Википедија

Pavle Stefanović

Pavle Stefanović (Kruševac, 22. mart 1901 — Beograd, 29. oktobar 1985) bio je srpski filozof, estetičar, esejista, muzički pisac, kritičar i književnik.

Pavle Stefanović
Pavle Stefanović, 1934.
Datum rođenja(1901-03-22)22. mart 1901.
Mesto rođenjaKruševac, Kraljevina Srbija
Datum smrti29. oktobar 1985.(1985-10-29) (84 god.)
Mesto smrtiBeograd, SFRJ
DecaIvana Stefanović
RoditeljiSvetislav Stefanović
Milana Stefanović (rođ. Bota)

Biografija

uredi
 
Pavle Stefanović, Beč, 1907.
 
Pavle i Josip Slavenski, 1938.
 
Mileva Marić, Pavlova majka Milana Stefanović (rođ. Bota) i Ružica Dražić u Cirihu februara 1899.

Pavle Stefanović je rođen u Kruševcu 1901. godine u porodici intelektualaca. Otac Svetislav Stefanović bio je lekar, pesnik, kritičar i prevodilac Šekspira. Majka Milana Stefanović, rođena Bota, studirala je psihologiju i pedagogiju na Univerzitetu u Cirihu (Švajcarska).[1] Tokom studija, ona se družila sa Milevom Marić, a godinama kasnije su se i dopisivale.[2] Pavle Stefanović je bio filozof, estetičar, esejista, muzički pisac, kritičar, književnik.[3] Diplomirao je na Filozofskom fakultetu univerziteta u Beogradu 1926. godine. Radio je kao bibliotekar u Univerzitetskoj biblioteci u Beogradu (od 1926. do 1948),[4] potom kao muzički komentator u Radio Beogradu (od 1948. do 1956). Još u deceniji pred Drugi svetski rat postavši poznat kao muzički pisac i kritičar, Stefanović je, uporedo, napredovao u struci bibliotekara. Bio je svestrano angažovan u Društvu jugoslovenskih bibliotekara, član Beogradske sekcije i član Uprave Društva od 1931.

U periodu pre Drugog svetskog rata vodio je govorni hor društva Abrašević za koji je pisao pesme i pripremao nastupe. Počevši od ranih tridesetih oglašavao se kao muzički kritičar u listovima Pravda, Štampa, Muzički glasnik, Vreme i drugim. Posle oslobođenja nastavio je da piše. Više stotina tekstova, osvrta, kritika i eseja Pavle Stefanović je objavio u časopisima Književnost, Delo, Izraz, Pozorište, Scena, Vidici, Književne novine, Savremenik, Politika, NIN, za programe Radio Beograda i druge. Izdvaja se njegova saradnja sa Trećim programom Radio Beograda. Između marta 1941. i marta 1945. nije objavio ni jedan tekst. Pavle Stefanović bio je čovek veoma širokih interesovanja. Njegov tematski opseg je zahvatao sve umetnosti, pa se pored muzičke kritike bavio i estetikom umetnosti i esejistikom. Pisao je o svim umetničkim oblastima – muzičkoj, likovnoj, pozorišnoj, književnoj, filmskoj. Pavle Stefanović je objavljivao prozu, najpre u periodici a potom u knjizi proze Gavrilo Kuželj. Vođen umetničkom radoznalošću, bio je i glumac u filmu Kičma Vlatka Gilića. Isticao se izuzetnom erudicijom i predavačkim darom. Na javnoj sceni Srbije i tadašnje Jugoslavije, držao je predavanja, nastupao na programima radija i televizije, tumačio dela klasične i, s posebnim afinitetom, dela i pravce moderne umetnosti.

U najužem krugu Pavlovih prijatelja bili su Josip Slavenski, Ljubica Marić[5], Olga Jevrić, Enriko Josif[6], Mileta Sajić, Branimir Sakač, Radomir Konstantinović[7] i drugi. Pratio je književni, muzički, likovni i uopšte kulturni život Srbije i tadašnje Jugoslavije, a posebno se ističu mnogobrojni tekstovi koje je posvetio festivalima koji su se tokom 60-tih godina prošlog veka osnivali u svim krajevima zemlje. Tako je redovno pratio Bemus, Bitef, Festival kamerne muzike u Slatini Radenci, Tribinu jugoslovenske muzike u Opatiji, Zagrebački Bienale.

U Beogradu 2016. godine je održan multidisciplinarni naučni skup O ukusima se raspravlja. Pavle Stefanović (1901‒1985). Organizatori su bili Udruženje kompozitora Srbije – Sekcija muzičkih pisaca i Muzikološko društvo Srbije.[8]

Odabrana dela

uredi

Knjige

uredi
  • Tragom tona (Svjetlost Sarajevo, 1956)[9]
  • Gavrilo Kuželj (Nolit, 1974)
  • Eseji, (Nolit, 1982).
  • Um za tonom (Nolit, 1986)[10]
  • Putevima simfonije (Centar za istraživanje javnog mnenja, programa i auditorijuma RTS-a 2009)[11][12]

Članci

uredi
  • Ljubomir Bošnjaković: Istorija muzike, Novi život (V, 1), 1921–1922, 29.
  • Tanhojzer Riharda Vagnera. Premijera u Narodnom pozorištu, Štampa (I, 274), 18. novembar 1934, 9.
  • Prvi muzički čas Kolarčevog narodnog univerziteta, Štampa (I, 311), 25. decembar 1934.
  • Šta još može da nam znači Prokofjev?, Štampa (II, 331), 16. januar 1935, 10.
  • Mladi Stravinski treći put pred beogradskom muzičkom publikom, Štampa(II, 380), 5. mart 1935, 8.
  • Prvo izvođenje horskih recitacija u našoj zemlji, Štampa(II, 385), 10. mart 1935, 9.
  • Dečije muzičko popodne na Kolarčevom univerzitetu, Štampa (II, 389), 14. mart 1935, 8.
  • Jugoslovenski muzički festival u priredbi Cvijete Zuzorić, Štampa (II, 424),9 20. april 1935, 6.
  • Baletsko gostovanje g-đe Nine Kirsanove, Štampa (II, 438), 8. maj 1935, 5.
  • Crnjanskove varijacije, Naša stvarnost, Časopis za književnost, nauku, umetnost i sva društvena i kulturna pitanja (II, 9−10), 1937, 153−154.
  • Duhovni koncert Jevrejskog pevačkog društva u Beogradu, Židov (XXII, 52), 1938, 4.
  • Premijera baleta Đavo na selu, Pravda (XXXIV, 12012), 27. mart 1938, s. p. [14].
  • Narodni ples (Plesna trupa g-đe Magazinović prikazuje balkanski folklor), Pravda (XXXIV, 12026), 10. april 1938, s. p. [7].
  • Festival triju filharmonija (Izvanredno velika poseta Beograđana na koncertu), Pravda(XXXIV, 12028), 12. april 1938, s. p. [8].
  • Bahova Pasija po Jovanu, Pravda(XXXIV, 12037), 21. april 1938, s. p. [15].
  • Umetnost horskog recitovanja na Vukovoj proslavi, Pravda (XXXIV, 12058), 12. maj 1938, s. p. [13].
  • Velika umetnost Natana Milštajna, Pravda (XXXIV, 12203),11. 2. novembar 1938, s. p. [9].
  • Čas moderne muzike za decu u Stankoviću, Pravda(XXXV, 12314), 21. februar 1939, s. p. [18].
  • Savremena jugoslovenska muzika na sedmom Kolarčevom času, Pravda(XXXV, 12339), 18. mart 1939, II izdanje, s. p. [5].
  • Čarobna frula s Paminom g-đice Mezetove, Pravda(XXXV, 12375), 23. april 1939, II izdanje, s. p. [3].
  • Javan čas klase ritmike g. Luja Davičo, Pravda(XXXV, 12408), 26. maj 1939, II izdanje, s. p. [4].
  • Povodom večerašnje reprize Šostakovičeve Ledi Makbet, Pravda(XXXV, 12438), 25. jun 1939, II izdanje, s. p. [6].
  • Prvo izvođenje u Beogradu Škerjančeve kantate Ujedinjenje, Pravda(XXXV, 12601), 3. decembar 1939, II izdanje, s. p. [4].
  • Veče moderne jugoslovenske muzike – tri značajna prva izvođenja, Pravda (XXXVI, 12689), 29. februar 1940, s. p. [9].
  • Institut za proučavanje Rusije proslavlja stogodišnjicu rođenja Čajkovskog, Pravda(XXXVI, 12764), 14. maj 1940, II izdanje, s. p. [6].
  • Ciklus Betovenovih klavirskih sonata (Izvođenje Paula Baumgartnera, 12–14. marta), Mladost, Časopis za književnost i kulturu (VI, 4), april 1950, 377–378.
  • Bah u muzičkom životu našeg vremena, Muzika (IV, 5), 1951, 36–56.
  • Veče mladih kompozitora, Književne novine(IV, 11), 13. mart 1951, 4.
  • Josip Slavenski: Balkanofonija, simfonijska svita, Radio-Beograd (94), 1–15. januar 1951.
  • Muzički pregled: O jednoj antinomiji izvođačke perfekcije. Novi italijanski kvartet, Književnost(VII, 7–8), jul–avgust 1952, 155–156.
  • Muzički pregled: Njegoš u našoj muzičkoj svesti, Književnost (VII, 1–2), januar februar 1952, 176–181.
  • Reč prilikom otvaranja izložbe zagrebačke grupe „ EKSAT 51” u Beogradu, 29. 03. 1953, Umetnost i kritika (1), 24. maj 1953.
  • Daleko i blisko (Skica za muzičko-sociološku studiju), Književne novine(I, 9), 11. mart 1954, 2.
  • Dva seva munje u našoj muzičkoj žabokrečini (Veče kompozitora Dušana Radića i Josifa Enrika), Književne novine(I, 11), 25. mart 1954, 7.
  • Mario Maskareli, Vidici (IV, 22–23), april–maj 1956, 8–9.
  • Pisac i njegova prividna odmorišta, Književne novine(VII, 23), nova serija, 2. septembar 1956, 1
  • Stvaralački podvig Ljubice Marić, Književne novine(VII, 31), nova serija, 23. decembar 1956, 6.
  • Poklonjenje Gustavu Maleru, Književne novine(VIII, 38), nova serija, 31. mart 1957, 9.
  • Vasko Popa,41 Revija 57, Revija za književnost in kulturo(I, 3–4), leto 1957, 251–254.
  • Nefiguralno slikarstvo, Vidici (V, 24–25), januar–februar 1957.
  • O umetničkim grupama. Da, formiranje novih grupa, ali..., Vidici(VI, 37–38), oktobar– novembar 1958.
  • Uoči prvog izvođenja u Beogradu: Priča o vojniku, NIN (IX, 425), 22. februar 1959.
  • Sećanje na rad sa govornim horom Abrašević, Književne novine(X, 88–89), nova serija, 27. mart 1959, 10, 13.
  • Umesto čestitanja Enriku Josifu, Književne novine(XI, 123), nova serija, 15. jul 1960, 1, 7.
  • Poezija Andrićeve proze, Književne novine(XII, 157), nova serija, 3. novembar 1961, 1, 9.
  • Savremeni jezik muzike (Šta smo dobili a šta izgubili sa elektronskom muzikom), Politika(LIX, 17630), 4. novembar 1962, 17.
  • Savremene protivrečnosti u muzici Zagrebačkog bijenala, Književne novine(XV, 198), nova serija, 31. maj 1963, 1, 10.
  • Muzika i publika, Književne novine (XVI, 217), nova serija, 21. februar 1964, 1–4.
  • Festival opere u Opatiji, Novi list, 14. i 16. avgust 1965.
  • O desetogodišnjici odlaska Josipa Slavenskog, Zvuk, Jugoslovenska muzička revija (66), 1966, 1–6.
  • Hrpica meditacija nad Arabalovim Grobljem automobila, Književne novine(XX, 336), nova serija, 14. septembar 1968, 1–2.
  • U imaginarnom gradu Alvina Nikolaisa, Književne novine(XX, 337), nova serija, 28. septembar 1968, 8.
  • „Prazvuk” Vladana Radovanovića, Pro Muzika (28), 1968, 7.
  • Pozorišni rekvijem za žrtvovanje („Lomača” u Narodnom pozorištu Titovog Užica), Politika (LXVI, 19991), 1. jun 1969, 17.
  • Članovi grupe OHO, Treći program, god. II, br. 1, zima 1970, 225–235.
  • Muzička poruka nesigurnoj budućnosti (Značaj Šestog muzičkog bijenala u Zagrebu), Politika (LXVIII, 20706), 29. maj 1971, 20.
  • Ples – vizuelna muzika (Gostovanje belgijske trupe Morisa Bežara „Balet HH veka”), Politika (LXVIII, 20691), 14. maj 1971, 12.
  • Tri umetnička stupnja nemačke opere iz Berlina (Šenbergovo nedovršeno scensko delo „Mojsije i Aron” prvi put prikazano u našoj zemlji), Politika (LXVIII, 20697), 20. maj 1971, 12.
  • Šta se sve krije i otkriva u „Balkanofoniji” Josipa Slavenskog (Povodom 15-godišnjice kompozitorove smrti), Zvuk, Jugoslovenska muzička revija (111–112), 1971, 21–25.
  • Lir naše savesti (Posle sedmog Bitefa), Politika, 29. septembar 1973.
  • Jugoslovenska muzička tribina u Opatiji, Treći program (31), jesen 1976, 20–24.
  • Nikita Magalov kao tumač Šopena, Pravda (XXXVI, 12938), 6. novembar 1940, II izdanje, s. p. [6].
  • Premijera dečje opere Milenka Živkovića, Pravda (XXXVII, 13046), 22. februar 1941, II izdanje, s. p. [5].
  • Veče savremene jugoslovenske solo-pesme, Pravda(XXXVII, 13051), 27. februar 1941, s. p. [6].

Nagrada Pavle Stefanović

uredi

Udruženje kompozitora Srbije od 2016. godine dodeljuje nagradu „Pavle Stefanović“. Nagrada se dodeljuje na predlog stručnog žirija Udruženja kompozitora Srbije za muzički esej, kritiku, osvrt, prikaz (zbirku tekstova, predavanje, ciklus emisija itd.) objavljen u štampanim ili elektronskim medijima tokom prethodne godine na teritoriji Srbije.[13]

Galerija

uredi
  •  
    Pavle Stefanović kao bolničar u srednjem redu desno pored vojnika sa čalmom na glavi, bolnica u gimnaziji u Kruševcu,1912.
  •  
    Pavle Stefanović prvi s leve strane, pored Milice Prodanović, na stepeništu Univerzitetske biblioteke, Beograd, 21.3.1929.
  •  
    Pavle Stefanović u svom domu, 16.9.1936.

Reference

uredi
  1. ^ Stefanović, Ivana (2012). Privatna priča : prema sadržaju jednog kofera. Beograd: Službeni glasnik. 
  2. ^ „Mileva Marić Ajnštajn – metafora za nepravdu”, RT, 4. avgust 2024. Pristupljeno 20. oktobra 2024.
  3. ^ Keserović, Aleksandra N., Izvori estetičkog gledišta Pavla Stefanovića i njegova metodologija analize muzičkog dela, magistarski rad (neobjavljen), mentorprof. dr Milan Damnjanović, Beograd, Fakultet muzičke umetnosti, 1993.
  4. ^ Nikola Marković, Danica Filipović, Zabranjivanje knjiga u okupiranoj Srbiji 1941–1944, Beograd, Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković”, 2012.
  5. ^ Ivana Stefanović, Ljubica Marić i Pavle Stefanović, 2009
  6. ^ Enriko Josif, Pavlu Stefanoviću na njegov dan, Književne novine, 8. maj 1971.
  7. ^ Radomir Konstantinović, Ličnosti. Pavle Stefanović (1901–1985), Treći program(66), leto 1985.
  8. ^ O ukusima se raspravlja : Pavle Stefanović (1901—1985) : tematski zbornik / urednice Sonja Marinković, Jelena Janković-Beguš. - Beograd : Muzikološko društvo Srbije : Fakultet muzičke umetnosti Univerziteta umetnosti, Katedra za muzikologiju, 2017 (Beograd : Skripta internacional). - 294 str. ; 20 cm
  9. ^ Ivan Foht, Pavle Stefanović: Tragom tona, Izraz (7–8), 1958, 101–104.
  10. ^ Mirjana Veselinović (Veselinović-Hofman), Pavle Stefanović: Um za tonom, Zbornik Matice srpske za scenske umetnosti i muziku (2), 1987, 235–237.
  11. ^ Sonja Marinković, Pogovor, U: Pavle Stefanović: Putevima simfonije, Beograd, RTS, 2009,253–261.
  12. ^ Ana Kotevska: Pavle Stefanović: Putevima simfonije, Novi zvuk (36), 2010, 178–182. Engl. izdanje: Ana Kotevska: Pavle Stefanović: Putevima simfonije [The Roads of the Symphony], Belgrade, RTS, Opredmećeni zvuk [Reifi ed Sound] Series, 2009, 271, translated by G. Kapetanović, New Sound (36), 2010, 179–182.
  13. ^ „Nagrada Pavle Stefanović” (PDF). Udruženje kompozitora Srbije. Pristupljeno 11. 3. 2019. 

Spoljašnje veze

uredi
 
Pavle Stefanović na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wiki.x.io/w/index.php?title=Павле_Стефановић&oldid=28754002”