Nadutost trbuha

Nadutost trbuha
Nadutost trbuha
Latinski	Meteorismus
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnost	Patologija;
	[uredi na Vikipodacima]

Nadutost trbuha, meteorizam, flatulencija, vetrovi (narodni izraz), je osećaja napetosti ili punoće u trbuhu praćeno izbacivanjem gasova, kao posledica nakupljanja velike količine gasova u šupljinama trbušne duplje. Nadutost trbuha je samo jedan od simptom koji prati neke organske promene u organizmu.^[1]

Sve veći broj ljudi danas pati od tegoba u vidu nadimanja i povećane količine gasova u crevima - flatulencija. Ovaj poremećaj nije samo socijalno ometajući i neprijatan simptom već može osobi stvarati grčeve i bolove, a može imati i štetne posledice po organizam pilota i astronauta u toku njihovog boravka na velikim visinama, u zoni sniženog atmosferskog pritiska. Iste tegobe mogu imati i neke druge profesije (ronioci, kesonski radnici, medicinki tehničari u barokomorama^[2] itd.), koji su izloženi čestim promenama barometarskog pritiska.

Etiologija

Nadutost trbuha najčešće je posledica brzog načina života i loših navika pri jelu. Svaka osoba ima određenu količinu gasova u crevima, koji nastaje na jedan od sledećih načina;^[3]

Gutanjem vazduha u toku uzimanja hrane, (aerofagija)
Oslobađanjem SO₂ - (ugljen-dioksida) i N⁺ -(vodonika), koji nastaje pod uticajem želudačne kiseline i enzima na hranu u želucu.
Oslobađanjem NSO (iz pankreasa)
Razlaganjem ugljenih hidrata i drugih organskih materija, bakterijama u crevima, stvara se veća količina gasova
Difuzijom gasa iz krvi u lumen creva
Kod lošeg varenja (npr. disfunkcija pankreasa i jetre), povećana je količina gasova u crevima.

Patofiziologija

Na varenje hrane imaju uticaja želudačna kiselina enzimi želuca i creva i žuč. Ove supstance se luče pod uticajem hrane ili raspadnih produkata hrane vrlo preciznim redosledom. Redosled kao i količinu izlučenih supstanci potrebnih za varenje može poremetiti loš sastav unete hrane, prebrzo i halapljivo gutanja ili preobilan unos hrane itd. Glavni mehanizmi u nastanku nadutosti su;^[3]

1. Aerofagia ili gutanje vazduha je;

Neurotska navika, koja je često odraz nerešenih unutrašnjih sukoba (psihosomatski poremećaji)
Nepravilan način žvakanja i gutanja hrane, sa kojom se guta i veća količina vazduha.

2. Poremećaj pasaža u crevima, remeti protoka gasova zbog;

Priraslica (adhezije u crevima)
Funkcionalnih poremećaja: spazam creva, posebno leve fleksure (krivine) debelog creva, ("sindrom leve fleksure")
Dnevnih oscilacija u pasaži: od jutra prema večeri simptomi nadutosti rastu.

3. Povećano umnožavanje bakterija dovodi do povećanog stvaranja gasa u crevima, (intraintestinalni gas);

Kada je hrana bogata prevelikom količinom balastnih materija (celulozom u vidu hleba od punog zrna mekinja, kupusa, kelja, rotkvica i sl) ili ugljenim hidratima, dolazi do povećanog stvaranja gasova
Genetički poremećaj u debelom crevu praćen lošom apsorpcijom.
Konzumiranje dijetalnih vlakana
Bakterijska infekcija creva
Gastrointestinalna dispepsija izazvana netolerancijom na mleko i mlečne proizvode
Zloupotreba Sorbitola, kao zamene za šećer,
Poremećaji u radu pankreasa.^[4]
Upotreba neki lekova (antibiotici, eterična ulja, laksativi, acetilcistein, preparati gvožđe) mogu narušiti bakterijsku floru u crevima uz nekontrolisano umnožavanje patogenih bakterija.

4. Smanjena resorpcija gasa iz creva, je takođe jedan od uzroka nadutosti zbog;

Ileusa (vezana creva) koji narušava protok i umanjuje resorpciju gasa kroz zid creva
Insuficijencija desnog srca
Oštećenje arteriovenske cirkulacije jetre izazvano cirozom.

5. Funkcionalna i organska oboljenja digestivnog sistema, često su uzrok nadutosti kao što su;

Nedostatak enzima pankreasa,
Gastritis,
Intolerancija (nepodnošenje) laktoze,
Ulcerozni kolitis,^[5]
Kronova bolest,^[5]
Poremećaja funkcije creva - iritabilni kolon.^[6]

Jedan deo gasova se normalno apsorbuje iz creva, a jedan deo se izbacuje napolje u vidu flatusa-prdeža. Kada je apsorpcija gasova smanjena, a njeno stvaranje povećano, ili pražnjenje creva otežano zbog zatvora dolazi do pojave nadutosti - meteorizma.

Sastav gasova u flatusu

Azot je glavni gas kod nadutosti, uz ugljen-dioksid, koji je prisutan u višim količinama od onih koji se unose ispijanjem gaziranih napitaka. U pojedinim slučajevima u gasu se može nalaziti kombinacija vodonika i metana što predstavlja opasnu smešu gasova koja pri nekim elektrohirurškim intervencijama ili tokom boravka u sredini bogatoj kiseonikom (kao što je boravak u hiperbaričnim komorama) može eksplodirati. Međutim savremena sredstva za pripremu bolesnika pre intervencije su ovu opasnost praktično otklonila, a i metan nije zastupljen kod svih ljudi u flatusu.

U jednoj studiji u izmetu, od devet odraslih, samo pet uzoraka sadržavalo je materije sposobne za proizvodnju metana. Slični rezultati se nalaze u uzorcima dobijenim analizom gasa u rektumu.

Glavne komponente gasova u flatusu u procentu su;

Azot - 20% - 90%
Vodonik - 0% - 50%
Ugljen-dioksid - 10% - 30%
Kiseonik - 0% - 10%
Metan - 0% - 10%

Tokom eliminacije u spoljnu sredinu flatus ima neprijatan miris, koji je uglavnom rezultate niske molekularnu težine masnih kiselina, kao što su; buterna kiselina (buter ima užegao miris) i sumpora odnosno njegovih derivata, kao što su vodonik sulfid (miris pokvarenih jaja) i karbonil sulfid. Neprijatan miris može biti uzrokovan i prisutnošću mikroflore i velikog broja bakterija i njihovog prisustva sa izmetom u rektumu.

Fenomen nadutosti trbuha u vazduhoplovstvu

Pojava gasova u šupljim organima trbuhu, kod pilota, astronauta i osoba koje borave u hipobaričnim barokomorama, može izazavati znatan uticaj na tok disanja često praćen jakom nelagodnošću i intenzivnim bolom u trbuhu. Takođe ovaj problem mogu da imaju i ronioci, kesonski radnici i osobe koje se leče u hiperbaričnim barokomorama tokom izrona.

Količina gasa nije podjednaka u svim trbušnim organima. Najveća količina je u želucu i donjim partijama creva (debelo i završno crevo-rektum), i iznosi 150-500 ml.

Počev od 4.920 m visine javljaju se prve tegobe izazvane širenjem gasova u trbuhu. Na visini od 10.000 metara gas u trbuhu ima 4 puta veću zapreminu nego na nivou mora, Na toj, i većim visinama nadutost može imati za posledicu podizanje dijafragme (prečage) i remećenje normalnog procesa disanja. Ukoliko pilot na tim visinama udiše preko kiseoničke maske kiseonik pod natpritiskom poremećaji u grudnom košu su još intenzivnije. Dalje ovaj gas može da izazove i refleksnu vazomotornu reakciju koju prati; znojenje, pad krvnog pritiska, sve do gubitka svesti. Ako je sluzokoža creva preosetljiva, zbog nadražaja ili dejstva alergena iz hrane, tada i minimalne količine gasa mogu dovesti do pojave jakih bolova. Pojava ovih poremećaja može značajno da utiče na bezbednost upravljanja letelicom, a zbog trenutnog poremećaja svesti može izazvati i katastrofu.

Slične pojave imaju i ronioci, kesonski radnici i osobe koje borave u hiperbaričnim komorama na većim dubinama tokom izrona. Sa spuštanjem ispod površine mora zbog porasta ambijentalnog pritiska dolazi do sabijanje gasa u šupljim organima trbuha, što obično ne pričinjava tegobe. Ali sa povratkom na površinu (izron) i pada ambijentalnog pritiska, dolazi do naglog širenja gasa u trbuhu koji izaziva slične tegobe kao kod pilota.^[7]

Sa visinom pada pritisak u atmosferi a raste pritisak u zatvorenoj šupljini (balonu), do njegovog pucanja. Isto se dešava i sa gasom zarobljenim u šupljim organima tela, ukoliko iz njih kroz telesne otvore ne izlazi višak gasa.

**Volumen gasa u unutrašnjosti tela na različitim visinama**
Barometarski pritisak (mmHg)	Visina (met.)	Relativni volumen gasa (lit.)
760	0	1
520	3200	1,5
350	6500	2,4
226	9800	4,0
141	13.200	7,6
87	16.390	17,0
54	19.700	102,0

Preventivne mere;

Redovnom kontrolom zdravstvenog stanja, blagovremeno otkriti poremećaje i bolesti koje mogu uticati na nadutost trbuha, a licima kod kojih se otkriju ovi poremećaji privremeno zabraniti boravak u atmosferi povišenog ili sniženog pritiska.
U vreme letenja, ronjenja, boravka u kesonima i barokomorama, izbegavati upotrebu hrane za koju je poznato da nadima, hrane koja iritira sluzokožu digestivnog trakta i konzumiranje gaziranih napitaka.
U slučaju tegoba, oprobanim metodama, (podrigivanjem i izbacivanjem gasova preko rektuma), nastojati da se sa promenom ambijentalnog pritiska iz digestivnog trakta izbaci što veća količina gasa, što dovodi do izjednačavanja pritiska u šupljim organima trbuha sa okolnim pritiskom i prestanka tegoba.

Lečenje

Primena lekova

Za lečenje nadutosti koriste se;

Preparati koji vezuju gasove (Dimetikon)
Spazmolitici ili preparati koji smanjuju grčeve
Biljni lekoviti preparati iz grupe karminativa, koji smanjuju nadutost i stimulišu varenje.

Konzervativno lečenje

Tople kupke ili termofor na trbuhu
Masiranje trbuha u smeru kretanja kazaljke na satu počevši od donjeg desnog dela trbuha naviše zatim ispod rebara nalevo i potom naniže do donjeg levog dela trbuha u trajanju od oko 5 minuta.
Primena čaja od kamilice ili nane sa kimom i/ili anisom.^[8]

Vidi još

Izvori

^ Ristić M. Meteorizam i flatulencija u:Klinička propedevtika. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd (1990). str. 600-601
^ Oriani G, Marroni A, Wattel E, editors. Handbook on hyperbaric medicine. Berlin: Springer Verlag; 1995.
^ ^a ^b „Diajagnoza meteorizma”. Arhivirano iz originala 18. 01. 2013. g. Pristupljeno 27. 2. 2013.
^ „Pankreatitis”. Arhivirano iz originala 18. 01. 2013. g. Pristupljeno 27. 2.2013
^ ^a ^b „Colitis ulcerosa-ulcerozni kolitis”. Arhivirano iz originala 18. 01. 2013. g. Pristupljeno 27. 2. 2013.
^ „Anomalije tankog i debelog creva”. Pristupljeno 21. 7. 2009.
^ Aviation, Space, and Environmental Medicine - A peer reviewed monthly publication that was first published in 1975 and is indexed in PubMed. (ISSN 0095-6562)
^ „Gas u digestivnom traktu”. Arhivirano iz originala 05. 12. 2010. g. Preuzeto;21.07.2009

Spoljašnje veze

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).

[1] Ristić M. Meteorizam i flatulencija u:Klinička propedevtika. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd (1990). str. 600-601

[2] Oriani G, Marroni A, Wattel E, editors. Handbook on hyperbaric medicine. Berlin: Springer Verlag; 1995.

[http-3] „Diajagnoza meteorizma”. Arhivirano iz originala 18. 01. 2013. g. Pristupljeno 27. 2. 2013.

[4] „Pankreatitis”. Arhivirano iz originala 18. 01. 2013. g. Pristupljeno 27. 2.2013

[Kolitis-5] „Colitis ulcerosa-ulcerozni kolitis”. Arhivirano iz originala 18. 01. 2013. g. Pristupljeno 27. 2. 2013.

[6] „Anomalije tankog i debelog creva”. Pristupljeno 21. 7. 2009.

[7] Aviation, Space, and Environmental Medicine - A peer reviewed monthly publication that was first published in 1975 and is indexed in PubMed. (ISSN 0095-6562)

[8] „Gas u digestivnom traktu”. Arhivirano iz originala 05. 12. 2010. g. Preuzeto;21.07.2009

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]