Lavra

Lavra ili laura (grč. λαύρα [láura] — „ulica”) je manastirsko naselje koje se sastoji od niza zgrada sa monaškim kelijama oko središnjeg dvorišta. U dvorištu je redovno saborna crkva.^[1]^[2]

Istorija

Lavrama su najpre nazivani delovi gradova ili izdvojena naselja, ograđeni zidom. Manastiri su se počeli nazivati ovim imenom u 4. veku u Palestini, gde su monasi bili prinuđeni da se sabiraju u što je moguće većem broju i ograđivati svoje naseobine zidovima radi zaštite od napada nomadskog stanovništva.^[3].

Struktura lavre

Lavre u Palestini

Jednu od prvih poznatih lavri osnovao je Sveti Hariton Ispovednik. Bila je to Faranskaя lavra, na čijem mestu se danas nalazi skit Svetog Haritona. Na mestu druge po redu lavre, koju je osnovao isti prepodobni otac, Lavre Doka nalazi se manastir Iskušenja Gospodnjeg u gradu Jerihonu. Treća njegova lavra - Sukijska - danas je u ruševinama.

Nedaleko od lavri Svetoga haritona nalazila se lavra Huziva (lavra prepodobnog Jovana Hozevita). Ona je razrušena u 16. veku.^[4].

Nekadašnji podvižnik Faranske lavre, Jevtimije Veliki, osnovao je u 5. veku lavru Svetog Jevtimija.

Často lavrom nazivaju i manastir Teodosija Velikog blizu Jerusalima, osnovan u 6. veku, iako je on po ustrojstvu kinovija i ne može biti lavra, pošto su lavre u 6. veku bile idioritmije (monasi su živeli zasebno; imali su samo zajedničko bogosluženje nedeljom i praznikom). Danas je manastir Teodosija Velikog ženski manastir blizu grada Vitlejema.

Lavre u Grčkoj

Sveta Lavra (Kalavritska lavra) — najstariji manastir na Peloponezu, osnovan 961. godine, više puta razaran i obnavljan. Imao je veoma značajnu ulogu u grčkoj revoluciji 1821. godine. Nalazi se u crkvenoj jurisdikciji Grčke pravoslavne crkve.

Svetogorske lavre

Jedina lavra na Atosu je Velika Lavra (lavra Svetog Atanasija Atonskog) — prvi po značaju manastir na Svetoj Gori, osnovan 963. godine kao kinovija, no više puta je menjao svoje ustrojstvo sa opštežića na idioritmiju i obratno. Nalazi se u neposrednoj cerkovnoj jurisdikciji patrijarha Konstantinopoljskog.

Ranije su na Atosu postojale druge lavre. Danas znamo za svega dve: lavra Svetog Klimenta, koja se nalazila u blizini Iverskog manastira i lavra Katedra staraca^[5].

Nezvanično ranije su se lavrom nazivali i drugi afonski manastiri.

Tako se manastir Kutlumuš nazivao „Lavra rumunske zemlje”^[6]^[7], manastir Zograf — bugarskom lavrom, manastir Hilandar — Srbskom, Hilandarskom ili Slavnom lavrom^[8]^[9], manastir Pantelejmon — ruskom ili pantelejmonovskom lavrom.

Lavre u Srbiji

Danas se u Srbiji nezvanično lavrama smatraju tri manastira: Žiča, Studenica i Visoki Dečani.

Lavre u Rusiji

U Rusiji su poznate Trojice-Sergijeva lavra u Sergijevom Posadu iz 1744, i Aleksandro-Nevska lavra u Petrogradu iz 1797. godine.

Lavre u Ukrajini

U Ukrajini se ističe Kijevsko-pečerska lavra u Kijevu iz 1598. godine, Počajevska lavra u Počajevu iz 1833. i Svjatogorska lavra iz 2004.

Lavre u drugim zemljama

Na teritoriji Gruzije i delimično Azerbejdžana postoji Davido-Garedžijska lavra, na teritoriji Poljske — Suprasalska lavra. Posle prisajedinjenja Gruzije i Poljske Ruskoj Imperiji oni su bili lišeni statusa lavre, a krajem 80-ih godina 20. veka u nazivima ovih manastira ponovo se upotrebljava reč „lavra”.

U Rumuniji s postoji Lavra Njamc i Sekul.

Galerija

Lavra Aleksandar Nevski
Uspenski hram (1051) je raznesen od strane ruskih boljševika, rekonstruisan 2005.
Kijevsko-Pečerska Lavra, Kijev (1051)
Kijevska lavra
Svetog Uznesenja Svjatogirska Lavra, Svete planine, Svjatogorsk (1526 / 2004)

Reference

^ „Lavra”. Šta znači?. Pristupljeno 1. 2. 2020.
^ „lavra značenje”. Hrvatski leksikon. Pristupljeno 1. 2. 2020. (jezik: hrvatski)
^ „Lavra”. Эnciklopedičeskiй slovarь Brokgauza i Efrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). Sankt-Peteburg: AO «F. A. Brokgauz — I. A. Efron». 1890—1907.
^ „Obiteli, bыvšie v pustыne Svяtogo Grada v эpohu eё procvetaniя v IV, V i VI vekah, s pokazaniem ih mestonahoždeniя po drevnim istočnikam”. Arhivirano iz originala 2009-06-01. g. Pristupljeno 2014-07-19. Nepoznati parametar |deadlink= ignorisan [|dead-url= se preporučuje] (pomoć)
^ Kadas S. Svяtaя gora Afon. Monastыri i ih sokroviщa. — S. 12.
^ „Kutlumuš”. Arhivirano iz originala 2019-01-03. g. Pristupljeno 2019-01-03. Nepoznati parametar |deadlink= ignorisan [|dead-url= se preporučuje] (pomoć)
^ Priskaru V. Svяtaя gora Afon — molitvennica Vselennoй. — 2015. — S. 122.
^ Maevskiй V. A. Afon i ego sudьba. Serbskiй monastыrь Hilandar i bolgarskiй Zograf.
^ Na produkcii monastыrя i v nastoящee vremя ukazыvaetsя «Svяtaя carskaя serbskaя lavra — Monastыrь Hilandar».

Spoljašnje veze

[1] „Lavra”. Šta znači?. Pristupljeno 1. 2. 2020.

[2] „lavra značenje”. Hrvatski leksikon. Pristupljeno 1. 2. 2020. (jezik: hrvatski)

[автоссылка1-3] „Lavra”. Эnciklopedičeskiй slovarь Brokgauza i Efrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). Sankt-Peteburg: AO «F. A. Brokgauz — I. A. Efron». 1890—1907.

[autogenerated1-4] „Obiteli, bыvšie v pustыne Svяtogo Grada v эpohu eё procvetaniя v IV, V i VI vekah, s pokazaniem ih mestonahoždeniя po drevnim istočnikam”. Arhivirano iz originala 2009-06-01. g. Pristupljeno 2014-07-19. Nepoznati parametar |deadlink= ignorisan [|dead-url= se preporučuje] (pomoć)

[5] Kadas S. Svяtaя gora Afon. Monastыri i ih sokroviщa. — S. 12.

[6] „Kutlumuš”. Arhivirano iz originala 2019-01-03. g. Pristupljeno 2019-01-03. Nepoznati parametar |deadlink= ignorisan [|dead-url= se preporučuje] (pomoć)

[7] Priskaru V. Svяtaя gora Afon — molitvennica Vselennoй. — 2015. — S. 122.

[8] Maevskiй V. A. Afon i ego sudьba. Serbskiй monastыrь Hilandar i bolgarskiй Zograf.

[9] Na produkcii monastыrя i v nastoящee vremя ukazыvaetsя «Svяtaя carskaя serbskaя lavra — Monastыrь Hilandar».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]