Orden Karađorđeve zvezde (monarhija)
Orden Karađorđeve zvezde bio je orden koji je dodeljivan u Kraljevini Srbiji, Kraljevini Jugoslaviji a danas ga dodeljuje starešina kraljevskog doma Karađorđevića.
| Orden Karađorđeve zvezde | |
|---|---|
 Orden Karađorđeve zvezde | |
Dodeljuje    Kraljevina Srbija Kraljevina Jugoslavija Kraljevski dom Karađorđevića | |
| Tip |   |
| Dodeljuje se za | Posebne zasluge prema Kralju, državi i naciji u civilnoj ili vojnoj službi. |
| Ustanovljen | 1. januara 1904. |
| Prvo odlikovanje | 1904. |
| Važnosni red odlikovanja | |
| Sledeće (više) | Orden Svetog kneza Lazara (dodeljivan samo monarhu, do 1945 g.) |
| Jednak | Orden Miloša Velikog (ukinut 1903 g.) |
| Sledeće (niže) | Orden belog orla (od 1904 do 1945 g.) |
Orden Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije
urediOrden Karađorđeve zvezde Kraljevine Srbije i Kraljevine Jugoslavije je orden kojim su odlikovana lica za zasluge prema kralju i otadžbini, u miru i ratu. Ustanovljen je 4. januara 1904. godine (po starom kalendaru) kao uspomena na stogodišnjicu Prvog srpskog ustanka pod Karađorđevim vođstvom.[1] Orden je sa mačevima ili bez mačeva.
Vojnički orden Karađorđeve zvezde ustanovljen je uredbom 28. maja 1915. godine. Dobijali su ga samo vojnici i borci podoficiri. Vojničkom varijantom Karađorđeve zvezde s mačevima odlikovano je 3417 lica.[2] Karađorđevom zvezdom sa mačevima je odlikovan i grad Beograd, na Spasovdan, 18. maja 1939.[3]
Udruženje nosilaca Karađorđeve zvezde je osnovano 23. decembra 1934, osnivačka skupština je bila 24. maja 1935,[4] slava mu je bila je 17. decembra, na rođendan Kralja Aleksandra.[5] U oktobru 1937. usvojen je Zakon o povlasticama nosilaca Karađorđeve zvezde.[6]
Ovaj vid odlikovanja uživao je naročita prava u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji;[7] ali se nije dodeljivao nakon 1945. godine, dok se u inostranim odnosima računao se kao 36. odlikovanje SFRJ po redosledu važnosti.[8][9]
Izgled ordena 1904−1945
uredi
Karađorđeva zvezda je imala oblik belog emajliranog krsta, čiji su kraci završeni lučno, a isto se tako kraci u luku sužavaju ka mestu ukrštanja. Između krakova krsta pričvršćeni su zlatni zraci. Na mestu ukrštanja, na plavo emajliranoj tablici pričvršćeno je crveno ognjilo sa amblemom „Samo sloga Srbina spašava“. Oko ovoga na vencu od belog emajla, napisano je „Za veru i slobodu – 1804". Na drugoj strani u crvenoj emajliranoj podlozi u zlatu izrađen dvoglavi beli orao, a oko njega na plavom emajlu natpis „Petar I – 1904". Ceo orden je pričvršćen na zlatnu krunu. Ako je sa mačevima, onda su između krakova krsta ukrštena dva mača.
Vojnički orden Karađorđeve zvezde je po obliku isti kao i oficirski orden.
Specijalni orden Karađorđeve zvezde je izrađen od zlata, dijamanata i rubina u Francuskoj samo za kraljicu Mariju, i ona ga je nosila dvadesetih godina prošloga veka. Taj orden je čuvan u vreme SFRJ u sefu 555, Narodne Banke Jugoslavije.[10]
Vrste ordena 1904−1945.
urediKarađorđeva zvezda je imala 4 reda.
- Prvi red je imao crvenu lentu, koja se nosila preko desnog ramena na levom boku. Zvezda se nosila na levoj strani grudi.
- Drugi red se nosio oko vrata, sa zvezdom na levoj strani grudi.
- Treći red se nosio o vratu.
- Četvrti red se nosio o rupici drugog dugmeta.
Oficiri koji su imali četvrti red Karađorđeve zvezde sa mačevima nosili su je svakoga dana na levoj strani prsiju. Oni koji su imali više redove nosili su svakoga dana treći red o vratu.
Vojnički orden Karađorđeve zvezde je imao dva reda, srebrni i zlatni, sa mačevima ili bez njih.
| Orden Karađorđeve zvezde | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1. red | 2. red | 3. red | 4. red | ||
|
|
|
||||
|
|
|
| ||
| Orden Karađorđeve zvezde sa mačevima | |||||
| 1. red | 2. red | 3. red | 4. red | ||
|
|
|
| ||
| Vojnički orden Karađorđeve zvezde | |||||
| 1. red | drugo lice | 2. red | drugo lice | ||
|
|
|
||||
Spisak odlikovanih
urediNeki od odlikovanih Kraljevskim ordenom Karađorđeve zvezde, poslednjih godina:
| Ime i prezime | Stepen | Godina | Opis zasluge | Napomena |
|---|---|---|---|---|
| Patrijarh srpski Pavle[11] | Prvi | 2007. | Za njegove velike zasluge na čelu Pravoslavne crkve, za delovanje, dobrobit i spas naroda | Patrijarh |
| Patrijarh srpski Irinej[12] | Prvi | 2013. | Za zasluge učinjene prema Kraljevskom domu, za narodno i opšte dobro | Patrijarh |
| Nikola Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Princ, sin princa Tomislava Karađorđevića |
| Đorđe Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Princ, sin princa Tomislava Karađorđevića |
| Mihailo T. Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Princ, sin princa Tomislava Karađorđevića |
| Vladimir Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Princ, sin princa Andreja Karađorđevića |
| Dimitrije Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Princ, sin princa Andreja Karađorđevića |
| Dimitrije A. Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Knez, sin kneza Aleksandra Karađorđevića |
| Sergej A. Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Knez, sin kneza Aleksandra Karađorđevića |
| Mihajlo A. Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Knez, sin kneza Aleksandra Karađorđevića |
| Dušan A. Karađorđević[13] | Prvi | 2016. | Povodom godišnjice smrti Njegovog Veličanstva Kralja Petra I | Knez, sin kneza Aleksandra Karađorđevića |
| Dragomir Acović[14] | Drugi | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | heraldičar, arhitekta |
| mr Dušan Babac[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | direktor Fondacije Kraljevski dvor, istoriograf |
| dr Dušan Bataković[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | direktor Balkanološkog instituta SANU |
| Matija Bećković[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | pesnik i akademik |
| Miroslav Gašić[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | akademik |
| dr Dragoljub Kavran[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | penzionisani profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu |
| Dušan Kovačević[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | akademik i književnik |
| Predrag Marković[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | književnik |
| dr Nikola Moravčević[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | univerzitetski profesor i književnik |
| dr Pavle Nikolić[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | penzionirani profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu |
| dr Milan Parivodić[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | advokat |
| dr Slobodan Perović[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | akademik, penzionirani profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu |
| Branko Terzić[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | inženjer, počasni doktor energetike i ađutant Aleksandra Karađorđevića |
| dr Bogoljub Šijaković[14] | Treći | 2017. | Povodom 25 godina postojanja Krunskog saveta | profesor Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, bivši ministar vera |
| Stefan Karađorđević[13] | Prvi | 2018. | Povodom krštenja | Princ, sin princa Filipa Karađorđevića |
Galerija
uredi
Reference
uredi- ^ https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/srpske_novine/1904/01/04#page/0/mode/1up, Srpske novine, 4. januar 1904. godine
- ^ Milovanović, Mihailo (ur.) ; Stanojević, Svetolik (ur.) Statistički godišnjak Jugoslavije 1983, Godina XXX, Savezni zavod za statistiku i Beogradski izdavačko-grafički zavod, Beograd, avgust 1983, tabela 103-20., pp. 111.
- ^ "Vreme", 19. maj 1939, str. 1 i 5. digitalna.nb.rs
- ^ "Politika", 25. maj 1935
- ^ Vreme, 18. dec. 1937, str. 5. digitalna.nb.rs
- ^ "Vreme", 20. okt. 1937
- ^ Zakon o osnovnim pravima lica odlikovanih Ordenom Karađorđeve zvezde s mačevima, Ordenom Belog orla s mačevima i Zlatnom medaljom Obilića ("Službeni list SFRJ“, br. 67/72, 22/73, 33/76, 39/77 – prečišćeni tekst, 53/82, 75/85, 87/89)
- ^ [1][mrtva veza]
- ^ Grbovi, zastave, odlikovanja i drugi zvanični znaci Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije – Armoiries, drapeaux, distinctions honorifiques et autres signes officiels de la République Socialiste Federative de Yougoslavie, Uprava za patente – Office des brevets, Beograd, 1966, 36.
- ^ Prenos posmrtnih ostataka kraljice Marije
- ^ Proslavljena slava Karađorđevića Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. avgust 2014), Pristupljeno 14. 12. 2007.
- ^ „Karađorđeva zvezda Patrijarhu srpskom g. Irineju”. Arhivirano iz originala 07. 12. 2020. g.
- ^ a b v g d đ e ž z i Prestolonaslednik odlikuje članove Kraljevske porodice Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. jun 2019), Pristupljeno 22. 08. 2016.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj „Obeleženo 25 godina postojanja Krunskog saveta”.
Literatura
uredi- Acović, Dragomir M. (1997). „Odlikovanja grada Beograda” (PDF). Godišnjak Muzeja grada Beograda. XLIV: 285—307. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 04. 2020. g. Pristupljeno 02. 07. 2016.
- Acović, Dragomir (2013). Slava i čast: odlikovanja među Srbima: Srbi među odlikovanjima. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-1750-2. COBISS.SR 200069388
- Grbovi, zastave, drugi državni amblemi i zvanični znaci Kraljevine Jugoslavije ; Les armoiries, drapeaux et autres emblèmes d'etat, poinçons officiels de contrôle et de garantie du Royaume de Yougoslavie (PDF). Beograd: Ministarstvo trgovine i industrije — Uprava za zaštitu industrijske svojine. 1936. COBISS.SR 1024031914
- Žikić, Miloš; Tomanić, Boris (2018). „Britanska odlikovanja srpskoj vojsci za zasluge u Prvom svetskom ratu - tri dokumenta”. Arhiv : časopis Arhiva Jugoslavije. Beograd: Arhiv Jugoslavije, (Beograd : Planeta print). XIX (1—2): 158—190. Arhivirano iz originala 15. 11. 2021. g. Pristupljeno 15. 11. 2021. COBISS.SR 1026553485 COBISS.SR 167385863
- „Закон о одличју „Карађорђева звезда”” (PDF). Dinar : numizmatički časopis. Beograd: Srpsko numizmatičko društvo (9). 1998. COBISS.SR 66160140 COBISS.RS 66160140
- Jovanović, Vladimir (2007). „Izbrisana sećanja : uništavanje i retuširanje slika o nestaloj dinastiji Obrenovića” (PDF). Godišnjak za društvenu istoriju. Beograd: Udruženje za društvenu istoriju. XIV (1—3): 31—46. COBISS.SR 153482508 COBISS.SR 102349831
- Koprčina, Arijana (2009). „»Griesbach i Knaus«, prva zagrebačka tvornica zlatne i srebrne robe (1925.–1939.) – radionička i unikatna produkcija”. Radovi Instituta za povijest umjetnosti. Zagreb: Institut za povijest umjetnosti (33): 261—270. ISSN 0350-3437. COBISS.SR 596234
- Puzić, Jelena (2017). „Znamenja Prvog svetskog rata iz Istorijskog muzeja Srbije” (PDF). Zbornik radova Narodnog muzeja. Čačak: Narodni muzej. XLVII: 205—224. COBISS.SR 266503692 COBISS.SR 8293890 COBISS.SR 195267852
- Stolica, Radomir (1976). „Vojnički orden Karađorđeve zvezde sa mačevima”. Kolekcionari : Jugoslovenski informativni časopis za filateliju i numizmatiku. Beograd: Jugoslavika moderna (18). ISSN 0351-9481. COBISS.SR 16056322
![[1]](http://www.wipo.int/ipdl/IPDL-IMAGES/6TER-IMAGES/yu0367.jpg){kind=link}