Miloš Valožić
Miloš Valožić (Beograd, 1853 — Beograd, 15. avgust 1909) bio je knjižar i izdavač u Kneževini Srbiji. Svoju karijeru je započeo uz oca Velimira Valožića, najpre kao pomoćnik, docnije kao saradnik, i na kraju kao naslednik.
Miloš Valožić | |
|---|---|
 Miloš Valožić | |
| Datum rođenja | 1853. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 15. avgust 1909. |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Srbija |
| Zanimanje | knjižar i izdavač |
Biografija
urediMiloš Valožić rođen je 1853. godine u Beogradu, kao prvi od dva sina knjižara Velimira Valožića i Perside (Perke) Kasapinović iz Pančeva. Otac mu je bio češkog a majka srpskog porekla.[1]Bio je oženjen Milevom, sa kojom je imao tri sina, Mihaila, Dragutina i Milana. Nakon smrti sina Milana, godine 1895. je u njegovu čast osnovao đačku biblioteku "Zadužbina Milana Valožića" za učenike nižih razreda Prve beogradske gimnazije.[2]
Bio je član masonske lože „Pobratim", osnovane 1890. godine, a među čijim su se osnivačima našli Đorđe Vajfert i Stevan Mokranjac. Moto lože je bio „Brat je mio, koje vere bio". [3] Velimir Starčević za Miloša kaže :
„Miloš Valožić je bio čestit čovek, duhovno uzdignut iznad prosečnog nivoa tadašnjeg kulturnog života. Ali, bio je zadojen i masonskim idejama, koje je brižljivo negovao."[2]
Bio je veliki srpski rodoljub. Za vreme aneksije Bosne i Hercegovine, u znak protesta, držao je knjižaru zatvorenu sedam dana.[2]
Premiuo je 15. avgusta 1909. godine. Tog dana je krenuo u Zemun, ali je na železničkoj stanici pao pod voz i preminuo. Za sobom je ostavio suprugu Milevu i sinove Mihaila i Dragutina.[2]
Porodica
urediMilošev otac Velimir, rođen je 1814. godine u Lajtomišlju u Češkoj, kao Lavrentije Valauh. U Kneževinu Srbiju je došao 1849. godine iz zdravstvenih razloga. Putujući raznim krajevima Kneževine Srbije, zaljubio se u srpsko gostoprimstvo i narod, pa je izrazio želju da tu se tu trajno nastani. [2] Valauh se u Beogradu kretao u krugovima mladih intelektualaca koji su se često okupljali u knjižari Miloša Popovića na Varoš - kapiji, danas ugao Pop Lukine i Kosančićevog venca. Lavrentije i Miloš postali su bliski prijatelji, da bi se nešto kasnije Velimir zaposlio u Miloševoj knjižari kao delovoditelj. Nakon ženidbe sa Srpkinjom, Lavrentije Valauh menja ime u Velimir Valožić, i prelazi u pravoslavlje. Dana 20. decembra 1853. godine podnosi Popečiteljstvu unutrašnjih dela molbu za prijem u srpsko podanstvo, sa namerom da otvori knjižaru. Velimir Valožić 6. avgusta 1853. sklapa ugovor o preuzimanju knjižare od Miloša Popovića, a iste godine se rodio i Miloš Valožić. [2] Velimir Valožić nije bio samo knjižar-prodavac već i knjižar-izdavač. U to doba, njegova knjižara je bila jedina izdavačka knjižara u Beogradu i Srbiji, i sva njegova izdanja štampana su isključivo u Državnoj štampariji. Bio je jedini povlašćeni knjižar za prodaju izdanja Državne štamparije, pa su ova izdanja iz njegove knjižare dalje rasturana manjim knjižarama kako u Beogradu tako i širom Srbije.[4] Velimir Valožić umro je 27. decembra 1887. godine u Beogradu.
Milošev mlađi brat Dušan Valožić izučavao je knjižarstvo u Mađarskoj i Nemačkoj, a 1881. godine je otvorio svoju štampariju u Nišu. Godine 1883. izabran je za kmeta niške opštine, a neko vreme je bio i poslanik u Velikoj narodnoj skupštini. Predvodio je organizaciju rasturanja i prodaje srpske knjige u delovima Srbije koji su i dalje bili pod vlašću Osmanskog carstva. Umro je u 31. godini, marta 1889. godine. U Nišu je ispraćen uz do tada nezapamćenu ceremoniju, a članovi Nacionalno-liberalne stranke su u znak žalosti nosili na rukavima crne trake sa uokvirenom Dušanovom slikom. Njegovu knjižaru je preuzeo Kosta Jovanović. [2]
Knjižarska delatnost
uredi
Miloš je počeo učenje knjižarskog posla radeći uz oca u knjižari, kome je prvo bio pomoćnik, a kasnije i saradnik. Kako je vreme prolazilo on je na sebe preuzimao sve više dužnosti u porodičnom preduzeću, a posebno onih koji su se ticale izdavaštva. Nakon očeve smrti Miloš je nastavio je samostalno da vodi knjižaru. Miloš je počeo da sarađuje i sa privatnim štamparijama, za razliku od oca koji je sarađivao isključivo sa Državnom štamparijom. Knjižara je nastavila da posluje pod imenom Velimira Valožića. Smatrao je da je najbitniji aspekt knjižarskog zanimanja rasturanje knjiga, i zaslužan je za rasturanje knjiga knjižare Valožić i van granica tadašnje Srbije na teritorije Austrougarske i Osmanskog carstva. Antikvarnica i papirnica knjižare Velimira Valožića nalazila se u prizemlju Velike škole, današnje zgrade Rektorata Univerziteta u Beogradu. Godine 1901. Velika škola je pokrenula pitanje oduzimanja i rušenja objekta, i pored Miloševih molbi i isticanja njegovih zasluga za razvoj knjige i knjižarstva, knjižara-antikvarnica je iseljena 1906. godine, a rad je je produžila u objektu u kući na Varoš-kapiji. Porodičnu knjižaru je vodio sve do svoje smrti 15. avgusta 1909. godine, nakon čega je preduzeće preuzeo njegov sin Dragutin. Godine 1939. je pripremano rušenje knjižare, a posle Drugog svetskog rata na njenom mestu je podignuta višespratnica. [2]
Reference
uredi- ^ Srpsko knjižarstvo : zbornik radova iz istorije srpskog knjižarstva. Jonović, Petar. Novi Sad: Prometej. 1997. ISBN 9788676392872. OCLC 40096730.
- ^ a b v g d đ e ž Starčević, Velimir. (2011). Staro srpsko knjižarstvo. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 9788651906896. OCLC 802292038.
- ^ „Najava aneksije Bosne”. www.novosti.rs (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 27. 05. 2019. g. Pristupljeno 27. 5. 2019.
- ^ Novaković, Stojan (1900). Srpska knjiga : njeni prodavci i čitaoci u XIX veku / pred osvitak XX veka razmatrao i beležio Stojan Novaković. Beograd: Državna štamparija Kraljevine Srbije.
Spoljašnje veze
uredi- Članak o knjižaru Velimiru Valožiću
- Udruženje knjižara Srbije
- Članak o postavljanju spomen ploče Velimiru Valožiću Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. maj 2019)
- Članak o porodici Valožić Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. maj 2019)
