Operacija Plamen 95

Operacija Plamen 95 (poznatija još i kao Bitka za Orašje) je kodni naziv za operaciju Vojske Republike Srpske u maju 1995. godine, u Bosanskoj Posavini, čiji je cilj bio zauzimanje oraškog džepa.

Plamen 95
Deo rata u BiH
Operacija Plamen
Vreme 5. maj — 10. jun 1995. Mesto Orašje, Bosanska Posavina Ishod Srpski taktički poraz (neuspešno proširenje koridora)
Sukobljene strane
Vojska Republike Srpske	Hrvatska Herceg-Bosna
Komandanti i vođe
Ratko Mladić Momir Talić	Đuro Matuzović
Jačina
8.000	6.000

Uvod

Još od kraja 1992. godine, kada je Vojska Republike Srpske u operaciji Koridor ovladala Bosanskom Posavinom, oraški džep, pod kontrolom Hrvatske vojske i Hrvatskog vijeća odbrane, zadavao je glavobolje komandi VRS. Zbog strateškog položaja Orašja, koje se nalazi tik uz najuzaniji deo brčanskog koridora, pretila je opasnost da hrvatska strana kroz samo jednu uspešnu operaciju (presecanje koridora preko Orašja) okonča rat u svoju korist; za razliku od 1992. godine, VRS je po potpisivanju Hrvatsko-muslimanskog sporazuma u proleće 1994. godine izgubio stratešku inicijativu, što je značilo da bi koncentracija snaga VRS neophodna za razbijanje blokade Bosanske Posavine slična onoj u operaciji Koridor (20.000 - 40.000 boraca), bila nemoguća — VRS bi izgubio rat. U takvim okolnostima, VRS se odlučuje da otkloni jedini preostali hrvatski mostobran na reci Savi. Ukoliko uspešna, operacija bi oslobodila pešadijske brigade VRS koje su držale položaje prema Orašju. Uspeh bi, takođe, ojačao moral VRS nakon poraza srpskih snaga u Zapadnoj Slavoniji.

Komanda Prvog krajiškog korpusa i komanda Glavnog štaba VRS raspoređuju snage određene za operaciju u dve grupe. Prva grupa je bila snaga predviđena za udar na džep. Činili su je 1. bataljon vojne policije i 1. izviđačko-diverzantski odred Prvog krajiškog korpusa, 4. bataljon 43. prijedorske brigade, specijalni odred „Vukovi sa Drine“, jedan bataljon Prve oklopne brigade, 4. odred SB MUP RS (Bijeljina), i delovi Garde Panteri; sveukupno oko 2.000 boraca. Drugu grupu su činile pešadijske brigade koje su i inače držale ovaj deo fronta — 11. dubička, 1. čelinačka, 2. krajiška i 2. posavska brigada; sveukupno oko 6.000 boraca. Zadatak ove grupe je bio da zaštiti bokove napadačke grupe. Kao vatrenu podršku VRS je angažovao tri korpusne artiljerijske grupe, sastavljene iz jedinica Prvog krajiškog i Istočnobosanskog korpusa.

Snage HVO bile su organizovane u tri pešadijske brigade (202, 106. i 201. domobranska pukovnija) i jednu gardijsku brigadu (4. gardijska brigada HVO); uz to, HVO je angažovao i jedan odred specijalne policije. Vatrenu podršku su pružali artiljerijski i raketni divizioni HV na levoj obali Save. Sveukupno, HVO je imao na raspolaganju 6.000 vojnika.

Tok operacije

Artiljerijska karta „Strela” 11. dubičke brigade koja je napadala Vučilovac

VRS je operaciju Plamen (u hrvatskim izvorima ova operacija se pogrešno zove „Osveta") započeo 5. maja snažnim artiljerijskim napadom. Prvog dana napad je bio neuspešan i VRS obavlja dodatne pripreme u narednih pet dana. 10. maja VRS započinje ofanzivu drugi put, napadajući na više pravaca. Ovaj put, snage VRS probijaju odbranu HVO na više mesta i 14-15. maja dolaze nadomak mesta Vidovice, 4 km daleko od Orašja. Narednog dana, međutim, HVO snage u protivnapadu zaustavljaju napredovanje VRS. Komanda VRS do 10. juna i definitivno obustavlja operaciju.

Literatura

• Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990-1995 Volume I. Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis. Washington.
• Lazanski, Miroslav: Istina o Srpskoj. Knjiga-komerc: Beograd, 2001.