Nevenka Rajković

Nevenka Rajković (Bor, 1. januar 1949 — Beograd, 12. jun 2005) srpska je slikarka, posleratne generacije, koja je na likovnu scenu Srbije stupila nakon diplomiranja na slikarskom odseku Fakulteta likovnih umetnosti Univerziteta u Beogradu, 1977. godine.

Nevenka Rajković
Lični podaci
Datum rođenja	(1949-01-01)1. januar 1949.
Mesto rođenja	Bor, SFR Jugoslavija
Datum smrti	12. jun 2005.(2005-06-12) (56 god.)
Mesto smrti	Beograd, SR Jugoslavija
Umetnički rad
Polje	Slikarstvo

Kreativno i poetski nadarena, presudno umetnički obrazovana a pre svega svestrana, Nevenka je svoju likovnost često praćenu i pisanjem pesama začela, razvijala i održavala najvećim delom u vremenskom periodu kada su se dogodile značajne morfološke, semantičke i aksiološlke i druge promene u likovnim umetnostima druge polovini 20. veka, na prostoru Balkana i šire. Radeći dugo i predano, sve do prerane smrti 2005. godine, ona je na svojim slikama i crtežima izgradila i iskazala sopstveni svet nastao na osnovama duboko doživljenog i životno potvrđenog ličnog iskustva a sve u duhu posmodernizma u koji je Nevenka vešto unosila, poznate motive, srpskog fresko živopisa prilagođenog savremenom likovnom jeziku.

Nevenka Rajković bila je član ULUS-a od 1978. godine. Imala je status samostalnog umetnika. Od 1977. godine, bila je učesnik mnogobrojnih likovnih kolonija, samostalnih i kolektivnih izložbi u zemlji i inostranstvu na kojima je izlagala slike i crteže.

Život i karijera

Nevenka Rajković, devojačko Stelenović rodila se na Novu godinu (1. januara 1949) u Boru, od majke Nade, devojačko Kovačević, službenice, u koji je majčina porodica Kovačević izbegla za vreme Drugog svetskog rata iz Belišća kod Osijeka (u tom periodu pod upravom Nazavisne države Hrvatske), i oca Dragoljuba, radio-mehaničara i pomalo inovatora iz Bora.

Odrastala je u Boru a potom, nakon razvoda roditelja kada je Nevenka imala dve godine, i Belišću, kod majčinih roditelja do svoje pete godine, gde je, kako je sama govorila, provela najlepše dane detinjstva, nikada ne upoznavši oca. Kada se majka preudala Nevanka se vratila u Bor i nastavila život u novoosnovanoj porodici, sa majkom, očuhom Branislavom i sestrom Vesnom Bojković

Osnovnu školu i gimnaziju završila je u Kruševacu, u koji se 1955. godine, doselila sa roditeljima. Tokom osnovnog školovanja aktivno je učestvovala u literarnoj sekciji i pisala peme, koje su objavljene u brojnim časopisima za decu i odrasle i zbirci pesama objavljenoj 1963. godine pod nazivom „Mladost“.

Nevenka je do, svoje prerane smrti, imala veliku podršku supruga Zorana i sina Matije priznatih srpskih slikara.

Studirala je na Fakultetu likovnih umetnosti Univerziteta u Beogradu. Prve dve godine završila je u klasi profesora Milice Stevanović, a kada se opredelila za slikarstvo nastavila je saradnju sa profesorom Radenkom Miševićem, u čijoj klasi je i diplomirala 1977. godine, kao student generacije. U znak priznanja dobila je prestižnu nagradu za slikarstvo iz Fonda „Petar Lubarda“.

Poslediplomske studije završila je 1985. godine, takođe u klasi profesora Radenka Miševića, na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu.

Od 1980. živela je u Beogradu, a nakon udaje za kruševačkog slikara Zorana Rajkovića i rođenja sina Matije, preselila se sa porodicom u Kruševac i zaposlila kao profesor na Višoj školi za obrazovanje vaspitača u Kruševcu.

Posle kraće bolesti umrla je 12. jun 2005. u Beogradu. Sahranjena je u porodičnoj grobnici u Kruševcu. Pored supruga Zorana Rajkovića, afirmisanog srpskog slikara, iza sebe je ostavila i sina, akademskog slikara Matiju Rajkovića i veliku kolekciju slika, od koje se nerado odvajala.

Nevenka kao poetesa

Ja sam slika koja je podslikana tobom. Bez tebe na platnu ja nemam snagu. Ako iza tog lica ne stoji tvoje ta slika je samo ram platno i boje. Pesma iz Monografije, Nevenka Rajković: poetika slikarstva porostora, svetlosti i usamljenosti.

Talenat za pisanje poezije Nevenka je iskazala vrlo rano, još u osnovnoj školi u Kruševcu. U višim razredima osnovne škole aktivno je učestvovala u radu literarne sekcije i povremeno objavljivala pesme u brojnim časopisima za decu i odrasle. Vrhunac je dostigla objavljivanjem pesama u zbirci pod nazivom „Mladost“ u izdanju Kluba narodne tehnike učiteljske škole u Kruševcu.

Teme Nevenkinih pesma su mnogobrojne i raznovrsne: deskriptivne, intimne, rodoljubive, socijalne. One govore, ne samo o temi o kojoj je pisala, već i o Nevenki kao formiranoj ličnosti, koja je iako jako mlada, bila u stanju da oseti problem, istakne ga i pokuša da stilskim figurama istakne njegov značaj.

Pisanje poezije neće postati njen životni poziv, već slikarstvo. Ali kada je Nevanka u svom likovnom opusu povremeno zapadala u „emocionalnu krizu“, a slikarstvo kao životni poziv je „opterećivalo“, ona se vraćala vođenju dnevnika i pisanju pesama, koje je:

Smatrala svojim najintimnijim trenucima i nikada više ih nije objavljivala.

Likovno stvaralaštvo

„Kraj sezone“, 1984. — stvarnost u funkciji mašte, sa realizmom detalja i irealizmom celine, Nevenka uspešno uklapa u jedinstvo dve sfere i njihovoj borbi između svesnog i nadsvesnog.

„Sveti ratnici“, 1998. — svesnu duhovnu esenciju u srpskim srednjovekovnim freskama, Nevenka vrlo vešto koristi da prošlost kao prolaznost vremena, iz drugog plana, prikaže u jedno drugo vreme

Likovno i pesničko stvaralaštvo Nevenke Rajković jednako opseda većinu ljudskih čula, i pruža vizuelno i auditivno zadovoljenje, koje kod poštovalaca njenog dela zahteva oslobađanje impulse nesvesnog i arhetipskog, akciju, emocija i čulnu senzaciju, kako bi se „Nevenkin svet“, nastao na osnovama duboko lično doživljenog i životno potvrđenog iskustva, a prikazan u duhu posmodernizma, sa poznatim motivima, sa srpskih fresko živopisa prilagođenih savremenom likovnom jeziku, shvatio i pravilno protumačio.

Čovek je kod Nevenke kao Bog u svemiru: nigde se ne vidi a svuda je prisutan. I što više posmatrate te slike i crteže, to više otkrivate da su ti predeli vaši i čudite se kad ih je Nevenka baš vama ukrala i utkala na svoja platna. A baš tu, u tom saznanju, u tom pronalaženju sebe na kvadratu platna, ispod zelenog drveta ili na plesnjivoj patini neke parnasovski oronule statue, počinje komunikacija slikara i posmatrača.

Samosvojan i originalan umetnički kod Nevenke Rajković, bezmalo četiri decenije, smelo se borio sa recentnom umetničkom praksom Srbije u drugoj polovini 20. veka. Iz te borbe, ona je vešto interpretirajući na svojim slikam decenijama predstavljane klasične elemente Postmoderne, oplemenjivala elementima srpskog Srednjovekvonog slikarstva, i tako izašla kao „pobednik“.

Slika je u Nevenkinom opusu ništa drugo do metafizičko ogledalo suštine i Svet slika satkan od svetlosti, boja i sna koji izvire negde iz mozaičnosvesnog i mozaičnonesvesnog:,

Kao „nejasan doživljaj“ (kako to Nevenka kaže) slagan od davno zaboravljenih slika, mirisa i oseta i u, sinestetičkom jedinstvu sa pojavno realnim, stvara neki svoj paralelizam ili „čudesni realizam“. Taj uslovni realizam po figuraciji nalik tek Đorđu de Kiriku a po liričnosti Mileni Pavlović Barili ipak je istinski originalan i samosvojan. Omekašana i oplemenjena boja i do nemogućeg ukroćen tuš, temelj su ovog izraza.

Sačinjeno od ružičaste zore i jednog bestelesnog sutona, individualno slikarstvo Nevene Rajković ljubiteljima slikarstva otkriva metafizička uporišta i staništa, koja se pružaju na samom rubu beskraja na čijim se azurnim horizontima jasno ocrtavaju figura čoveka, njegova uvek ista sudbina i njegova večita zapitanost.

Samostalne izložbe

Godina	Mesto održavanja i naziv izložbe
1977.	Umetnička galerija Kruševac
1985.	Magistarska izložba, FLU Beograd Varaždin (Nevenka i Zoran Rajković)
1988.	Galerija Kolarčevog narodnog univerziteta, Beograd Umetnička galerija, Kruševac
1998.	Narodni muzej Leskovac Atrij muzeja, Trogir (Nevenka i Zoran Rajković)
1993.	Narodni muzej – Umetnička galerija, Kruševac Kongresni centar – Hotel Čigota, Zlatibor
1994.	Kongresni centar – Hotel Čigota, Zlatibor
1998.	Narodni muzej – Umetnička galerija, Kragujevac Muzej rudničko-takovskog kraja, Gornji Milanovac
2001.	Galerija Ognjište, Pale, Republika Srpska

Retrospektivne izložbe

Godina	Mesto održavanja i naziv izložbe
2008.	Kragujevac, Galerija Narodnog muzeja, slike Vrnjačka Banja, Galerija Ateljea Basara – Obradović, slike i crteži Kruševac, Umetnička galerija – Narodni muzej, slike i crteži
2010.	Vršac, Gradski muzej, slike i crteži Opovo, Galerija “Jovan Popović”, slike i crteži
2011.	Niš, Paviljon na tvrđavi – GSLU, slike i crteži
2012.	Žalec (Slovenija), Savinov likovni salon – ZKŠT, slike i crteži
2014.	Pirot, Galerija “Čedomir Krstić”, slike i crteži
2015.	Trstenik, Likovni salon Doma kulture - „Jefimijini dani“ Beograd, Galerija '73, Porodica Rajković, slike.
2016.	Čačak, Likovni salon Doma kulture, slike i crteži.

Kolektivne izložbe

Godina	Mesto održavanja i naziv izložbe
1977.	Perspektive VI, Beograd Oktobarska izložba, Kruševac Godišnja izložba ULUS-a Zapadnog pomoravlja, Kruševac
1978.	Prolećna izložba ULUS-a Beograd – Kragujevac Beograd inspiracija slikara, Beograd XIX Oktobarski salon, Beograd Grafika Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu,Umetnički paviljon Cvijeta Zuzorić
1979.	XX Oktobarski salon, Beograd Oktobarska izložba, Kruševac
1980.	XXI Oktobarski salon, Beograd
1981.	Crteži i mala plastika, Beograd Prolećna izložba ULUS-a, Beograd
1982.	XXIII Oktobarski salon, Beograd Prolećna izložba ULUS-a, Beograd, – Niš – Kragujevac
1984.	Dobitnici nagrade „Petar Lubarda“, Beograd Oktobarska izložba, Kruševac
1985.	XXVI Oktobarski salon, Beograd
1987.	1987. Crteži i mala plastika, Beograd
1989.	Boj na Kosovu – šest vekova, Kruševac – Beograd
1990.	XXXI Oktobarski salon, Beograd
1991.	„Crteži i mala plastika“, Beograd
1992.	XXXII Oktobarski salon, Beograd 30 godina izlaganja u Umetničkoj galeriji, Kruševac
1996.	9+gradova Srbije, Kragujevac Malo anale, pejzaž kao povod umetničkom delu (po pozivu), Čačak Svetski bijenale minijature, Toronto, Kanada
1997.	Prolećna izložba ULUA, Aleksinac – Beograd (Ruski dom)
1998.	24. prolećna izložba žena slikara, članica ULUS-a i ULUPUDS-a, Kragujevac Svetski bijenale minijature (po pozivu), Gornji Milanovac Kruševac, Umetnička galerija, Likovna kolonija Jastrebac `98
2003.	Kruševac, Dom sindikata, Galerija „U prolazu“, umetnici Kruševca
2004.	Gornji Milanovac, Moderna galerija, 10. saziv LK „Mina Karadžić“ Kruševac, Galerija Kruševačkog pozorišta, Rotari klub
2015.	Toronto (Kanada), Galerija Srpske nacionalne akademije, Umetnici časopisa „Ljudi govore“
2016.	Kruševac, Umetnička galerija Narodnog muzeja, Priroda - urbano, Iz umetničke zbirke galerije Beograd, Kuća Đure Jakšića, Izbor iz kolekcije LK „Mina Vukomanović Karadžić” - Savinac, 1994-2015.

Nagrade i priznanja

„Prekinuti niz“, 1991 — Nevenka u prednjem planu, koristi segmente gradske arhitekture, da optkrije novi svet emocija u kome je svaki kamen, stub, otvor, razlog za razmišljanje, o količini radosti i žalosti zatvorene u prostoru izneđu zidova soba

• 1975. — Nagrada najboljem studentu za školsku 1974/75. FLU, Beograd
• 1977. — Nagrada za slikarstvo iz Fonda „Petar Lubarda“, Beograd
• 1977. — Nagrada na Oktobarskoj izložbi, Kruševac
• 1979. — Otkupna nagrada „Jugoeksporta“ na Oktobarskom salonu, Beograd
• 1980. — Otkupna nagrada „Jugoeksporta“ na Oktobarskom salonu, Beograd
• 1981. — Nagrada na godišnjoj izložbi društva ULUS-a Zapadnog pomoravlja, Kraljevo
• 1981. — Otkupna nagrada na izložbi „Crtež i mala plastika“, Beograd
• 1988. — Otkup SIZ-a kulture na samostalnoj izložbi u galeriji KNU, Beograd
• 1992. — Prva nagrada na Oktobarskoj izložbi, Kruševac
• 1993. — Zlatna značka KPZ Srbije za doprinos u kulturi, Beograd
• 1998. — Nagrada za slikarstvo na prolećnoj izložbi članica ULUS-a i ULUPUDS-a, Kragujevac

Bibliografija

• Dragoljub Miladinović – Kvalitet nauštrb masovnosti – 20. oktobarska izložba slika, Pobeda, Kruševac oktobar 1977.
• M.Ž., Nagrade najboljim studentima – kraj školske godine na FLU, Politika, Beograd, jun 1977.
• Pavle Vasić, Izložba, Perspektive 6. u Galeriji kod pozorišta, Kroz likovne galerije, Politika, Beograd, avgust 1978.
• D. Miladinović, Na Oktobarskom salonu u Beogradu izlažu i umetnici iz Kruševca, Pobeda, Kruševac novembar 1985.
• N. Rajković, Predgovor u katalogu magistarske izložbe u Galeriji FLU, Beograd, januar 1985.
• Dr Milentije Đorđević, Predgovor u katalogu samostalne izložbe u Umetničkoj galeriji, Kruševac, 30. novembar 1988.
• Dragan Ilić, U umetničkoj galeriji u Kruševcu - Nova dimenzija osame, Pobeda, Kruševac novembar 1988 god.
• Bojana Burić, Prostor svetlosti, predgovor u katalogu za izložbu u galeriji KNU, Beograd februar 1988.
• A.D. Počela rad likovna kolonija “Vlasina '89”, Likovni umetnici na jezeru, Politika, Beograd, 17. avgust 1989.
• Miloš Petrović, Predgovor u katalogu za izložbu slika u Galeriji Narodnog muzeja Leskovac, novembar 1989.
• Biljana Grković, Predgovor u katalogu za izložbu slika u Galeriji Narodnog muzeja Leskovac, novembar 1989.
• Srđan Marković, Slike Nevenke Rajković u Galeriji Narodnog muzeja Leskovac, novembar 1989.
• Pavle Vasić, Nevenka Rajković – Umetnost u Kruševcu. str. 235, Umetnička topografija Kruševca, 1990.
• Marija Manojlović, Umetnost kao voda i hrana, Moja istina i moj svet Nevenka Rajković, Pobeda, Kruševac, februar 1993.
• Lazar Stojnović, Poetika prostora i vremena”, Bagdala br. 442-443, Kruševac, 1993 god.
• Dr. Radomir Baturan, Između znaka i označenog predgovor u katalogu izložbe slika i crteža u Umetničkoj galeriji, Kruševac, maj 1993.
• Spomenka Kovačević Gužvić, 24 prolećna izložba članica ULUS-a i ULUPUDS-a, Kragujevačko čitalište, Kragujevac, oktobar 1998.
• Z.A., Slikari za decu, Večernje novosti, Beograd, novembar 1990.
• Radmila Mišić, Nevenka Rajković - Prostor svetlosti. str. 322-323,
• Razneli nas vetrovi ko maslačke, Kruševački gimnazijalci, maj 2005.
• Slobodan Simonović, Nevenka Rajković. str. 236, Mala enciklopedija Kruševca, 2006.
• Vesna Todorović, Istrajnost kreativnog gena, časopis Putevi kulture, br. 24, Kulturni centar Kruševac, 2015.

Spoljašnje veze

Mediji vezani za članak Nevenka Rajković na Vikimedijinoj ostavi

• Priča o umetniku, Nevenka Rajković
• Na izložbi u Kanadi troje umetnika iz Kruševca, 24. mart 2015, RTK

Srpska slikarska porodica Rajković

Zoran Rajković—otac (1949)	Nevenka Rajković—majka (1949—2005)	Matija Rajković—sin (1980)