Predeo izuzetnih odlika Karaš — Nera

Predeo izuzetnih odlika Karaš — Nera
Predeo izuzetnih odlika Karaš — Nera
Mjesto	Srbija
Najbliži grad	Bela Crkva
Koordinate	44° 52′ 38.21″ N 21° 17′ 44.66″ E / 44.8772806° S; 21.2957389° I
Površina	1.541 ha
Osnovano	2015. godine
Upravljačko tijelo	JKP " Belocrkvanski komunalac"

Predeo izuzetnih odlika Karaš — Nera je zaštićeno područje koje se nalazi u jugoistočnom Banatu u opštini Bela Crkva i naslanja se na granicu sa Rumunijom. Predeo koji obuhvata oko 1540 hektara, od čega je oko 64% u režimu zaštite drugog, a preostalih 36% u režimu zaštite trećeg stepena.^[1]

Položaj i osobine

Samo područje sastoji se od tri celine: Karaš, Nera i Mali pesak. Karaš obuhvata deo velike mrtvaje istoimene reke koja je nastala prokopavanjem kanala Dunav-Tisa-Dunav. Nera obuhvata ceo tok ove reke u Srbiji dok Mali pesak čine travnata, peščarska i stepska staništa duž leve obale Karaša kao i njegovu mrtvaju sa leve strane kanala „DTD“ .

Reka Karaš izvire u Rumuniji ispod Anina planina, nakon svojih 110 km dužine od čega 60 km kroz Srbiju, uliva se u Dunav kod mesta Stara Palanka. Karaš predstavlja deo kanala Dunav-Tisa-Dunav.Reka Nera ističe iz planine Semenik u rumunskom Banatu, duga je 124 km i takođe se uliva u Dunav. Ona teče duž granice Srbije i Rumunije povezujući Karpate i Panonsku niziju. Ušće Nere u Dunav, područje pod nazivom Labudovo okno, upisano je u registar Međunarodno značajnih vlažnih područja dok su Mali pesak i meandri Karaša upisani u registar Međunarodnih značajnih staništa ptica.

Osnovnu vrednost PIO „Karaš-Nera“ predstavljaju očuvani napušteni meandar reke Karaš i rečna staništa Nere. Ovaj predeo se odlikuje različitim oblicima reljefa na relativno maloj površini. Najveća akumulacija eolskog peska čini ovo mesto najupadljivijim dinskim predelom u Srbiji gde visina dina može da dostigne i 100 metara. Oivičen ovim dvema rekama, „Mali pesak“ čini jedinstven kontrast suvih peščara i bistrih bujičnih voda, a zbog ispaše koja se ovde stalno odvija on nije obrastao žbunjem i drvećem pa je dinski reljef najvidljiviji. Na prostoru kompleksa „Karaš-Nera“ se još mogu naći i raznovrsni predeli ravničarskih meandra bujičnih reka, sprudova i priobalnih šuma kao i peščarski pašnjaci. U odsečenim meandrima Karaša sačuvana je podvodna, priobalna i plutajuća vegetacija, a prisutne su i retke životinjske vrste.^[2] Posebno vredan predeo čini reka Nera sa svojom plavnom zonom, to je jedna od retkih preostalih neregulisanih reka u Vojvodini koja često menja tok i gradi predeo sačinjen od strmih obala, sprudova, ada, meandra i laguna.

Karakteristično za ovaj predeo je još i to što je ovde uspelo da se sačuva pašnjačko stočarstvo koje nije česta pojava u Vojvodini.

Flora i fauna

Najvažniji predstavnici retke i ugrožene flore su dvoštitasta šaš (Fimbristylis bisumbellata), šiljata zuka (Scirpus mucronatus), zmijski jezik (Ophioglossum vulgatum), dimnjača (Fumaria kralikii), kalužđarka (Epipactis palustris) , gorocvet (Adonis vernalis ) kao i močvarni maslačak (Taraxacum palustre) - jedino stanište u Vojvodini. Na teritoriji Vojvodine samo se u Neri nalaze velike populacije riba karakterističnih za brdske reke), dvoprugasta uklija (Alburnoides bipunctatus), potočna mrena (Barbus meridionalis), kao manić (Lota lota) retka i ugrožene vrsta. Dolina Nere je jedino poznato stanište žabe travnjače (Rana temporaria) i poskoka (Vipera ammodytes) u Vojvodini. U mrtvajama Karaša gnezdi se patka njorka, vrsta sa svetske Crvene liste. Ptice grabljivice hrane se na pašnjacima Malog peska: orao krstaš (Quila heliacal), orao kliktaš (Clanga pomarina), patuljasti orao (Hieraaetus pennatus), orao zmijar (Circaetus gallicus) i riđi mišar (Buteo rufinus), kao i stepski soko (Falco cherrug).Najveća populacija tekunica (Spermophillus citellus) u Srbiji nalazi se na Malom pesku, koji naseljava i jaka populacija posebne forme podzemnog glodara slepog kučeta (Spalax leucodon). Od ostalih rektih i ugroženih vrsta mogu se nabrojati stepski smuk (Dolichophis caspius), stepski gušter (Podarcis tauricus),panonski skakavac (Acrida hungarica), mravlji lav (Myremeleon formicarius)

Kulturno-istorijske znamenitosti

Pored prirodnih lepota i posebnosti, predeo „Karaš-Nera“ se odlikuje i kulturno-istorijskim znamenitostima. U neposrednoj blizini nalazi se važno arheološko nalazište u kojem su pronađena čuvena kolica iz Dupljaja koja su jedan od najvažnijih arheoloških predmeta sa naših prostora, a potiču iz bronzanog doba.^[3]

Vidi još

Reference

^ „Info”. piokarasnera.rs. Pristupljeno 12. 5. 2024.
^ Vasić, Jovana (9. 9. 2019). „Predeo izuzetnih odlika „Karaš-Nera“”. EkoBlog. Pristupljeno 12. 5. 2024.
^ „Plan upravljanja Predelom izuzetnih odlika „Karaš- Nera” za period 2016.-2025. godine.” (PDF). Direkcija za izgradnju opštine Bela Crkva. Pristupljeno 12. 5. 2024.

Literatura

Branislava Butorac, Vesna Habijan-Mikeš (1997): Peščarska područja Srbije – Sand Terrain Areas in Serbia. Beograd
B. Butorac, V. Habijan-Mikeš, V. Vider (2002): Opstanak peščara u Vojvodini – Sanddunes in Yugoslavia (Vojvodina). Grafoprodukt Subotica

[1] „Info”. piokarasnera.rs. Pristupljeno 12. 5. 2024.

[2] Vasić, Jovana (9. 9. 2019). „Predeo izuzetnih odlika „Karaš-Nera“”. EkoBlog. Pristupljeno 12. 5. 2024.

[3] „Plan upravljanja Predelom izuzetnih odlika „Karaš- Nera” za period 2016.-2025. godine.” (PDF). Direkcija za izgradnju opštine Bela Crkva. Pristupljeno 12. 5. 2024.

[1]

[2]

[3]