Narodni univerzitet Trstenik

Narodni univerzitet Trstenik je ustanova u kulturi i obrazovanju koja se nalazi u Trsteniku. Sastoji se od nekoliko organizacionih jedinica:

• Centar za obrazovanje
• Centar za kulturu
• Muzejska zbirka

Narodni univerzitet Trstenik
Narodni univerzitet Trstenik
Osnovana	5. oktobar 1961.
Datum osnivanja	5. oktobar 1961.
Namena	kulturna
Sedište	Trstenik
Veb-sajt	http://www.narodnits.rs/

Izgradnja i osnivanje

Zgrada Obrazovnog centra „Prva petoletka“ je podignuta 1950. godine za potrebe kulture, da bi potom bila adaptirana u školski prostor za potrebe usmerenog obrazovanja. Nakon adaptacije ovog prostora, u Trsteniku se 1959. godine počinje sa izgradnjom Društvenog doma.

U ovom međuperiodu, za sve ljubitelje filma koji su uvek u Trsteniku bili brojni, radio je bioskop pod nazivom „Kultura“. Bioskop "Kultura" je bila jedna magaza adaptirana za potrebe bioskopa i odgovarala je svim uslovima koje je jedan bioskop tada tražio. Imao je gledalište sa podom u padu. Na repertoaru su bili po neki domaći i uglavnom ruski filmovi za koje je, kažu stari Trsteničani, "Prohujalo sa vihorom" bilo kratka forma.

Kulturni život u Trsteniku se institucionalizuje 1960. godine kada je obrazovan Centar za obrazovanje kadrova „Prva petoletka“ od strane Industrije hidrauličkih uređaja „Prva petoletka“. Istovremeno je u Trsteniku postojao i Narodni univerzitet u čijem je sastavu bila biblioteka. Naredne godine, 5. oktobra, Narodni odbor opštine Trstenik formirao je od Centra za obrazovanje kadrova Radnički univerzitet „Prva petoletka“, a 1963. godine njemu je pripojen i Narodni univerzitet.

Bioskop „Kultura“ je radio sve do 1977. godine kada je svečano otvorena zgrada novog i modrenog . Dom kulture je projektovao arhitekta Milan Pavlović iz beogradske firme „ARKON”, a enterijer je projektovao arhitekta Vasilije Petrović – Trstenik „ARŠIN″.

U okviru novosagrađenog Doma kulture se nalazila pozorišno-bioskopska sala sa 638 sedišta, bife, likovni salon i glumački foaje koji su i danas u funkciji. Otvaranje Doma kulture je 18. juna 1977. godine bilo veliki događaj. Na otvaranju su učestvovali vrhunski tadašnji jugoslovenski glumci i ljudi iz kulturnog života Jugoslavije. Među njima se ističu glumci Voja Mirić (Trsteničanin poreklom), Neda Arnerić, Rade Marković, Faruk Begoli i Đorđe Nenadović voditelj radio Beograda 1 (koji je uređivao emisiju Karavan).

Narodni univerzitet je danas centralna ustanova kulture u Trsteniku. Bavi se kulturnom i obrazovnom delatnošću, a tokom svog postojanja je doživeo razne organizacione i programske transformacije. Tako je 1994. godine Radnički univerzitet „Prva petoletka“ preimenovan u Narodni univerzitet Trstenik. Iste godine je iz Narodnog univerziteta izdvojeno Muzičko obrazovanje. Godinu dana kasnije (1995), sa osnivanjem Radio-televizije Trstenik, iz delatnosti Narodnog univerziteta je izdvojen i Centar za informisanje, a dve godine kasnije (1997) i matična biblioteka koja se osamostaljuje pod nazivom Narodna biblioteka „Jefimija“. Danas je Narodni univerzitet Trstenik ustanova u kulturi i obrazovanju koja svoju delatnost obavlja kroz nekoliko organizacionih jedinica:

1. Centar za obrazovanje
2. Centar za kulturu
3. Muzejska zbirka
4. Služba zajedničkih poslova

Centar za kulturu

U okviru Centra za kulturu radi Trsteničko pozorište.

Likovna delatnost

Dom kulture Narodnog univerziteta

Zgrada Zavičajnog muzeja

U okviru Centra za kulturu Narodnog univerziteta Trstenik, neguje se Likovna delatnost. Razvoj likovne delatnosti se uspešno realizuje primarno u prostoru Likovnog salona Doma kulture, ali i u drugim prostorima Narodnog univerziteta(Izložbena galerija Muzeja, Omladinski trg).

Likovni salon

Likovni salon je prostor gde su izlagala i svoje izložbe imala najeminentnija imena iz svih vrsta umetnosti i sa svih medijana (Milić od Mačve, Katica Češljar,Danica Basta, Masniković, Šefner, Zoran tairović, Milija Glišić, Sava Šumanović), gde su u okviru umetničkih festivala se trsteničkoj publici predstavile škole, udruženja umetnika i ljubitelji umetnosti(ULUS, ULPUDUS, KLIS,LUR, Beogradska škola za grafičare), gde su se našoj publici predstavili značajni Trsteničani koji su otišli u beli svet da tamo stvaraju (Dragoljub Dimitrijević, Miodrag Mića Bajić,Miroljub Filipović,Andrej Čikala).

Likovni salon je postao nezamenljiv prostor za otvaranje svih značajnih manifestacija i programa u gradu. U njemu podjednako izlažu i amateri, profesionalci, kao i udruženja i pojedinci.

Mladi umetnici

Posebna pažnja se posvećuje mladim neafirmisanim umetnicima, kao i najmlađim kreativcima među kojima se uvek krije po neki veliki umetnik. U okviru likovne delatnosti seorganizuju likovne kolonije, kako u prostoru Lokovnog salona, tako i na Omladinskom trgu, dvorištu Muzeja, obali Zapadne Morave.

Programi i manifestacije u gradu

• Jefimijini dani
• Dani opštine Trstenik
• Stručne radionice
• Razne tribine
• Predavanja
• Radionice

Legat manifestacije Jefimijini dani

„Ikona je uvek zajedničko delo Boga i čoveka“ mati Efimija, igumanija manastira Gradac

Izložba umetničkih dela iz zbirke manifestacije „Jefimijini dani“ je nastala povodom 45 godina od osnivanja ove manifestacije (1971-2016). Izložena dela (ikone, grafika, batik i replika Jefimijine pohvale knezu Lazaru) predstavljaju samo deo zbirke manifestacije koja, između ostalog obuhvata, i slike na platnu. Zbirka se čuva u prostorijama Narodnog univerziteta u Trsteniku, institucije koja je nosilac manifestacije. Izložba tematski obuhvata samo dela verske sadržine i ima za cilj da publici predstavi trajno nasleđe manifestacije koje je godinama brižljivo prikupljano i čuvano. Sva izložena dela su radili ženski autori koji su i uzeli učešća na manifestaciji. Preovlađuje tehnika tempera na dasci od lipe, a najzastupljeniji je motiv Bogorodice sa Hristom koja je naslikana pet puta. Monahinja Jefimija, u čiju čast se i organizuju Jefimijini dani, je predstavljena tri puta, dok je Prepodobna Evgenija (kneginja Milica) naslikana samo jednom. Izložba predstavlja osnovnu ideju same manifestacije – žena kao stvaralac, žena kao stvaralačka tema i duhovnost kao večita inspiracija.

Spoljašnje veze

• Babović, S. (28. 12. 2019). „Vetar u leđa kulturi i afirmaciji mladih”. Večernje novosti. Pristupljeno 29. 12. 2019. 
• GLINENA ISTORIJA MORAVACA: Narodni univerzitet objavio katalog o starim trsteničkim grnčarima („Večernje novosti”, 27. avgust 2022)