Livnica „Pantelić”
Livnica Pantelić jedan je od najstarijih objekata tehničkog nasleđa na području Beograda.[1] Kao spomenik kulture. predstavlja kulturno dobro od velikog značaja. Nalazi se u Zemunu na uglu ulica Dositejeve i Lagumske (bivša Gajeva) br. 15.[2]
| Livnica Pantelić | |
.JPG) | |
Informacije
| |
|---|---|
| Lokacija |  Zemun-Beograd, Srbija
|
| Koordinate | 44° 50′ 47″ N 20° 24′ 41″ E / 44.84639° S; 20.41139° I |
| Status | Kulturno dobro od velikog značaja |
| Sagrađena | 1854/1926. |
| Broj spratova | prizemna |
Kompanije
| |
| Arhitekta | Josif Marks |
| Vlasnik | Grad Beograd |
Istorija
urediU vlasništvu porodice Pantelić, kroz tri generacije majstora-zanatlija, postala je poznata i afirmisana kao „Zvonolivnica i tvornica toranjskih satova“, sa popularnim nazivom „Livnica Pantelić“.[3]
Staru zgradu za bravarsku radionicu i livnicu sagradio je 1854. godine Đorđe Pantelić. U prvo vreme to je bila mala radionica u trošnoj prizemnoj kući u kojoj su se kovali i popravljali sitni predmeti za domaćinstvo.
Njen uspon započeo je 1870. godine sa povratkom najstarijeg Đorđevog sina Pavla Pantelića iz Beča i uvođenjem tehničkih i zanatskih novina u procese proizvodnje. U to vreme mala radionica prerasla je u livnicu toranjskih satova za crkve, škole i važnije gradske palate. Paralelno sa izradom satova, radionica je počela da lije zvona za škole, sudnice i nadleštva da bi ubrzo počela proizvodnju i velikih crkvenih zvona.
Nakon Pavlove smrti 1924. godine, porodičnu tradiciju nastavio je njegov rođak Toma Pantelić koji je nastavio da unapređuje proces proizvodnje. Nove potrebe zahtevale su novi i veći radni prostor, pa je iz tih razloga radionica detaljno rekonstruisana 1926. godine, kada je po planovima zemunskog graditelja Josifa Marksa. Tada je Livnica dobila sadašnji izgled i prostornu organizaciju.[1]
Opis
urediPrizemna zgrada ima nepravilnu osnovu, sa odgovarajućom dispozicijom zavisnom na zanatskim postupcima i tehnološkim procesima. Njen prostor čine kovačnica, bravarska radionica, stara i nova livnica sa livačkim pećima, magacin i kancelarija.[2] Livnica je dobila novu fasadu, jednostavne stilske obrade u duhu istoricizma, sa ritmičnim nizom prozora istaknutim svedenom, geometrijskom dekoracijom prozorskih šembrana i zasečenim uglom naglašenim bogatijom plastikom sa primesama neobaroka. Dvorišne fasade obrađene su skromno bez primene dekorativne plastike. Na krovnim ravnima izdižu se dimnjaci, od kojih onaj koji se koristio u livnici i danas dominira svojom visinom.
Arhitektonika ugaonog segmenta objekta nadvišenog lučnim timpanonom, imala je sat izrađen u Livnici iznad koga je bila napisana godina osnivanja i metalno zvono na vencu, prostorno određuje njegov položaj na uglu ulica. Na bočnim atikama nekada se nalazio natpis sa imenom vlasnika ispisan na dva pisma – ćirilici i latinici.[1]
Ovo zdanje predstavlja retko sačuvanu zanatsku radionicu jedinstvenog proizvodnog programa. Poseduje i arhitektonsko-urbanističke i likovne vrednosti, kao objekat koji markira ugao na staroj matrici i učestvuje u formiranju ambijenta dveju ulica (Dositejeve i Lagumske) i vizure ka Gardošu.[2]
Livnica Pantelić se razvila od bravarske radionice u specijalizovano preduzeće za livenje zvona i izradu toranjskih satova, postavši u ovoj oblasti jedna od najčuvenijih, poznata i van granica Austrougarske Carevine. Zgrada livnice svedoči i o značaju zanatstva za razvoj Zemuna i celokupnog područja. Zgrada je sada napuštena, u lošem je stanju i prepuštena propadanju iako je kao spomenik kulture od velikog značaja u nadležnosti Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. Planirano je da u prostorijama ove zgrade bude formiran Muzej zanatstva ali se za to nije imalo para, pa su sačuvani stari alati i inventar, preneti u depoe Muzeja grada Beograda i Srpskog doma.[2]
Galerija
uredi-
Izgled iz Dositejeve ulice -
Ugao Dositejeve i Lagumske ulice -
Izgled iz Lagumske ulice -
Zabat zgrade livnice -
Prostor za sat i zvonce
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b v „Livnica Pantelić” (PDF). beogradskonasledje.rs. Pristupljeno 26. 10. 2018.
- ^ a b v g „Livnica „Pantelić””. beogradskonasledje.rs. Pristupljeno 26. 10. 2018.
- ^ „Livnica "Pantelić"”. spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Pristupljeno 26. 10. 2018.
