књижевно дело

književno delo, idejna tvorevina, formirana i iskazana jezičkim sredstvima, koja sjedinjuje tri osnovne ljudske osobenosti: mašta, osećanje i misao. Može, ali ne mora biti utvrđena nepromenljivim tekstom, jer postoje, osobito u oblasti narodnog stvaralaštva, mnoga književna dela usmenog postanka i prenošenja.

U umetničkom književnom delu preovlađuju mašta i osećanje kojima se pridružuje misao. Isti spoj postoji i u naučnom delu, s tom razlikom što tu preovlađuje misao, jer autor, u otkrivanju i utvrđivanju istine nastoji da se u što većoj meri oslobodi uticaja osećanja. Pesnik, kao autor književnog dela u izlaganju sadržaja služi se slikovitim oblicima, tj. uspostavlja slike iz života koje mogu imati uopšteni značaj, mada nose pečat subjektivnosti, budući da su prožete emocionalnošću. Ipak, svaki stvaralac želi da u svom delu saopšti neko saznanje o životu i ljudskom postojanju uopšte. Način na koji to čini, odnosno kako oblikuje i organizuje tekstualnu materiju, opredeljuje pisca i njegovo ostvarenje određenom književnom rodu ili vrsti, a način kako umetnički formira svoje slike, odnosno čitavo kazivanje, određuje ga stilski.

Najnovija proučavanja književnih dela nepobitno su utvrdila postojanje raznih slojeva u svakom delu pojedinačno, od kojih se mogu smatrati osnovnim — zvukovni sloj, koji proističe iz eufonije, ritma, metra, potom sloj jedinica značenja, koji daje formalnu jezičku strukturu književnih dela i, najzad, sloj koji sačinjavaju pesnička stilska sredstva. Zbog toga se savremena proučavanja književnih dela uglavnom usmeravaju prema ispitivanju i saznavanju kako su ti slojevi formirani u nekom književnom delu i u kakvom su međusobnom odnosu.

Vidi još

Literatura

L. I. Tomofejev, Teorija književnosti, 1950
D. Živković, Teorija književnosti, 1984
R. Velak i A. Voren, Teorija književnosti, (prev.), 1965
R. Ingarden, O saznavanju književnog umetničkog dela, (prev.), 1971
B. V. Tomaševski, Teorija književnosti — Poetika, (prev.), 1972