Legat Vere Cenić

Legat Vere Cenić
Legat Vere Cenić
	Deo Legata Vere Cenić u Vranju
Osnivanje	2020.
Lokacija	Vranje; Srbija
Vrsta	Legat

Legat Vere Cenić je zbirka monografija, serijskih publikacija, fotografija i ličnih predmeta Vere Cenić, poznate književnice i prve žene doktora nauka iz Vranja, koju su naslednici postuhmno, po njenoj želji, predali „Javnoj Biblioteci Bora Stanković” u Vranju. Legat se sastoji od 1.827 monografskih publikacija (1.830 jedinica), 99 naslova serijskih publikacija (1.501 sveska), velikog broja fotografija i ličnih predmeta (radni sto, stolica, pisaća mašina, nagrade, priznanja itd).^[1]

Život i karijera darodavca

Ulaz u legat

Vera Cenić (1930 — 2020) bila je prva žena doktor nauka iz oblasti književnosti u Vranju. Kao studentkinja jugoslovenske književnosti i srpskohrvatskog jezika uhapšena je posle jedne bioskopske projekcije u Beogradu 1949. godine i poslata na Goli otok, zbog sadržaja dnevnika kojeg je vodila i ljubavi prema ruskim filmovima.^[2]

Po povratku sa Golog otoka u Vranje, predavala je na nekadašnjoj Pedagoškoj akademiji Ivo Andrić (sadašnjem Pedagoškom fakultetu). Provela je trideset godina kao profesorka u vranjskoj prosveti. Bila je prvi kustos-pedagog Muzej kuće Bore Stankovića.

Pored naučnog, bavila se i književnim radom. Među romanima, njena najznačajnija dela su ”Kanjec filjma”, jedno od najautentičnijih autobiografskih svedočanstava o užasima političkog logora na Golom otoku, kao i ”Ista priča”, roman sa postgolootočkom tematikom.

Eseje, oglede i studije objavljivala je u književnim listovima i časopisima. Objavila je više monografija među kojima su najznačajnije ”Časopisi Južne Srbije na raskrsnici XIX i XX stoleća” (1983) i ”Ogledi o Borisavu Stankoviću” (književna studija, 1988). Napisala je i ”Vodič kroz muzej kuću Borisava Stankovića”.

O legatu

Police legata

Legat Vere Cenić je drugi legat oformljen u Javnoj biblioteci „Bora Stanković” u Vranju, posle Legata Dragana Mininčića Cige. Smešten je u prostorijama biblioteke u Vranju. Otvoren je za javnost od 26. novembra 2022. godine.^[3]

Legatska zbirka koncipirana je prema interesovanjima Vere Cenić. Najveći njen deo čine knjige iz oblasti književnosti (960) i književne kritike (482), potom publikacije iz oblasti društvenih nauka (90), filozofije i psihologije (74), istorije i geografije (99) i na kraju nekoliko iz oblasti prirodnih nauka.

Prema godinama izdanja knjiga i časopisa, ova legat-biblioteka pripada periodu XX veka. Sama građa obuhvata vreme od 1894. do 2019. godine. Najstarija monografska publikacija objavljena je 1894. godine i Beogradu - Dramatski spisi Koste Trifkovića. Pored velikog broja antologija, knjiga poezije, romana najpoznatijih stranih i domaćih književnika, posebno mesto u legatskoj biblioteci Vere Cenić zauzimaju tzv. zavičajni pisci iz Vranja, pre svih Bora Stanković. Značajan deo legata zauzimaju dela autora koji su pisali o golootočkom iskustvu, temi o kojoj je pisala i Vera Cenić.

U legatu se nalazi i građa na stranim jezicima. Stranih monografskih publikacija ima 170, od kojih je 131 jedinica na ruskom jeziku, 10 na francuskom, 9 na makedonskom i bugarskom, 5 na slovenačkom, po 2 na engleskom i nemačkom i po jedna na turskom, španskom i holandskom jeziku. Kada je reč o periodici, taj fond sadrži 99 naslova časopisa, od kojih šest na stranom jeziku. Ukupan broj svezaka je 1.501. Među časopisima se nalaze i primerci onih koji predstavljaju temelj jugoslovenske književne periodike: Letopis Matice srpske, Književnost, Srpski književni glasnik, Savremenik i dr.

Poseban kuriozitet u okviru legata predstavljaju publikacije sa posvetama. Ima ih 283. Njih je Vera Cenić dobijala na poklon od najznačajnijih pisaca druge polovine 20. i počeka 32. veka, ali i od rodbine, supruga, prijatelja i saradnika.

Katalog legata

Naslovna stranica kataloga legata

Javna ustanova Biblioteka „Bora Stanković” u Vranju izdala je publikaciju Katalog legata Vere Cenić u vranjskoj biblioteci, kao kapitalno izdanje koje bibliografski obrađuje vrednu legatsku zbirku. Katalog je nastao kao rezultat dvogodišnjeg obimnog posla - od prijema, razvrstavanja, inventarisanja, obrade, stručne i predmetne klasifikacije, do provere kataloških zapisa za monografske i serijske publikacije, ispisa bibliografije iz baze podataka, ispisa registra i formiranja spiskova građe.

Pored biobliografskog popisa knjiga, katalog donosi biografske činjenice o Veri Cenić, detalje iz kulturnog i prosvetnog života lokalne zajednice, omogućava bolje upoznavanje sa istorijom književnosti objavljenom na srpskom jeziku i pruža osnove za dalja istraživanja iz istorije i teorije književnosti, književne kritike, filologije, lingvistike, zavičajne istorije, istoriografije, folkloristike i drugih naučnih disciplina. Katalog je javno promovisan 30. januara 2024. godine.^[4]