Milorad Ruvidić

Milorad Ruvidić (Lipolist, 5. aprila 1863 — Beograd, 4. januara 1914) bio je srpski arhitekta.

Milorad Ruvidić
arhitekta Milorad Ruvidić
Lični podaci
Datum rođenja	(1863-04-05)5. april 1863.
Mesto rođenja	Lipolist, Kneževina Srbija
Datum smrti	4. januar 1914.(1914-01-04) (50 god.)
Mesto smrti	Beograd, Kraljevina Srbija
Porodica
Supružnik	Milica Ruvidić
Roditelji	Rajko Ruvidić Marija Ruvidić

Oficirski dom u Beogradu

Kuća Dimitrija Krsmanovića (Austrijska ambasada) u Beogradu

Biografija

Porodica

Milorad Ruvidić je rođen 5. aprila 1863. godine u selu Lipolist u Mačvi, kao drugi od tri sina Marije i Rajka Ruvidića. Otac mu je bio sveštenik u Lipolistu, a zatim je službovao u Šapcu kao okružni prota-protojerej. Kao protojerej šabački, odlikovan je 1884. godine ordenom Sv. Save V reda, a tri godine kasnije ordenom Sv. Save III reda. Zahvaljujući svom društvenom položaju prota Rajko Ruvidić je bio u mogućnosti da školuje sva tri svoja sina, na najboljim evropskim školama. Najstariji sin Mihailo, rođen 30. 01. 1856. godine, školovao se najpre u Cirihu, a zatim u Lipisku (Saksonija), da bi se po završetku Filozofskog fakulteta u Lajpcigu krajem 1878. godine vratio u Srbiju. Najmlađi sin, Svetozar, bio je apotekar i vlasnik privatne ženske gimnazije u Nišu. Srednji sin, Milorad, proveo je svoje najranije detinjstvo u Lipolistu. Čist vazduh i direktan kontakt sa prirodom budili su prva saznanja, dok je intelektualna klima porodičnog doma bila podrška istraživačkom duhu. Osnovnu školu i četiri razreda gimnazije (1870—1878) učio je u Šapcu, a peti razred gimnazije i tri razreda Realke (1878—1884) u Beogradu. Poslednje tri godine srednje škole budući arhitekta je proveo u beogradskoj Realci, opredeljujući se za izučavanje tehničkih nauka.

Studije arhitekture

Po završetku Realke u Beogradu, Milorad Ruvidić se u septembru školske 1884/85. godine upisao na Tehnički fakultet Velike škole, zajedno sa još dvanaest kolega. Stručnih predmeta bilo je veoma malo i oni su bili zastupljeni sa nedovoljnim brojem časova. Nastava na Tehničkom fakultetu izvodila se, kroz teoretska predavanja i praktičnu nastavu – vežbanje i crtanje. Prema sačuvanim ispitnim ocenama, Ruvidić je najveći broj ispita položio u junskom ispitnom roku i to sa najboljim ocenama. Ispite je davao redovno, sve do juna 1888. godine, od kad je više meseci bio odsutan, zbog bolesti i lečenja. Bolest ga je najverovatnije omela u završavanju studija, tako da nije bio u mogućnosti da diplomira zajedno sa svojim drugovima iz klase školske 1887/1888. godine, već naredne školske godine. Po završetku Tehničkog fakulteta u Beogradu, da bi dopunio i proširio svoja znanja iz oblasti arhitekture, Milorad Ruvidić odlazi u Berlin, gde 1889. godine upisuje arhitekturu na Kraljevskoj tehničkoj Visokoj školi u Šarlotenburgu. Iz programa studiranja na Kraljevskoj Tehničkoj Visokoj školi u periodu školske 1889-1893. godine, saznajemo broj studenata upisanih u svaki semestar i predviđeni nastavni plan sa predavačima. Među dvadeset pet studenata upisanih u prvi zimski semestar, arhitektonskih nauka, školske 1889/90., jedini Srbin bio je Milorad Ruvidić. Upoređujući nastavne planove Tehničkog fakulteta Velike škole u Beogradu i Kraljevske Tehničke Visoke škole u Berlinu, uviđamo da je bilo nužno da naši svršeni inženjeri dopune i prošire znanja stečena u domaćim školama, na nekom od stranih fakulteta. Nakon završetka studija u inostranstvu i po povratku u zemlju mladi stručnjaci započinju svoju profesionalnu karijeru, najpre u Ministarstvu građevina, da bi je potom nastavili u Velikoj školi, kao honorarni saradnici, a docnije kao vandredni i redovni profesori. Oni su prenosili svojim studentima znanje stečeno na stranim politehnikama, prenoseći istovremeno kulturu zemalja u kojima su se školovali, kao i vladajuće graditeljske stilove.

Rad u arhitektonskom odeljenju Ministarstva građevina

Arhitekta Milorad Ruvidić vratio se u Beograd nakon završetka studija u Berlinu i 7. oktobra 1893. godine stupio je u državnu službu - najpre kao podinženjer i inženjer u građevinskom odeljenju, pri Načelstvu okruga Podunavskog, a u sastavu Ministarstva građevina. Prema državnom kalendaru Kraljevine Srbije u periodu od 1893. do 1914. možemo pratiti njegovo napredovanje u Ministarstvu građevina, kao i njegovo angažovanje u Građevinskom savetu.

Prema Državnom kalendaru za 1895. godinu, Milorad Ruvidić je bio zaposlen u arhitektonskom odeljenju Ministarstva građevina kao inženjer IV klase. Sledeće tri godine (1896—1898) proveo je u navedenom ministarstvu u zvanju inženjera V klase. Godine 1899. nalazimo ga kao inženjera III klase. Od 1899. godine inženjeri arhitektonskog odseka Ministarstva građevina postali su arhitekte i nisu se više zvanično nazivali inženjerima. Naredne četiri godine, (1900-1903), službuje u zvanju arhitekta II klase. Poslednje dve godine u Ministarstvu građevina proveo je u zvanju arhitekta I klase (1904—1905).

Od 1902. Do 1911. godine Milorad bio je postavljen za člana Građevinskog saveta za arhitekturu, najpre u svojstvu zamenika, a kasnije i redovnog člana.

Rad na Tehničkom fakultetu Velike škole

Krajem 1903. godine dolazi na Tehnički fakultet Velike škole, za profesora Istorije arhitekture i Vizantijskog stila s projektovanjem crkava, čime je predmet postao obimniji. Iste godine odlukom Ministarstva prosvete, osnovana je i Katedra za Istoriju arhitekture sa vizantijskim stilom, koja je bila jedan od važnih činilaca za razvoj i afirmaciju vizantijskog stila. Izučavanju vizantijskog stila u to vreme bila je posvećena dužna pažnja o čemu svedoče zabeleženi ispitni zadaci, uredbe Tehničkog fakulteta, kao i sačuvani Svetosavski temati. Profesori na katedri za Istoriju arhitekture sa vizantijskim stilom bili su: najpre D. Milutinović, za njim slede M. Ruvidić, P. Popović i B. Tanazević. Pored pedagoškog rada bavili su se projektovanjem privatnih i javnih objekata, kao i proučavanjem, restauracijom i zaštitom srednjevekovnih spomenika. Kao javni radnici i bivši službenici Ministarstva građevina, oni su takođe učestvovali u žiriranju javnih konkursa i tako su imali direktan uticaj na afirmaciju vizantijskog stila. Ukazom Nj. V. Kralja Petra I, od 14. novembra 1905. godine godine arh. Ruvidić postavljen je za vanrednog profesora Univerziteta u kom će ostati sve do smrti 1914. godine.

Stručni radovi

Sačuvan je mali broj stručnih radova arh. Ruvidića. Ostalo je zabeleženo da je svojim prilozima sarađivao u STL i Tehničkom glasniku.

Studija u rukopisu, koju je spremio za štampu pod naslovom „Uticaj romanskog stila na srpsku-crkvenu arhitekturu za vreme Nemanjića“, nije sačuvana. O njenom postojanju svedoči sam autor, navodeći je među svojim stručnim radovima u pismu koje je uputio gospodinu dekanu Tehničkog fakulteta prilikom konkurisanja za vanrednog profesora na Katedri za vizantijsku arhitekturu.

Zahvaljujući studijama u inostranstvu, arh. Ruvidić je imao informacije o svim aktuelnim promenama u procesu projektovanja i građenja objekta, kako u pogledu stila, tako i u pogledu osavremenjavanja konstrukcije. Pri projektovanju svojih objekata on je primenjivao važeće obrasce stilske arhitekture, ali je jednako pažljivo proučavao principe građenja srpske srednjovekovne arhitekture. Kroz pedagoški rad na Tehničkom fakultetu, a zatim i kroz terenska istraživanja, zalagao se za afirmaciju i razvoj srpskog nacionalnog stila.

Društvene aktivnosti i priznanja

Kao student prve godine tehnike u Velikoj školi, Milorad Ruvidić je dobio svoje prvo odlikovanje. Tokom leta 1884. i 1885. godine on je služio redovan vojni rok i tada je zbog učešća u srpsko-bugarskom ratu kao dobrovoljac odlikovan Ordenom Takovskog krsta V reda. Orden je imao isključivo vojni karakter i davao se za učinjena požrtvovanja i zasluge stečene za nezavisnost i oslobođenje. Priznanje za njegov stručni i pedagoški doprinos širenju tehničkog znanja, usledilo je nakon četrnaest godina rada, po naredbi Ministra građevina uz sledeće obrazloženje:

„ Ukazom Nj.V. Kralja od 27. avgusta 1907. godine g. Milorad Ruvidić, vanredni profesor Univerziteta, za svoju predanost struci i profesionalnom pozivu, po naredbi Ministra građevina, odlikovan je Ordenom Sv. Save IV reda.“ Početkom sledeće godine (3.marta 1908) arh. Ruvidić potpisao je revers o prijemu diplome i Ordena Sv. Save IV reda.

Orden Sv. Save ustanovljen je u „cilju nagrađivanja zasluga stečenih za prosvetu, književnost i lepe umetnosti“, dodeljivan je isključivo kulturnim, naučnim radnicima i crkvenim dostojanstvenicima. Arh. Ruvidić bio je više puta postavljen za člana Građevinskog saveta, Građevinskog odbora, Ispitne komisije za državne tehničke ispite, kao i brojnih drugih odbora. Po povratku u Beograd iz Berlina, aktivno se uključio u rad Udruželja srpskih inženjera i ubrzo postao njegov dugogodišnji sekretar. Izborom u upravni odbor udruženja, automatski je postao član uređivačkog odbora STL. Svedočanstvo o brizi društva za mlade kadrove koji su se školovali u inostranstvu i želji da se vežu za otadžbinu predstavlja i podatak da je arh. Ruvidić tokom studija u Berlinu dobijao besplatne primerke STL.

Kraj života

Rektor univerziteta, izvestio je u svom pismu, od 10. februara 1914. godine, ministra prosvete, da je „4. januara t. g. naprasno preminuo Milorad Ruvidić, vanr. profesor Univerziteta. Sahranjen je sutradan u aleji velikana na Novom groblju u Beogradu; opelo i crkveni obred održan je u Vaznesenjskoj crkvi. Dekan i profesori Tehničkog fakulteta upisali su svoga druga za člana „fonda za potpomaganje siromašnih studenata.“

Milorad je umro, iznenada, 1914. godine u pedesetoj godini života, dok je još bio vandredni profesor Univerziteta. U braku sa suprugom Milicom, rođenom Todorović, nije imao potomaka. Njegov bratanac je sanitetski general dr Žarko Ruvidić.

Značajnija arhitektonska dela

Projektovao je, samostalno ili sa kolegama, veliki broj građevina u Srbiji:

• Oficirski dom u Beogradu (danas SKC),
• zgradu Ministarstva vojske u Kneza Miloša 35 (1895), zgrada je stradala u Aprilskom bombardovanju a srušena 1945. godine,
• Gimnaziju "Sveti Sava" u Pirotu,
• Dom društva "Kralj Dečanski" u Beogradu,
• Kuću Dimitrija Krsmanovića (Austrijske ambasade), Dimitrija Naumovića Kazandžije, dr Milivoja Jovanovića i
• Kuću Milana Obrenovića u Beogradu,
• Srpski paviljon na Svetskoj izložbi u Parizu,
• Dom narodnog predstavništva u Beogradu,
• osnovne škole u Azanji i Čačku,
• Carinarnice i zgrade sreskih načelstava u Šapcu i Velikom Gradištu,
• Sreska kuća na Vračaru,
• Udeonička zadruga u Beogradu,
• Okružni sud u Šapcu,
• Smederevsku banku,
• gimnazije u Nišu i Smederevu,
• Zgradu starog Etnografskog muzeja u Kneza Miloša (projekat adaptacije i dogradnje),
• Zgrada Topčiderske policije,
• Žitni magacin braće Krsmanović u Beogradu.

Među najpoznatijim crkvenim objektima rađenim po projektu Milorada Ruvidića su:

• Crkve u Beloj Palanci, Mojsinju, Topoli, Kniću, Bresnici,
• crkva manastira "Sveti Dimitrije" u Divljanima kod Pirota,
• spomenik mitropolitu Mihailu u Sabornoj crkvi u Beogradu
• Ikonostas u Preobraženskoj crkvi u Pančevu,
• Manastir Tumane kod Golupca.

Vidi još

• Kuća Dimitrija Krsmanovića
• Jovan Ilkić
• Žarko Ruvidić
• Studentski kulturni centar Beograd

Literatura

• Alfirević, Đorđe. Ekspresionizam u srpskoj arhitekturi. Beograd: Orionart, 2016.
• Divna Ćurić-Zamolo, Graditelji Beograda 1815-1914, Beograd 1981.
• Kadijević, Aleksandar (1997). Jedan vek traženja nacionalnog stila u srpskoj arhitekturi. Sredina XIX – sredina XX veka. Beograd. ISBN 978-86-395-0339-0. 
• Simić, Miloš (2008), Lipolist kroz vekove