Kazneno-popravni zavod u Sremskoj Mitrovici
Kazneno-popravni zavod u Sremskoj Mitrovici je zatvor opšteg tipa, a po stepenu obezbeđenja, ustanova sa zatvorenim, poluotvorenim i otvorenim odeljenjima, kao i odeljenjem za izvršenje mera pritvora.
| Kazneno popravni zavod u Sremskoj Mitrovici | |
|---|---|
| Lokacija | Sremska Mitrovica |
| Stepen sigurnosti | opšti tip |
| Populacija | 1.430 (2017.) |
| Otvoren | 1899. |
| Adresa | Fruškogorska bb |
| Grad | Grad Sremska Mitrovica |
| Region | Sremski okrug |
| Država |  Srbija |
| Veb-sajt | Zvanični veb-sajt |
| Poznati zatvorenici | |
| Jovan Veselinov, Žarko Zrenjanin, Milovan Đilas, Moša Pijade, Andrija Hebrang | |
U okviru zatvora funkcionišu i dve privredne jedinice koje se bave turizmom i ugostiteljstvom i poljoprivredom (ratarstvom i stočarstvom) i proizvodnjom.
U sastavu Zavoda nalazi se i Muzej KPZ u kome je artefaktima prikazana njegova viševekovna istorija, a umetničkim instalacijama i fotografijama zločinačka aktivnost zatvorskog osoblja prema zatvorenicima u Prvom i Drugog svetskom ratu.
Istorija
urediZatvor je građen od 1895. do 1899. godine po naredbi cara Franje Josifa, pošto se Sremska Mitrovica tada nalazila u sastavu Austrougarske.[1][2] Nakon 1918. zatvor se nalazio u sastavu kaznenog sistema Kraljevine SHS, odnosno Kraljevine Jugoslavije. U toku Drugog svetskog rata bio je u sistemu zatvora Nezavisne Države Hrvatske,[3] a od oslobođenja 1944. godine je u sistemu izvršenja krivičnih sankcija Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, odnosno Republike Srbije.
Zavod je u arhitektonskom smislu sačuvao prvobitni izgled i do sada nisu vršene nikakve intervencije. U arhitektonskom smislu uočljiv je uticaj „pensilvanijskog stila”, koji se ogleda u projektovanju spoljnih ćelija, koje se naslanjaju na spoljašnji zid objekta, tako da u prostorije dopire prirodna svetlost i vazduh. Danas je u zatvoru primenjen „irski sistem” izvršenja kazne, mada su u pojedinim periodima njegovog razvoja bili primenjivani ćelijski i progresivni sistem.
U ovom zatvoru se u periodu pre Drugog svetskog rata, kao i posle njega nalazio i određeni broj političkih zatvorenika.[4] Neposredno pred početak Drugog svetskog rata, 1941. godine u zatvoru se nalazila grupa od 32 politička zatvorenika-komunista, koja je u noći 21/22. avgusta 1941. godine izvršila čuveno bekstvo prokopavši podzemni tunel ispod zidina zatvora.
Tokom pobune osuđenih lica 2000. godine u potpunosti je uništen treći paviljon koji je do tada imao kapacitet za smeštaj približno 500 osuđenika.
Zatvor danas
urediU zatvorenom delu zatvora nalaze se tri paviljona – za smeštaj osuđenih lica, škola, bolnica, crkva, odmaralište za osuđena lica, sportski centar i pomoćni objekti. Crkva je sagrađena 1893. godine i imala je dva duhovnika – pravoslavne i rimokatoličke veroispovesti, a kasnije je bila pretvorena u dom kulture. Jedan od paviljona je bio namenjen za prvu fazu progresivnog sistema izdržavanja kazne, koju je karakterisala izolacija, dok su druga dva paviljona bila namenjena za izvršenje druge faze zajedničkog, grupnog izdržavanja kazne.
U arhitektonskom smislu, paviljoni se razlikuju, jer je prvi paviljon namenjen za početnu fazu ćelijskog, individualnog smeštaja, dok drugi paviljon čini više zajedničkih prostorija velikog kapaciteta, koje istovremeno predstavljaju prostorije za dnevni boravak i spavaonice identične veličine sa 80 do 90 osuđenika u svakoj. U malim prostorijama objekta, prvobitno namenjenom za fazu izolacije, sada su smešteni osuđenici po dvojica, trojica ili četvorica, kao i osuđenici koji izdržavaju disciplinsku kaznu upućivanja u samicu. Ovim prostorijama pristupa se preko galerije, koja je na dva nivoa. U sklopu paviljona se nalaze i zajedničke prostorije i kancelarije osoblja.
Treći paviljon namenjen je za izdržavanja kazne mlađih punoletnih lica i u njemu je smešteno prijemno odeljenje. Kasnije su izgrađeni objekti poluotvorenog i otvorenog odeljenja u lepom prirodnom ambijentu, čime je stvorena zaokružena celina sistema.
Kapacitet KPZ Sremska Mitrovica je projektovan za smeštaj 1.150 osuđenih lica, a prosečno brojno stanje je 1.280 osuđenih lica i 65 pritvorenika koji se nalaze u istražnom odeljenju. Ovo je jedina zatvorska ustanova u Srbiji u kojoj kazne izdržavaju i strani državljani.
U okviru zatvora funkcionišu i dve privredne jedinice – „Proleće”, koja se bavi turizmom i ugostiteljstvom, kao i ratarskom i stočarskom proizvodnjom i „Dubrava”, koja u svom okviru sadrži metalski pogon, drvni pogon kao i kartonažu i štampariju.
Poznati zatvorenici
urediReference
uredi- ^ Prica, Radomir (1969). Sremska Mitrovica. Sremska Mitrovica: Muzej Srema. str. 138.
- ^ Popov, Živko A. (2010). Mitrovica, grad i ljudi u vremenu. Sremska Mitrovica: Zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 429—438. ISBN 978-86-906655-7-0.
- ^ Lazić, Dušan (1969). Sremska Mitrovica. Sremska Mitrovica: Muzej Srema. str. 204.
- ^ Prica, Radomir (1969). Sremska Mitrovica. Sremska Mitrovica: Muzej Srema. str. 177—179.