Krimska ofanziva

Krimska ofanziva, po nemačkim izvorima — bitka za Krim, je predstavljala niz ofanziva Crvene armije sa ciljem oslobađanja poluostrva Krim od Nemačke okupacije. Elementi 4. Ukrajinskog fronta, napali su nemačku 17. armiju, iz sastava Grupe armija Jug, koja se sastojala od Nemačkih i Rumusnkih jedinica. Crvena armija je odnela veliku pobedu, a Nemačke i Rumunske jedinice su pretrpele velike gubitke usled neuspešnog pokušaja evakuacije preko Crnog mora.

Krimska ofanziva
Deo Drugog svetskog rata
Ofanziva Crvene armije u periodu 1943 — 1944
Vreme 8. april 1944 — 12. maj 1944. Mesto Krim, SSSR Ishod Sovjetska pobeda
Sukobljene strane
SSSR	Treći rajh Kraljevina Rumunija
Komandanti i vođe
Fjodor Tolbuhin	Ervin Janeke
Jačina
2. gardijska armija 51. armija	17. armija
Žrtve i gubici
18.000 poginulih, 68.000 ranjenih i nestalih	nemački — 31.700 mrtvih i nestalih, 33.400 ranjenih, rumunski — 25.800 mrtvih i nestalih 5.800 ranjenih,

Uvod u ofanzivu

U oktobru 1943. Vermaht je potisnut sa Kubanjskog mostobrana, preko Kerčskog moreuza na Krim. Narednih meseci, Crvena armija je potisnula Vermaht u južnoj Ukrajini tokom novembra 1943. godine, čime su presekli kopnenu vezu 17. armije, koja je bila organizovana preko zemljouza Perekop.

U novembru 1943. Crvena armija je oslobodila poluostrvo Kerč, koje zauzima istočni deo polustrva Krim. Time se izgradio bolji položaj za oslobađanje ostatka poluostrva. Nakon toga su napravili most preko niza plitkih jezera Sivaša na severu, i izgradili mostobran na južnoj obali Sivaša.

Organizacija sila Osovine

Za komandanta odbrane postavljen je general i komandant 17. armije Ervin Janeke. 17. armija se sastojala od pet Nemačkih i sedam Rumunskih divizija, koje su brojale 200.000 vojnika, 3.600 topova, 200 tenkova i 150 aviona. Hitleru su u više navrata Erih fon Manštajn i Jon Antonesku predlagali da se povuče sa Krima, što je on uporno odbijao. Hitler je odobrio evakuaciju tek nakon žešćih napada Sovjeta. Odbrana se sastojala od tri divizije koje su branile obalu, pet se bile postavljene na severu, a četiri na položajima oko poluostrva Kerč. Sevastopolj je proglašen za grad tvrđavu, i on nije smeo da bude napušten.

Organizacija Crvene armije

Sovjeti su napravili plan po kome bi onemogućili evakuaciju neprijatelja sa Krima. Ukrajinski 4. front se nalazio pod komandom maršala Fjodora Tolbuhina, i sastojao se od 400.000 vojnika, 6.000 topova, 560 tenkova i samohotki, i 1.250 aviona. 2. gardijska armija bi izvršila napad preko zemljouza Perekop, 51. armija preko niza jezera Sivaša, dok bi Obalska armija pod komandom Andreja Jeremenka pružala podršku sa poluostrva Kerč.

Napad Crvene armije

Napad Crvene armije je počeo 8. aprila preko zemljouza Perekop. Napad je izvršila 2. gardijska armija uz pomoć elemenata 51. armije. 17. armija je pružala jak otpor, ali nije mogla da zaustavi Sovjetsko napredovanje. Nakon dva dana nemački položaji su probijeni. 2. gardijska armija je zauzela Armjansk, dok je 51. armija zaobišla regrupisane nemačko—rumunske jedinice. Obalska armija je oslobodila Kerč 11. aprila, a Simferopolj 13. aprila. Nemačka 17. armija je počela da se povlači prema Sevastopolju 16. aprila, dok je ostatak njihovih jedinica stacioniranih na Krimu zauzelo položaje oko grada do kraja treće nedelje aprila.

Pad Sevastopolja i neuspešna evakuacija

Nemačka komanda je mislila da Sevastopolj pretvori u tvrđavu, što su Sovjeti uradili tokom prve Nemačke ofanzive 1941. godine. Međutim, postavljanje odbrane nije urađeno dovoljno dobro, što je onemogućilo duži otpor Crvenoj armiji, koja se nalazila u stanju pune ofanzive. 9. maja, posle manje od mesec dana borbi, Sevastopolj je oslobođen.

Oko 30.000 vojnika sila Osovine je počelo da se povlači ka rtu Herson, gde su se nadali evakuaciji ka rumunskoj luci Konstanca, dok je preostalih 21.000 vojnika nastavilo da pruža otpor. Nemačka akcija evakuacije je prekinuta bombardovanjem avijacije Crvene armije. Poslednji džepovi otpora na Krimu su ugušeni do 12. maja. Nemačke i rumunske jedinice su pretrpele velike nenadoknadive gubitke, od oko 97.000 vojnika. Među njima je bilo dosta onih koji su se udavili tokom pokušaja evakuacije. Samo 10. maja se udavilo oko 10.000 vojnika sa potopljenih brodova.

Rezultati ofanzive

Sovjeti su oslobađanjem Krima vratili pod svoju komandu veoma bitnu vazduhoplovnu i mornaričku bazu u Sevastopolju. Hitler se još jednom pokazao kao loš i tvrdoglav koamndant. Iz vrha komande mu je više puta preporučeno da na vreme izvrši evakuaciju što više jedinica, jer Krim nije mogao da se odbrani. On je bio tvrdoglav i to je Nemačku i Rumuniju koštalo najmanje 42.000 vojnika koji su se udavili u periodu između 3. i 13. maja. U samim borbama je poginulo i nestalo 31 hiljada nemačkih i 25 hiljada rumusnkih vojnika. Po Ruskim izvorima, 17. nemačka armija je imala oko 100.000 gubitaka, od kojih je 62. hiljade bilo zarobljeno. Sva tehnika 17. armije je bila ili uništena ili zarobljena.

Po zvaničnim izvorima, gubici Crvene armije su iznosili 85.000 vojnika, od kojih 18.000 poginulih, 521 uništen top, 171 tenk i 179 aviona. Tokom oslobođenja Krima, 126 Sovjetskih vojnika je proglašeno za Heroja Sovjetskog Saveza.