Мирис кише на Балкану (roman)
Miris kiše na Balkanu je prvi deo sage Gordane Kuić, srpske književnice. Knjiga je prvi put objavljena 1986. godine i od tada je adaptirana i pretočena u pozorišno delo, te u televizijske seriju istog naziva. Roman se sastoji od 13 poglavlja, od kojih su neka pisana na srpskom a neka na ladino jeziku. Roman je nakon objavljivanja postao bestseler i primio nagradu Saveza jevrejskih opština Jugoslavije 1986.za roman godine.[1]
| Miris kiše na Balkanu | |
|---|---|
 Izdanje knjige Miris kiše na Balkanu | |
| Nastanak i sadržaj | |
| Autor | Gordana Kuić |
| Zemlja |  Srbija |
| Žanr / vrsta dela | roman |
| Izdavanje | |
| Datum | 1986. |
| Prevod | |
| Datum izdavanja | 1986. |
| Hronologija | |
| Naslednik | Cvat lipe na Balkanu |
Tok romana
uredi
Miris kiše na Balkanu kao prvi napisan roman predstavlja pokretač za kasnije napisane knjige. Pisan je po sećanju Gordanine majke Blanki Levi o zbivanjima u porodici potomaka Sefardskih Jevreja na Balkanu u Sarajevu, u periodu od 1914. do 1944. godine.[2] Kroz priču o životu jevrejske porodice Salom, Gordana Kuić nas upoznaje sa svojim korenima i životu jevreja u Sarajevu tokom Prvog i Drugog svetskog rata. Roman i počinje simbolikom ubistva prestolonaslednika Franca Ferdinanda od strane Gavrila Principa, člana Mlade Bosne u Sarajevu 28.6.1914. Autorka nas uvodi u svet porodice Salom, mame Estere i oca Leona i njihovo sedmoro dece, pet kćeri i dva sina. Upoznajemo se sa životom pet izuzetnih devojčica Riki, Blanki, Klare, Nine i Buke. Rođene u siromašnoj porodici sarajevskih jevreja život ih nije mazio. Od najranijeg detinjstva naučene su da poštuju roditelje i porodične obaveze i vrednosti. Mama Estera je stub porodice, zadužena za vaspitanje sedmoro dece koje u vrtlogu početka Prvog svetskog rata nije nimalo lako. Kroz priče mame Estere u njenom carstvu kuhinji, deca su naučila sve o svojim jevrejskim koremnima i precima koji su prognani iz otadžbine Španije posle dugog lutanja pronašli utočište i dobrodošlicu u tom multietničkom Sarajevu. Miris kiše na Balkanu se bazira isključivo na porodicu Salom, i na sve nedaće i teskobe na koje nailaze tokom Prvog svetskog rata, kroz period između dva rata, pa i kasnije tokom Drugog svetskog rata. Ovo je priča o mnogočlanoj porodici sefardskih jevreja u Sarajevu, o pet izuzetnih setara, veoma posebnih po svojim talentima ali i pogledima na svet koji su se u mnogima razlikovali od tradicionalne balkanske kulture i običaja tog vremena. Sestre Salom im nisu robovale po svaku cenu. Osmelile su se da idu vođene srcem i urade nešto što nije bilo nimalo uobičajeno za sarajevsku čaršiju u periodu između dva rata. U nastojanju da prikaže sudbinu jedne jevrejske porodice s našeg tla, autor je u stvari otišao mnogo dalje: pokazao je da se od neminovnosti istorije ne može pobeći. Miris kiše na Balkanu je redak primer književnosti posvećenoj Jevrejima na prostorima Balkana.
Likovi
uredi- Laura zvana Buka je pisala stihove i bila prva književnica i feministkinja tog vremena što je bilo beobično za tadašnje prilike.
- Nina je otvorila prvi modistički salon što je takođe bilo "nikad viđeno" u Sarajevu. Udala se za katolika, što je bilo nečuveno za jednu jevrejku.
- Klara je sledila sestru Ninu i udala se za katolika i otisnula u svet.
- Blanki je živela nevenčano sa Srbinom pravoslavne veroispovesti što je bila neviđena sramota u to doba.
- Najmlađa Riki je postala balerina, kasnije prima balerina Narodnog pozorišta, pred sami početak Drugog svetskog rata.[3] [4]
Film i adaptacije
urediPo motivima romana Miris kiše na Balkanu snimljena je TV serija od 14 epizoda u režiji Ljubiše Samardžića. Uloge su maestralno dočarali Predrag Ejdus kao otac Leon, Ljiljana Blagojević kao mama Estera, Mirka Vasiljević kao Blanki, balerina Aleksandra Bibić kao Riki.[5]
Serija prati sudbinu jedne sefardske porodice jevreja iz Sarajeva u turbulentnim vremenima od 1914. do 1945. godine, od početka Prvog do kraja Drugog svetskog rata. Serija je snimljena u produkciji RTS. Snimana je na lokacijama u Beogradu, Pančevu, Sarajevu i Dubrovniku koji je spisateljica neizmerno volela i gde je često letovala kod svoje tetka Nine.
Snimljen je i film po motivima romana Miris kiše na Balkanu (2011. godine) uporedo sa serijom takođe u režiji Ljubiše Samardžića.
Balet
urediU rodnom Sarajevu, gotovo da se niko i ne seća prve sarajevske balerine. Ipak, Riki je zaslužno dobila baletsku predstavu koja je inspirisana njenim životom. Radi se o baletu pod nazivom „Miris kiše na Balkanu – balet o Riki“, u koreografiji i režiji Slavka Pervana, koji je premijerno izveden u Sarajevu 1992. godine, a u Beogradu balet je odigran iste godine, i to na BEMUS-u. U ulozi Riki našla se balerina Tatjana Kladničkina.[6]
Reference
uredi- ^ „Savez jevrejskih opština Srbije”. Savez jevrejskih opština Srbije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-12-17.
- ^ „VREMEPLOV Pet sestara koje su rušile svjetove > Slobodna Dalmacija > Linija X”. web.archive.org. 2014-02-02. Arhivirano iz originala 02. 02. 2014. g. Pristupljeno 2020-12-24.
- ^ „Naslovna - Veliki Ljudi”. Veliki Ljudi (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 19. 04. 2021. g. Pristupljeno 2020-12-15.
- ^ „Prva sarajevska sefardska balerina i primabalerina Narodnog pozorišta u Beogradu - Veliki Ljudi”. Veliki Ljudi (na jeziku: engleski). 2017-12-15. Arhivirano iz originala 07. 12. 2020. g. Pristupljeno 2020-12-15.
- ^ Miris kise na Balkanu, Mirka Vasiljevic, Aleksandra Bibic, Sinisa Ubovic, Renata Ulmanski, Cinema Design, Belgrade, Radio Televizija Srbije (RTS), 2010-12-10, Pristupljeno 2020-12-15
- ^ „Prva sarajevska sefardska balerina i primabalerina Narodnog pozorišta u Beogradu - Veliki Ljudi”. Veliki Ljudi (na jeziku: engleski). 2017-12-15. Arhivirano iz originala 07. 12. 2020. g. Pristupljeno 2020-12-24.
