Partizanski odred Zvijezda
Partizanski odred Zvijezda bio je jedinica NOVJ formirana u istočnoj Bosni u oktobru 1941. Odred je vodio teške borbe u istočnoj Bosni i uspeo da se održi tokom druge neprijateljske ofanzive, ali se u aprilu 1942. tokom treće neprijateljske ofanzive raspao, pošto se deo boraca pobunio protiv komunističkog rukovodstva i prešao u četničke jedinice.[1]
| Partizanski odred Zvijezda | |
|---|---|
 Grupa partizana NOP odreda »Zvijezda« početkom 1942. godine. | |
| Postojanje | oktobar 1941–maj 1942.[1] Mesto formiranja: planina Zvijezda |
| Formacija | 4-5 bataljona[1] |
| Jačina | oko 1.200 boraca[1] |
| Deo | NOVJ |
| Angažovanje | |
Ratni put
urediNOP odred Zvijezda formiran je u prvoj polovini oktobra 1941. na planini Zvijezdi u istočnoj Bosni (između Vareša i Olova) od Crnovrškog bataljona, Semizovačkog odreda i Vareške čete. Već u novembru imao je 4 bataljona i jednu samostalnu četu sa oko 1.200 boraca.[1]
Borbe u 1941. godini
urediOdred je vršio napade na komunikacije u dolinama Bosne i Stavnje, dejstvovao oko Sarajeva, Rajlovca, Semizovca, Vareša, Kaknja, Breze i Olova. Za kratko vreme stvorio je znatnu slobodnu teritoriju severno od Sarajeva. Nemačke i ustaško-domobranske snage su su 10. i 14. novembra i 6-8. decembra 1941. pokušale da odbace Odred od komunikacija, ali bez uspeha. Od 10. do 15. decembra Odred je zajedno sa Muslimanskim bataljonom Romanijskog partizanskog odreda vodio teške borbe za Vareš. Delovi Odreda, Romanijskog NOPO i četnici učestvovali su 17. decembra 1941. u oslobođenju Olova, a zatim, od 16. do 21. decembra, u oslobođenju doline Krivaje od Olova do Zavidovića.[1]
Borbe u 1942. godini
urediU januaru 1942, kada je već imao 5 bataljona, Odred je zahvaćen Drugom neprijateljskom ofanzivom, ali je uspeo da održi slobodnu teritoriju. Posle ofanzive 12/13. februara 1942. zauzeo je Begov Han, gde je zarobio satniju (četu) domobrana. Prilikom formiranja 1. istočnobosanskog proleterskog bataljona, 13. marta u Srednjem, Odred je dao deo boraca za njegov sastav, a 9. aprila dao je Zenički bataljon za formiranje Zeničkog partizanskog odreda. Tako je većina komunista, skojevaca i politički organizovanih boraca prešla u novoformirane jedinice, a u Odredu su ostali lokalni srpski ustanici, pod komandom malog broja komunističkih starešina. U trećoj neprijateljskoj ofanzivi, koja je u aprilu 1942. zahvatila i teritoriju Odreda, počelo je osipanje boraca i prelazak u četničke jedinice.[a] Početkom maja Odred se potpuno raspao, pošto se većina boraca uz pomoć četnika pobunila i pohapsila komuniste i rukovodioce Odreda, od kojih je jedan broj pogubljen u toku prevrata. Preostali borci delom su se razišli kućama, a delom priključili četnicima.[1]
Napomene
uredi- ^ Komunisti su tokom celog postajanja Kraljevine Jugoslavije bili dosledni protivnici monarhističkog režima, a stavljeni su van zakona već 1920. (Obznana). Tokom čitavog 20-godišnjeg postojanja Kraljevine Jugoslavije, komunisti su legalno proganjani i kažnjavani dugogodišnjom robijom samo na osnovu njihovog članstva u KPJ. U očima predratnog jugoslovenskog pravosuđa, štampe i političke javnosti, kao i većine javnog mnjenja, pojam "komunista" bio je sličan današnjem pojmu "terorista", a KPJ je u očima policije i većine naroda smatrana kriminalnom organizacijom. Prema tome, borba protiv komunista izgledala je većini ljudi onog vremena kao zakonska obaveza svih građana lojalnih predratnoj državi, kralju i dinastiji.
Reference
uredi- ^ a b v g d đ e Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 10), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1976), str. 718
Literatura
uredi- Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 10), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1976), str. 718