odlikovanja |
|---|---|---|---|
| Prva prekomorska brigada NOVJ | 20. oktobar 1943. | Karbonara, Italija | |
| Druga prekomorska brigada NOVJ | 7. decembar 1943. | Hvar | |
| Treća prekomorska brigada NOVJ | 17. decembar 1943. | Gravina, Italija | |
| Četvrta prekomorska brigada NOVJ | jul 1944. | Gravina, Italija | |
| Peta prekomorska brigada NOVJ | septembar 1944. | Gravina, Italija |
Literatura
uredi- Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina.
Spoljašnje veze
uredi
- Prekomorske brigade na Vojska.net (jezik: engleski)
- Istarska enciklopedija: Prekomorske brigade NOVJ (jezik: hrvatski)
