Mlakva (Perušić)
Mlakva je naseljeno mjesto u opštini Perušić, u Lici, u sastavu Ličko-senjske županije, Republika Hrvatska.
Mlakva | |
|---|---|
 Mlakva, pogled sa Pražinog vrščića | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Ličko-senjska |
| Opština | Perušić |
| Oblast | Lika |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  51 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 41′ 58″ S; 15° 17′ 18″ I / 44.699331° S; 15.288283° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 504 m |
  Mlakva Mlakva na karti Hrvatske | |
 Mlakva Mlakva na karti Ličko-senjske županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 53203 Kosinj |
| Pozivni broj | +385 53 |
| Registarska oznaka | GS |
Geografija
uredi
Mlakva je naselje u srednjoj Lici. Pripada opštini Perušić. U vrijeme Kraljevine Jugoslavije bila je u sastavu opštine Kosinj. U njenom sastavu je ostala i nakon rata, sve od 1961. godine. Potom je ušla u sastav opštine Perušić, a od 1971. do raspada Jugoslavije se nalazila u opštini Gospić.
Mjesto leži na na desnoj obali rijeke Like, na 500 metara nadmorske visine. Lika jedan kilometar prije Mlakve ističe iz vještačkog jezera Kruščica. Jezero je nastalo 1966. godine. Prošavši kroz branu, nakon kratkog toka kroz klisuru, rijeku dočekuje Mlakva, poslije koje ulazi u široko polje na čijem dnu poniranjem završava svoj nadzemni tok.
Poviše Mlakve, pod vrhom Karaula prostire se zaselak Poljan, a za Karaulom su Studenci. Nizvodno od Mlakve smještena su sela Krš i Gradina. Na lijevoj obali, naspram Mlakve, je varošica Gornji Kosinj. Šuma pored Mlakve nosi naziv Duliba. Tu se nekada nalazio i istoimeni zaselak koji je po okončanju Drugog svjetskog rata opustio.
Crkva Mlada Neđelja
uredi
U Mlakvi se nalazi hram Srpske pravoslavne crkve koji je posvećen Rođenju Presvete Bogorodice. Ova crkva se u narodu naziva „Mlada Neđelja“. Hram je izgrađen 1894. prilozima Srba iz Mlakve. Šestog avgusta 1941. ustaše su opkolile Mlakvu i u okolnim kućama i crkvi žive zapalile 286 mještana srpske nacionalnosti.[1][2][3] Hram je obnovljen nakon završetka Drugog svjetskog rata prilozima lokalnih Srba, a ispred same crkve je podignut spomenik (spomen kosturnica) sa uklesanim imenima 286 žrtava ustaškog pokolja. Hram se nalazi u sastavu parohije Studenci, Arhijerejsko namjesništvo ličko, Eparhija gornjokarlovačka.[4]
Spomenik (spomen kosturnica)
urediSpomen kosturnica srpskim žrtvama ustaškog pokolja se nalazi u centru Mlakve, ispred ulaza u crkvu Mlade Neđelje. Izgrađena je u ljeto 1955. dobrovoljnim prilozima mještana, u isto vrijeme kada je obnovljen hram Mlade Neđelje. Spomenik je u obliku stuba, odnosno uspravnog monolita kvadratnog oblika. Na prednjoj strani spomenika se nalazi 5 vertikalno poređanih mermernih ploča sa uklesanim imenima stanovnika Mlakve koje su ustaše žive zapalile 6. avgusta 1941. godine.[1][2]
Istorija
urediNajstariji pomen naselja
urediNa mjestu današnje Mlakve u srednjem vijeku se nalazilo naselje Banj Dvor. Stjepan Pavičić u svome djelu „Seobe i naselja u Lici“ piše da bi to mogli biti nekakvi banski dvori, odnosno sjedište banova koji su upravljali Likom, Krbavom i Gackom. Time bi bili potvrđeni navodi romejskog cara Konstantina VII Porfirogenita (905-959) koji u svome djelu „O upravljanju carstvom“ piše da Likom, Krbavom i Gackom upravlja ban, dok su ostali hrvatski krajevi potčinjeni županima.
Banj Dvor je pripadao malenoj župi Bočać, kao i naselja u donjem toka rijeke Like: Gornji Kosinj, Srakvina, Buci, Butuci, Hotilja Vas, Mala Vas, Veliki Psivići i Mali Psivići. Prvi pisani spomen ove župe nalazi se u ispravama kraljeva Krešimira i Kolomana u 11. i 12. vijeku. Središte župe bilo je na gradini Bočaj koja se uzdiže na lijevoj obali Like. Kroz župu su prolazila dva karavanska puta: jedan je vodio od Kosinja preko rijeke Like za Banj Dvor, a drugi uz Bakovac preko Velebita za Jablanac.
Prvi svjetski rat
uredi
Dio vojnosposobnih Srba iz Mlakve se 1914. godine priključio srpskim dobrovoljačkim odredima u sastavu tadašnje Vojske Kraljevine Srbije. Sa područja tadašnje Opštine Gospić u dobrovoljačke odrede je otišlo 597 po završetku rata evidentiranih i preživjelih Srba, od čega 8 iz Mlakve.[5] Ovo je spisak preživjelih i evidentiranih srpskih dobrovoljaca iz Mlakve koji su se naselili, između ostalog i u Banatskom Karađorđevu:[5]
- Bobić Vasilije Mihajlov, Mlakva
- Varićak Bude Simin, Mlakva
- Varićak Dane Nikolin, Mlakva
- Varićak Ilija Miladinov, Mlakva
- Glumičić Milan Jakovov, Mlakva
- Gruičić Mile Đurin, Mlakva
- Javorina Mane Jakovov, Mlakva
- Mileusnić Savo Danin, Mlakva
Stanovništvo
urediOdlazak na rad u Sjedinjene Američke Države je pred kraj 19. vijeka bila česta pojava u svim dijelovima Evrope. Dio radno sposobnih muškarca iz Mlakve je odlazio na rad u Sjedinjene Američke Države, a kasnije i u Južnu Ameriku, pa sve do pred Drugi svjetski rat. Poslije Prvog svjetskog rata dio srpskih dobrovoljaca u sastavu tadašnje Vojske Kraljevine Srbije iz Mlakve je naseljen po Vojvodini, Slavoniji i drugim oblastima. Prema popisu stanovništva 1921. u Kraljevini SHS, u Mlakvi je živio 791 stanovnik, dok je popis stanovništva 1931. u Kraljevini Jugoslaviji u Mlakvi zabilježio 685 stanovnika. U periodu između dva svjetska rata dio najčešće muškog stanovništa je radio širom Kraljevine Jugoslavije, da bi se po kapitulaciji Jugoslavije vratili u Mlakvu. Tokom Drugog svjetskog rata u periodu od 1941—1945. stradalo je 597 stanovnika Mlakve srpske nacionalnosti.[6] Na popisu stanovništva 1948. u FNRJ u Mlakvi su evidentirana 272 stanovnika, što predstavlja ogroman pad u broju stanovnika koji se desio u toku Drugog svjetskog rata.
Prezimena
uredi- Bobić, Srbi
- Varićak, Srbi, slave Svetog Đorđa[7]
- Glumičić, Srbi
- Gruičić, Srbi
- Javorina, Srbi
- Kokotović, Srbi, slave Svetog Jovana
- Mileusnić, Srbi
- Munjas, Srbi
- Paripović, Srbi
- Pražić, Srbi
- Cvijanović, Srbi
- Štakić, Srbi, slave Svetog Nikolu[8]
| prezime | nacionalnost | mjesto rođenja | broj žrtava | izvor |
| Babić | Srbi | Mlakva | 1 | [9] |
| Bobić | Srbi | Mlakva | 84 | [9] |
| Borčić | Mlakva | 1 | [9] | |
| Varićak | Srbi | Mlakva | 28 | [10] |
| Vujinović | Mlakva | 1 | [10] | |
| Glumičić | Srbi | Mlakva | 59 | [11] |
| Gruičić / Grujičić | Srbi | Mlakva | 21 / 71 (92) | [11] |
| Javorina | Srbi | Mlakva | 90 | [12] |
| Kokotović | Srbi | Mlakva | 21 | [13] |
| Lemić | Srbi | Mlakva | 1 | [14] |
| Matošević | Mlakva | 1 | [15] | |
| Mileusnić | Srbi | Mlakva | 63 | [15] |
| Munjas | Srbi | Mlakva | 57 | [15] |
| Paripović | Srbi | Mlakva | 5 | [16] |
| Pražić | Srbi | Mlakva | 36 | [16] |
| Radović | Srbi | Mlakva | 7 | [17] |
| Rajčević | Mlakva | 2 | [17] | |
| Stanković | Mlakva | 1 | [18] | |
| Cvijanović | Srbi | Mlakva | 33 | [19] |
| Štakić | Srbi | Mlakva | 11 | [20] |
| nepoznato | Mlakva | 3 (4) | ||
| Ukupno | 597 (598) | [6][21] |
Domaćinstva 1915. godine
urediRadoslav M. Grujić je krajem 1915. napravio popis stanovništva Like i Krbave po naseljima, porodicama (domaćinstvima) i špic-nemetima (nadimcima porodica).[22] U Mlakvi su tom prilikom zabilježene sljedeće porodice:[22]
- Bobić, Mlakva (Kosinj) — 14 porodica
- Varićak, Mlakva (Kosinj) — 11 porodica
- Glumičić, Mlakva (Kosinj) — 11 porodica
- Gruičić, Mlakva (Kosinj) — 18 porodica
- Javorina, Mlakva (Kosinj) — 17 porodica
- Mileusnić, Mlakva (Kosinj) — 10 porodica
- Munjas, Mlakva (Kosinj) — 12 porodica
- Pražić, Mlakva (Kosinj) — 2 porodica
- Cvijanović, Mlakva (Kosinj) — 8 porodica
- Štakić, Mlakva (Kosinj) — 6 porodica
Demografija
urediU popisima stanovništa u periodu od 1857. do 1880. godine, dio podataka naselja Mlakva je sadržan u podacima naselja Donji Kosinj. U periodu Drugog svjetskog rata 1941—1945. stradalo je 597 stanovnika Mlakve.[6] Mlakva je prema popisu iz 2011. godine imala 51 stanovnika.[23]
| Nacionalnost[24] | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. |
| Srbi | 101 | 145 | 196 | 281 |
| Jugosloveni [a] | 5 | 15 | 7 | 1 |
| Hrvati | 6 | 9 | 19 | 18 |
| ostali i nepoznato | 5 | 1 | ||
| Ukupno | 114 | 169 | 223 | 300 |
| Demografija[24] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1857. | 759 | |
| 1869. | 516 | |
| 1880. | 492 | |
| 1890. | 786 | |
| 1900. | 762 | |
| 1910. | 821 | |
| 1921. | 791 | |
| 1931. | 685 | |
| 1948. | 272 | |
| 1953. | 275 | |
| 1961. | 300 | |
| 1971. | 223 | |
| 1981. | 169 | |
| 1991. | 114 | |
| 2001. | 62 | |
| 2011. | 51 | |
Napomene
uredi- ^ Za sadašnji status Jugoslovena vidi članak Jugosloveni.
Reference
uredi- ^ a b Radio sam svoj seljački i kovački posao: svjedočanstva genocida, Đuro Zatezalo, Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“, Zagreb, (2005). str. 272., 284-290, 293-294, 327, 352-354 (jezik: srpski)
- ^ a b Bezdane jame Nezavisne Države Hrvatske: Ždernjače srpskog naroda: 1941, Dane R. Lastavica, Fond za istraživanje zločina genocida, (januar 2008). ISBN 978-86-911119-0-8. ISBN 978-86-911119-0-8.. (jezik: srpski)
- ^ Udruženje potomaka i poštovalaca žrtava kompleksa ustaških logora Jadovno 1941: Apel Hrvatskoj elektroprivredi: Izvaditi posmrtne ostatke žrtava ustaškog zločina iz 6 jama kod Gornjeg Kosinja, identifikovati DNK metodom i dostojanstveno sahraniti (jezik: srpski)
- ^ Srpska pravoslavna crkva: Eparhija gornjokarlovačka: Arhijerejsko namjesništvo ličko: Parohije (jezik: srpski)
- ^ a b v Dobrovoljački glasnik (2002) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016) (jezik: srpski)
- ^ a b v Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak mesta porekla žrtava: Po broju žrtava: Mlakva 597 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. maj 2009) (jezik: srpski)
- ^ Prezime Varićak[mrtva veza] (jezik: srpski)
- ^ Vesti: Poreklo porodica: Prezime Štakić (jezik: srpski)
- ^ a b v Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo B Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. decembar 2008) (jezik: srpski)
- ^ a b Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo V Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. decembar 2008) (jezik: srpski)
- ^ a b Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo G Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. mart 2011) (jezik: srpski)
- ^ Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo J Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. maj 2011) (jezik: srpski)
- ^ Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo K Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. decembar 2008) (jezik: srpski)
- ^ Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo L Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. mart 2011) (jezik: srpski)
- ^ a b v Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo M Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. februar 2009) (jezik: srpski)
- ^ a b Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo P Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. mart 2011) (jezik: srpski)
- ^ a b Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo R Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. mart 2011) (jezik: srpski)
- ^ Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo S Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. decembar 2008) (jezik: srpski)
- ^ Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo C Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. decembar 2008) (jezik: srpski)
- ^ Odbor za Jasenovac: Žrtve rata 1941—1945: Delimični spisak žrtava 1941—1945. sa područja bivše Jugoslavije (646.177 poznatih imena): Spisak žrtava: Slovo Š Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. decembar 2008) (jezik: srpski)
- ^ Jasenovac Reasearch Institute: Victims List: Place of Origin: Mlakva 598[mrtva veza] (jezik: engleski)
- ^ a b Plemenski rječnik ličko-krbavske županije: (po službenim podacima krajem 1915. godine), Zbornik za narodni život i običaje Južnih Slavena 21, Radoslav M. Grujić, Zagreb, (1917)
- ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. 2011. Pristupljeno 19. 4. 2013.
- ^ a b Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.
Literatura
uredi- Bezdane jame Nezavisne Države Hrvatske: Ždernjače srpskog naroda: 1941, Dane R. Lastavica, Fond za istraživanje zločina genocida, (januar 2008). ISBN 978-86-911119-0-8. ISBN 978-86-911119-0-8.. (jezik: srpski)
- Srpska mladež sreza Perušić (Lika) žrtve genocida 1941—1945. godine, Dane R. Lastavica (jezik: srpski)
- Radio sam svoj seljački i kovački posao: svjedočanstva genocida, Đuro Zatezalo, Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“, Zagreb, (2005). str. 272., 284-290, 293-294, 327, 352-354 (jezik: srpski)
- Od Kosova do Jadovna, putni zapisi jeromonaha Atanasija Jevtića, Atanasije Jevtić, Pravoslavlje (broj 400, 15. XI 1983; 404, l5. I l984, i 405, 1. II 1984), Projekat Rastko (januar 2000) (jezik: srpski)
Spoljašnje veze
uredi
- Radio sam svoj seljački i kovački posao: svjedočanstva genocida, Đuro Zatezalo, Srpsko kulturno društvo „Prosvjeta“, Zagreb, (2005) (jezik: srpski)
- Udruženje potomaka i poštovalaca žrtava kompleksa ustaških logora Jadovno 1941: Apel Hrvatskoj elektroprivredi: Izvaditi posmrtne ostatke žrtava ustaškog zločina iz 6 jama kod Gornjeg Kosinja, identifikovati DNK metodom i dostojanstveno sahraniti (jezik: srpski)
- Tromeđa: Mlakva Arhivirano na sajtu Wayback Machine (6. avgust 2020) (jezik: srpski)
- Filigrejn
- Maplendija
