Katarina Milovuk

Katarina Milovuk (rođena Ekaterina Đorđević; Novi Sad, 28. avgust 1844 — Beograd, 27. septembar 1913) bila je upravnica i predavač na Višoj ženskoj školi u Beogradu, učestvovala je u organizovanju i radu Više srpske ženske škole u Solunu. Kao jedna od retkih obrazovanih žena svog vremena u Srbiji, bila je jedan od osnivača Beogradskog ženskog društva i osnivač Ženskog muzičkog društva. Jedno vreme bila je i urednica ženskog časopisa Domaćica. Bavila se humanitarnim radom i bila borac za ženska prava. Napisala je nekoliko udžbenika i prevoda književnih dela.

Katarina Milovuk
Katarina Milovuk, portret
Puno ime	Katarina Milovuk, rođena Ekaterina Đorđević
Datum rođenja	(1844-08-28)28. avgust 1844.
Mesto rođenja	Novi Sad, Austrijsko carstvo
Datum smrti	27. septembar 1913.(1913-09-27) (69 god.)
Mesto smrti	Beograd, Kraljevina Srbija
Supružnik	Milan Milovuk

Biografija

Katarina Milovuk rođena je 28. avgusta 1844. godine u Novom Sadu, u porodici tadašnjeg austrijskog poručnika Jovana i Jelisavete Đorđević kao Ekaterina Đorđević. Kao sasvim mala došla je u Beograd, gde joj je otac prebegao iz austrijske vojske, i gde je nastavio oficirsku službu vojujući protiv Turaka. Osnovnu školu završila je u Novom Sadu, ali njeni roditelji su smatrali da osnovno obrazovanje nije dovoljno, te su je ohrabrili da nastavi dalje školovanje u Rusiji. Godine 1861. završila je gimnaziju u Nikolajevsku, a na Univerzitetu u Odesi položila pedagoški državni ispit, nakon čega se vraća u Srbiju. Govorila je ruski, francuski, nemački i engleski jezik. Svirala je klavir.

Godine 1865. udala se za Milana Milovuka, direktora beogradske Realke, profesora istorije i pravnika po struci, osnivača i prvog horovođu Beogradskog pevačkog društva. Nisu imali dece. Posle muževljeve smrti Katarina se potpuno posvetila pedagoškom radu. Umrla je 27. septembra 1913. u 69. godini.

Profesionalna biografija

Zgrada Više ženske škole na uglu Abadžijske čaršije i Ulice Kosovke devojke u Beogradu. Sagrađena je 1860, a srušena 1930. godine

Viša ženska škola 1913. godine

Iako veoma mlada, Katarina Milovuk (među savremenicima poznata kao Milovukica) već sa 19 godina (1863) postaje upravnica tek osnovane Više ženske škole u Beogradu i na tom položaju ostaje do 1893. kada se povlači u penziju, ali ne prestaje sa profesionalnim angažmanom. Godine 1904. bila je pozvana da radi i učestvuje u organizaciji Više srpske ženske škole u Solunu, gde je ostala pune tri godine, do 1907. Reč je o školi koju su pohađale srpske devojke iz krajeva pod turskom vlašću.

Zalagala se za uvođenje pedagogije i metodike, kao i za izučavanje jezika u školama. Bila je autorka udžbenika koji su korišćeni prilikom izvođenja nastave pedagogije i metodike. Na njeno insistiranje oformljen je školski hor. Prevodila je sa ruskog, francuskog, nemačkog i engleskog jezika.

Među učenicama Katarine Milovuk bile su mnoge poznate Srpkinje, između ostalih i Draga Ljočić, Draga Mašin, Milka Grgurova, Nadežda Petrović, Maga Magazinović, Stanka Đ. Glišić, sjajan prevodilac i sestra mnogo poznatijeg pisca, Milovana Glišića...

Društveno korisni rad

Uprava Beogradskog ženskog društva, 1894. (Muzej grada Beograda)

Katarina Milovuk bila je idejni tvorac i jedan od osnivača Beogradskog ženskog društva 1875. godine, prvog udruženja srpskih žena u Srbiji (prvo žensko udruženje u Srbiji uopšte osnovale su sefardske žene, godinu dana ranije) i bila njegova predsednica od 1889. do 1891. godine. Društvo je četiri godine po osnivanju počelo da objavljuje i prvi srpski ženski časopis „Domaćica”, čija je urednica nekoliko godina bila i Katarina. Iste godine osniva se i Ženska radenička škola i „Pazar“, gde su se mogli kupovati radovi iz škole i čiji je cilj bio očuvanje zanata poput šivenja i krojenja i osposobljavanje devojaka između 13 i 17 godina za samostalno privređivanje.

Katarina Milovuk je i među osnivačima Kola srpskih sestara i bila je njegova potpredsednica. Bila je članica Društva za potpomaganje i vaspitanje sirotne i napuštene dece.

Zajedno sa svojim nastavnicama i nekoliko muzički obrazovanih gospođa, osnovala je i Žensko muzičko društvo, na čijim priredbama su se okupljali najumniji i najotmeniji ljudi Beograda.

Borba za prava žena

Katarina Milovuk je inicirala i osnivanje Srpskog narodnog ženskog saveza, koji se borio za pravo glasa koje žene u tom trenutku nisu imale. Bila je jedna od prvih žena koje su se digle protiv okova patrijarhalnog srpskog društva oštro se boreći za prava žena. Godine 1906. izabrana je za prvu predsednicu ovog saveza.

Bila je prva žena u Srbiji koja je, još davne 1897. godine, tražila da je upišu u birački spisak. Njen zahtev je odbijen na Kasacionom sudu, sa jednim glasom protiv, ali ona nije odustala i 1900. godine šalje zahtev kralju Aleksandru Obrenoviću da dozvoli ženama da glasaju. Ponovo je odbijena. Zanimljiv je podatak da je tek četiri godine kasnije u Londonu osnovana Socijalno-politička unija žena.

Katarina Milovuk o ženskoj ravnopravnosti:

„ Ne znam s kakvim pravom su ljudi prisvojili svu vlast u svoje ruke i upravljaju sudbinom ove zemlje bez naše saradnje, kada je ova zemlja naša koliko i njihova, i mi smo deca ove zemlje i mi s njom delimo i zlo i dobro. ”

U julu 1913, dva meseca pred smrt, Katarina je bila jedna od govornica na Kongresu Internacionalne alijanse za žensko pravo glasa u Budimpešti.

Angažovanje u ratovima

Potpisana fotografija Katarine Milovuk sa ordenjem

U vreme svih ratova koji su se u Srbiji vodili za oslobođenje i ujedinjenje, Katarina Milovuk aktivno se bavila humanitarnim radom. Za vreme Srpsko-turskih ratova (1876–1878) i Srpsko-bugarskog rata 1885. godine organizovala je žene kao bolničarke, a u doba Balkanskih ratova upriličila je čuvalište „Sveta Jelena” koje je brinulo o deci vojnika na frontu. Njenim zalaganjem u sklopu zgrade Više ženske škole u Beogradu otvorena je radionica u kojoj se šilo za vojsku.

Odlikovanja

Katarina Milovuk je za svoj humanitarni rad dobila više odlikovanja: Orden Društva srpskog Crvenog krsta (1877), dva puta Medalju kneginje Natalije (1878 i 1886) i Orden Svetog Save III reda (1886).

Sećanje

Jedna mala ulica u Beogradu, na opštini Zvezdara, nosi ime Katarine Milovuk.

Bibliografija

• Pedagogika - udžbenik za učenice Više ženske škole (Beograd, 1866)
• Metodika - udžbenik za učenice Više ženske škole (Beograd, 1866)
• Istorija sveta u kratkom pregledu za ženskinje (Beograd, 1871)
• prevod romana Dole oružje (baronica Sutner - Berta fon Sutner, Beograd, 1899)

Literatura

• Vlastoje D. Aleksijević: Savremenici i poslednici Dositeja Obradovića i Vuka Stef. Karadžića (Sveska 6. Slovo: M). 19??. str. 318—319. Pristupljeno 15. 9. 2016.
• Stankov, LJiljana: Katarina Milovuk (1844—1913): i ženski pokret u Srbiji. Beograd, Pedagoški muzej, 2011. Pristupljeno 15. 9. 2016.
• Čubrić, Ljiljana: Spomenar - znamenite žene srpske. Beograd: Zavod za udžbenike, 2012. Pristupljeno 15. 9. 2016.
• Stojaković, Gordana: Znamenite žene Novog Sada. Novi Sad: Futura publikacije, 2001.

Vidi još

• Istorija školstva u Srbiji
• Obrazovanje u Srbiji
• Kolo srpskih sestara

Spoljašnje veze

• Ćorović, Ljubica (2011). „Vek i po od osnivanja Više ženske škole u Beogradu”. Knjiženstvo. Pristupljeno 15. 9. 2016. 
• Kako su se školovale prve Srpkinje („Politika”, 8. mart 2017)