Kusić
Kusić je naselje u Srbiji, u opštini Bela Crkva, u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 1.164 stanovnika. Prvi put se spominje 1318.
Kusić | |
|---|---|
 Pravoslavna crkva u Kusiću | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Opština | Bela Crkva |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  1.164 |
| — gustina | 39/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 52′ 37″ S; 21° 28′ 44″ I / 44.87705° S; 21.47885° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 84 m |
| Površina | 29,7 km2 |
.svg)  Kusić Kusić na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 26349 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Ovde se nalaze Vodenica potočara u Kusiću i FK Ševac.
Geografski položaj
urediNaselje se nalazi uz samu državnu granicu sa Rumunijom, od koje je udaljen samo pola kilometara, a od Bele Crkve je udaljen oko 5 kilometara.
Naziv, postanak
urediKusić tokom svoje istorije više puta je menjalo svoje ime.
- Godine:
- 1383. Kuzik
- 1427. Kuzaak
- 1427. Kuzak
- U XVI.veku Kuszith
- 1660. - Kusići
- 1716. Kusić
- 1872. Kussics
- 1918. Kusić
Kuzik se prvi put pominje 1383. i 1384. godine kao posed porodice De Jank u Krašovanskom komunitetu. U Katastigu pećkih monaha 1660. godine navodi se mesto "Kusići, bliz manastira", a pominju se tri priložnika: Obren, Ilija Vukomanović i Stojan.[1] Prema predanju, Kusićani su poreklom iz Srbije. Većina današnjih rodova u Kusiću bilo je naseljeno još u 18. veku. Nedelju dana posle proglašenja Banatske republike osnovana i Kusićka republika. Ova republika je u potpunosti predstavljala osoben način ispoljavanja ideja Oktobarske revolucije na banatskom prostoru. Postoji stara srpska izreka: "Prošao kroz Kusić", a što sugeriše da je nešto loše bilo, poput "obrao bostan".[2]
Istorija
uredi
Godine 1774. Kusić je pripojen Ilirsko-banatskoj, a 1776. g. postao sedište kompanije i dobio nemačku školu, koja je za vreme turskog rata (1788) uništena požarom. Tada je izgorela i crkva i prestala nemačka škola. Usled upada Turaka i broj stanovnika je opao. Dok je 1782. g bilo 1601 stanovnik, 1802. g ima jedva 1186 stanovnika. A već do 1810. g je brojni porast stanovništva bio vrlo veliki, pa je te iste godine popisano 2435 duša. Ali zatim nastala stagnacija, a 1848. g bilo je svega 2339 duša. U leto 1848. g kada su opkolili Belu Crkvu, izvršili Srbi, 20. i 30. avgusta, navale sa kusićkog reduta na belocrkvanske mađarske pozicije. Ali 17. oktobra Mađari potisnu Srbe, koji su žilavo branili svoje položaje, pri čemu su selo i crkva oštećeni vatrom.[3]
Sredinom 19. veka broj pravoslavnih žitelja u Kusiću je opadao. Pred mađarsku bunu 1847. godine popisano je 2382 meštana, a dve decenije kasnije 1867. godine - 2271.
U Kusiću, kao militarskom mestu pominju se oficiri - podoficiri: Paja Ostojić narednik (1864), Leka pl. Budisavljević kapetan (1870), Jovan Đurić kapetan (1897) itd. Trgovac Jovan Šaić pretplatnik je jedne srpske knjige 1843. godine.
Godine 1854. popisane su u Kusiću samo 2094 duše, a u kompaniji (5 sela) 7478. Kusićani se od ranije bave vinogradarstvom. Godine 1881. osnovao je Anton Ulman radionicu čeličnih i gvozdenih alata. Godine 1893. prišao je veliki deo stanovništva socijalističkoj partiji. Početkom 20. veka Kusić je velika opština, u Belocrkvanskom srezu. Tu živi tada 2547 stanovnika u 534 doma. Srbi dominiraju, ima ih 2350 pravoslavnih duša sa 480 kuća.[4]
Godine 1921.popisan je 2501 stanovnik, od kojih je bilo: Srba-2128; Slovaka-28; Ostalih Slovena-14; Rumuna-91; Nemaca-22; Mađara-1; Ostali većinom Romi – 224 Stanovnika Godine 1918. ušla srpska vojska u Kusić, koja je pripojen Torontalskoj-tamiškoj županiji. Prilikom povlačenja granice pripojena su Rumuniji kusićka brda <<Gočinac>> i <<Ševac>>.[5]
Crkva i škola
urediPrva crkva je sagrađena već 1747. godine, a sagradio ju je Vukmir Nikolajević, oberknez od Oršave do Pančeva, koja je 22.juna (po starom kalendaru ) 1747. g. osveštena. Bila je posvećena Sv. Nikoli. Takođe u Kusiću bila su dva sveštenika. Vukmir je obnovio i manastir Kusić, koji je izgrađen u XIV veku kao metoh manastira Studenice. Ikonostas kusićke crkve je prvo oslikao Arsenije Jakšić 1812. godine. Drugo ikonopisanje je urađeno krajem 19. veka, od strane Đoke Putnika iz Bele Crkve.
Parohijsko zvanje je osnovano i crkvene matične knjige se vode od 1777. godine. Nove crkvene matrikule su od 1850. godine. Godine 1824. kusićki sveštenici su bili, pop Pavel Milutinović i pop Lazar Majdanac.[6] Prema državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj iz 1846. godine vidi se da je u Kusiću 2382 pravoslavnih stanovnika. Te godine u mestu su dva paroha, Dimitrije Draganić i Dimitrije Bogdanović.[7] Iz stečaja za upražnjeno mesto paroha iz 1892. godine vidi se da je to parohija treće klase. Kusićki paroh je bio stari pop Vijatović. Paroh u Kusiću bio je Milutin Jorgović (1895-1907), rodom iz Jabuke. To je sin vojlovačkog igumana Jovana. Dao je prilog za Fond Sv. Save od 6 f. Protiv njega su se 1897. godine eparhijskoj vlasti žalili meštani Kusića, predvođeni kapetanom. Godine 1905. tu je srpska crkvena opština, skupština je redovna, pod predsedništvom Joce Šaića. Mesna srpska pravoslavna parohija je treće platežne klase, ima parohijski dom a parohijska sesija iznosi 31 kj. zemlje. Postoji srpsko pravoslavno groblje, a crkveno-opštinski posed iznosi 76 kj. zemlje.[8]
Po popisu iz 1846. godine u Kusiću je bilo 150 učenika kojima je predavao učitelj Jovan Šejić. Učitelj Pavle Popović radi 1866. godine u kusićkoj narodnoj školi. Kusićka škola je od 1875. godine komunalna, opštinska. Ima 1905. godine tri školska zdanja. Tada su učiteljsko telo činili: učitelj Milan Stefanović rodom iz Kaluđerova, Dušan Petrović rodom iz Vršca i Irma Belja rodom iz Grebenca. Redovnu nastavu je pratilo 238 đaka, a u poftornu 153 učenika starijeg uzrsta.[8] U mesnoj školi je kao učiteljica 1906. godine radila Rumunka (pomenuta Irma!), pa je traženo iz sela da se ona otpusti.
U Kusiću je rođen i umro umetnik Milan Milutinović (1864–1887). Poživeo je samo 24 godine, taj talentovani sin Jose Milutinovića umirovljenog c i k šumara i predsednika mesne srpske pravoslavne crkvene opštine. Srpsku osnovnu školu je završio u Kusiću, pa krenuo u Realku u Beloj Crkvi. Iako odličan učenik, zbog siromaštva roditelja napustio je gimnaziju, i počeo da uči trgovački zanat u tom gradu. Milan je počeo tada samouko da slika, i prvi njegov rad bio je "Porodica kneza Lazara", pa su usledile ikone, priroda. Kada je završio trgovački zanat, preselio se u Rumu, da radi kod trgovca Stevana Jakovljevića. I tu je nastavio da slika, a njegovi sve bolji radovi su se svideli gazdi Jakovljeviću, koji ga je preporučio Matici srpskoj, za Šifmanovu studentsku stipendiju. Bio je zaista izabran za matičinog stipendistu, iz Zaklade Hristifora Šifmana iz Komloša, i otišao je u Beč. Dobro se pokazao na Bečkoj umetničkoj akademiji, gde je pokazao lep uspeh, dok je studirao tokom 1885-1886. godine, ali se razboleo od "sušice" (tuberkuloze). Da nije bio bolestan, on bi na vreme i sa najboljim ocenama okončao studije, ali vratio se u zavičaj gde će dočekati "sudnji dan". Od njega su ostali poznati radovi, nastali tokom studija u Beču i po povratku u Kusić: portrteti "Svetozar Miletić" i "Zmaj Jovan Jovanović". Prva slika mu je izlagana u Vršcu, a druga se nalazila u Novom Sadu. Njegov slikarski opus je tako ostao nevelik: radio je za Beč - 9, Belu Crkvu - 7, te po dve slike - za Moldavu, Oravicu i Kusić.[9]
Demografija
urediU naselju Kusić živi 1.063 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,8 godina (39,8 kod muškaraca i 41,8 kod žena). U naselju ima 436 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,67.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 5 | ||
| 80+ | 7 | 7 | ||
| 75—79 | 21 | 32 | ||
| 70—74 | 35 | 46 | ||
| 65—69 | 27 | 38 | ||
| 60—64 | 36 | 40 | ||
| 55—59 | 19 | 27 | ||
| 50—54 | 56 | 41 | ||
| 45—49 | 70 | 50 | ||
| 40—44 | 55 | 45 | ||
| 35—39 | 51 | 51 | ||
| 30—34 | 43 | 45 | ||
| 25—29 | 45 | 51 | ||
| 20—24 | 47 | 33 | ||
| 15—19 | 56 | 43 | ||
| 10—14 | 53 | 45 | ||
| 5—9 | 40 | 41 | ||
| 0—4 | 27 | 33 | ||
| Prosek : | 37,9 | 39,9 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 568 | 171 | 352 | 22 | 20 | 3 |
| Ženski | 554 | 90 | 352 | 104 | 6 | 2 |
| UKUPNO | 1.122 | 261 | 704 | 126 | 26 | 5 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 326 | 179 | 0 | 0 | 34 |
| Ženski | 197 | 124 | 0 | 1 | 19 |
| UKUPNO | 523 | 303 | 0 | 1 | 53 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 3 | 24 | 16 | 1 | 8 |
| Ženski | 1 | 0 | 15 | 1 | 1 |
| UKUPNO | 4 | 24 | 31 | 2 | 9 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 20 | 1 | 1 |
| Ženski | 1 | 1 | 3 | 7 | 6 |
| UKUPNO | 1 | 2 | 23 | 8 | 7 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 8 | 1 | 0 | 29 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 17 | |
| UKUPNO | 8 | 1 | 0 | 46 | |
Reference
uredi- ^ "Glasnik istorijskog društva u Novom Sadu", Sremski Karlovci 1931. godine
- ^ "Srpski letopis", Novi Sad 1876. godine
- ^ Letopis opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M.(Beč 1999)
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
- ^ Milekerovi letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9. str. 82.
- ^ "Serbski letopisi",Budim 1824. godine
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ a b Mata Kosovac, navedeno delo
- ^ "Zastava", Novi Sad 1887. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura
uredi- Mileker, Feliks; Pantić, Kosta; Belča, Dušan (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9.
- Istorijski pregled Podunavske oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
- Letopis opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina M. (Beč 1999).
