Perimenopauza
Perimenopauza, koja doslovno znači oko menopauze odnosi se na tranzicioni period koji prethoodi menopauzi, koji počinje nekoliko godina pre datuma poslednje epizode menstuacije.[1][2] Ovo je period kada jajnici postepeno proizvode manje estrogena, što se obično dešava u ranim 40-im, ali može početi u 30-im godinama života žene ili čak i ranije.
| Perimenopauza | |
|---|---|
| Specijalnosti | ginekologija |
| Vreme pojave | rane40-te, ali može početi u 30-im godinama |
Promene u menstrualnom ciklusu (zasnovana na odstupanju od uobičajenog mesečnog ritma), prvi su znaci početka perimenopauze, koja može trajati i čitavu deceniju. U ovom periodu povećava se broj dana između menstruačnih ciklusa, da bi na kraju menstrualni ciklus potpuno prestao. Nakon ovoga perioda sledi menopauza, koja u proseku nastaje 12 meseci posle poslednjeg ciklusa.
Kliničku sliku perimenopauze prati promene raspoloženja, epizode anksioznosti, kao i problemi sa koncentracijom (neka vrsta magle u pamćenju), koji mogu znatno uticati na kvalitet života, imajući u vidu da perimenopauza počinje u četrdesetim godinama, kada je žena radno aktivna.
Prema Severnoameričkom društvu za menopauzu, ova tranzicija može trajati četiri do osam godina.[3] Dok Centar za istraživanje menstrualnog ciklusa i ovulacije opisuje premenopauzu kao fazu od šest do deset godina koja se završava 12 meseci nakon poslednje menstruacije.[4]
Etiologija
urediTokom perimenopauze, nivoi estrogena su u proseku oko 20-30% viši nego tokom premenopauze, često sa velikim fluktuacijama.[4]
Tokom ovog perioda, plodnost se smanjuje, ali se smatra da ne dostiže kraj sve do poslednjeg datuma menopauze. Zvanični datum se utvrđuje retroaktivno, nakon što prođe 12 meseci od poslednje pojave menstrualne krvi.
Prelazak u menopauzu obično počinje između 40. i 50. godine života (prosek 47,5). Perimenopauza može trajati do osam godina. Žene će često, ali ne uvek, započeti ove tranzicije (perimenopauza i menopauza) otprilike u isto vreme kao i njihova majka.
Smanjenje reproduktivne funkcije je svojstveno prirodi. Ovo je proces koji se ne može sprečiti i kome je podložna svaka žena. U materici se nalazi određena zaliha folikula sa jajima, koja se iscrpljuje do određenog uzrasta. Kada se te zalike iscrpu jajnici prestaju da proizvode hormone i žena se približava menopauzi.
Faktori rizika
urediRaniji početak perioda perimenopauze je predisponiran sledećim faktorima rizika:
- hronične inflamatorne bolesti genitalnog područja;
- istorija operacije jajnika;
- ektopična trudnoća;
- nekoliko abortusa;
- hemoterapija, radioterapija;
- nekontrolisana upotreba oralnih kontraceptiva;
- neplodnost;
- disfunkcija štitne žlezde,
- disfunkcija nadbubrežne žlezde.
Patogeneza
urediEstrogeni učestvuju u metaboličkim procesima kalcijuma, kolagena, holesterola i ubrzavaju ukupan metabolizam. Nedostatak hormona dovodi do ispiranja kalcijuma iz koštanog tkiva, smanjujući njihovu snagu. Smanjuje se elastičnost kože, ligamenata zglobova i potpornih ligamenata unutrašnjih organa. Metabolizam se usporava, dolazi do preraspodele i taloženja masnog tkiva, akumulira se štetni holesterol. U sluzokoži urinarnog trakta i rodnice preovlađuju atrofične promene, povećava se suvoća sluzokože rodnice, što uzrokuje neugodnosti tokom polnih odosa.
Smanjenje količine estrogena stimuliše hipofizu da proizvodi foliklostimulišuće i luteinizirajuće hormone (FSH i LH), noćne skokove u hormonu koji stimuliše štitastu žlezdu (TSH). Promene se javljaju i u funkcionisanju autonomnog nervnog sistema, proizvodnji dopamina i norepinefrina, što se manifestuje noćnim naletima vrućine i znojenjem.
Klinička slika
urediPerimenopauza uzrokuju mnoge fizičke promene posebno tokom poslednje 1-2 godine perimenopauze (pre menopauze). Neke od ovih promena su:[4]
- talasi vrućine,
- noćno znojenje,
- poteškoće sa spavanjem,
- promene raspoloženja,
- suvoća ili atrofija vagine,
- inkontinencija,
- osteoporoza,
- srčana oboljenja.
Perimenopauza je takođe povezana sa većom verovatnoćom depresije (koja pogađa od 45% do 68% žena u perimenopauzi), što je dvostruko veća verovatnoća da utiče na one žene koje su već patile od depresije.[5]
Terapija
urediNeka istraživanja pokazuju da suplementacija melatonina kod žena u perimenopauzi može poboljšati funkciju štitne žlezde i nivoe gonadotropina, kao i vraćanje plodnosti i menstruacije i sprečavanje depresije povezane sa menopauzom.[6]
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ „What Is Perimenopause?”. WebMD. Pristupljeno 6. 10. 2018.
- ^ „Perimenopause – Symptoms and causes”. Mayo Clinic. Pristupljeno 6. 10. 2018.
- ^ „Menopause 101”. A primer for the perimenopausal. The North American Menopause Society. Arhivirano iz originala 10. 4. 2013. g. Pristupljeno 11. 4. 2013.
- ^ a b v Prior J. „Perimenopause”. Centre for Menstrual Cycle and Ovulation Research (CeMCOR). Arhivirano iz originala 25. 2. 2013. g. Pristupljeno 10. 5. 2013.
- ^ Gilbert, Natasha (2022-01-27). „When depression sneaks up on menopause” (na jeziku: engleski). doi:10.1146/knowable-012722-1.
- ^ BELLIPANNI, G; DI MARZO, F; BLASI, F; DI MARZO, A (2005). „Effects of Melatonin in Perimenopausal and Menopausal Women: Our Personal Experience”. Annals of the New York Academy of Sciences. 1057 (1): 393—402. ISSN 0077-8923. doi:10.1196/annals.1356.030.
Spoljašnje veze
uredi | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
