Plazmid
| Plazmid | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) shema genoma prokariotske ćelije:
1. nukleoid 2. plazmidi | ||||||
| Karakteristike organele | ||||||
|
Plazmidi su mali prstenasti(ili linearni) molekuli DNK bakterije i nekih eukariota(npr. pivski kvasac) koji se nalaze izvan hromozoma i replikuju se nezavisno od njega. Otkrio ih je američki mikrobiolog Džošua Lederberg 1952. godine. Veličina plazmidske DNK je najčešće od 1-400 kb.[1]
Najznačajniji za čoveka su tzv. R-plazmidi koji sadrže gene čiji proteinski produkti bakteriji omogućavaju razvoj otpornosti(rezistencije)na antibiotike, kao i neke teške metale. Zaštitu od antibiotika plazmidi obavljaju tako što:
- sprečavaju da antibiotici prodru u bakteriju ili
- se u samoj bakteriji sintetišu enzimi koji razlažu antibiotike.
Plazmidi se mogu prenositi iz jedne bakterije u drugu kako iste tako i različitih vrsta. Prenošenje plazmida može se obavljati:
- konjugacijom koja se vrši kod Gram-negativnih bakterija;
- transdukcijom kod Gram-pozitivnih bakterija.
Postoje i Col-plazmidi koji poseduju gene čiji proteinski produkti imaju toksično dejstvo i uništavaju druge bakterije. Geni nekih plazmida kodiraju i faktore virulencije.[1] Osim ovih plazmida, neki plazmidi poseduju i gene čiji proteinski produkti ne ostvaruju vidljive funkcije, pa se nazivaju kriptični plazmidi.[2]
Većina plazmida su kružni dvolančani molekuli DNK, ali linearne plazmide srećemo i kod gram-pozitivnih i kod gram-negativnih bakterija.[2]Krajevi linearnih plazmida poseduju invertovane ponovljene sekvence sa mestima vezivanja proteina koji ove molekule štite od dejstva nukleaza.[1]
Pored prirodnih plazmida, postoje i plazmidni vektori. Plazmidni vektori su in vitro konstruisani plazmidi sa izmenjenim karakteristikama i koriste se u genetičkom inženjerstvu.[2]
Reference
urediSpoljašnje veze
uredi- BioNet škola Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2008)
