Википедија

Inkubacioni period

Inkubacija (lat. incubare) je vremenski period koji protekne od prodiranja klica bolesti ili agenasa radijacije u organizam neke osobe do pojave prvih znakova i simptoma bolesti.[1] Periodi trajanja inkubacije su različiti i najčešće variraju kod različitih ali i istih bolesti zbog različitih podtipova patogena, imunološkog stanja bolesnika, načina prodora patogena u organizam, uzrasta obolele osobe (inkubacija obično duža kod odraslih nego kod dece) itd.[1]

Kod nekih bolesti, kako je prikazano na ovom dijagramu, latentni period je kraći od perioda inkubacije. U tom periodu osoba može preneti infekciju bez pokazivanja bilo kakvih simptoma i znakova bolesti. Takva infekcija se naziva subklinička infekcija.
Kriva epidemije: izračunavanje vremena inkubacije bolesti

Faktori koji utiču na trajanje inkubacije

uredi

Na dužinu trajanja inkubacije i dalji tok bolesti utiče veći broj faktora, među kojima su najvažniji:[1]

 
Virulencija je jedan od bitnih faktora koji utiče na dužinu inkubacije

Virulencija ili patogenost infektivnog agensa

uredi

Optimalan nivo virulencije nekog patogena je određena maksimalnim nivoom koji on dostigne od početka prenosa i maksimalnim trajanjem infekcije. U mnogim infekcijama virusima (npr HIV i grip), bakterijskim (tuberkuloza) i prionima (BSE i CVD), bolešću izazvana smrtnost javlja se dugo nakon zaražavanja domaćina, što govori o tome da je virulencije veoma zavisna od evolucije prenosa patogena i patologije u organizmu domaćina nakon infekcije. Prema tome evolucija i patološke promene nakon infekcije mogu povećati ili smanjiti virulenciju patogena, pa samim tim i trajanje perioda inkubacije, nakon pojavljivanja u novom domaćinu.

Putevi inokulacije

uredi

Patogeni mikroorganizmi mogu se lokalizovati na primarnom mestu adherencije za epitelne ćelije, gde se umnožavaju i produkuju toksin koji putem krvi stiže do ciljnih organa ili mogu penetrirati do subepitelnog tkiva, limfnih čvorova i dalje limfotokom i krvotokom do ciljnih organa.[2]

Broj replikacija infektivnog agensa

uredi

Broj patogena potreban da dovede do pojave manifestacija bolesti (infekcije) infektivna doza,[3] koja npr. za neke poznate patogene iznosi:[4]

  • 105 za Salmonele (visoka infektivna doza),
  • 1.010 za Koleru,
  • 200 za Šigele,
  • 1 bacil za Kugu (mala infektivna doza).

Preosetljivost organizma na određeni patogen i stanje imunološkog odgovora

uredi

U kliničkom smislu trajanje inkubacije kao i same infekcija (ili njena virulentnost) je manifestacija složenih odnosa patogena i domaćina, i prvenstveno zavise od osobina mikroorganizma sa jedne strane i odbrambenih snaga (ili preosetljivosti) domaćina sa druge.[5]

Trajanje perioda inkubacije kod pojedinih bolesti

uredi
  • Groznica Zapadnog Nila - 2-14 dana.[6]
  • Pneumonija - 0-2 dana
  • Antraks - 1-3 dana
  • Grip - 1-3 dana
  • Gonoreja - 2-3 dana
  • Kolera - 1-4 dana.[7]
  • Meningitis (upala moždanica) - 1-4 dana
  • Difterija - 2-5 dana
  • Kuga - 2-5 dana
  • Žuta groznica - 3-5 dana
  • Dizenterija (bacilarna) - 2-7 dana
  • Šarlah - 2-8 dana
  • Veliki kašalj - 3-8 dana
  • SARS - 0-10 dana
  • Slinavka i šap - 9-10 dana
  • Tetanus - 4-14 dana
  • Dečija paralize - 7-14 dana
  • Male boginje - 8-14 dana
  • Rubeola - 16-20 dana
  • Malarija - 7-21 dana
  • Tifusna groznica - 7-21 dana
  • Tifus - 8-21 dana
  • Sifilis - 14-21 dana
  • Varičela - 14-21 dana
  • Dizenterija (amebna) - 21-24 dana
  • Infektivna mononukleoza - 28-42 dana
  • Zarazna žutica - 10-35 dana
  • Kovid 19 - 2-14 dana.[8]

Izvori

uredi
  1. ^ a b v „Principles of Epidemiology | Lesson 1 - Section 9”. www.cdc.gov (na jeziku: engleski). 2021-12-20. Pristupljeno 2022-11-11. 
  2. ^ „9.4C: Inoculation of Live Animals”. Biology LibreTexts (na jeziku: engleski). 2017-06-24. Pristupljeno 2022-11-11. 
  3. ^ Dumanović, J, Marinković, D, Denić, M: Genetički rečnik, Beograd, 1985.
  4. ^ Mina, Michael J.; Klugman, Keith P. (2013). „Pathogen Replication, Host Inflammation, and Disease in the Upper Respiratory Tract”. Infection and Immunity. 81 (3): 625—628. ISSN 0019-9567. PMC 3584896  . PMID 23319561. doi:10.1128/IAI.01460-12. 
  5. ^ Centers for Disease Control and Prevention 2009. Bacterial coinfections in lung tissue specimens from fatal cases of 2009 pandemic influenza A (H1N1)—United States, May-August 2009. MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 58:1071–1074
  6. ^ Panthier R, Hannoun C, Oudar J, et al. Isolement du virus West Nile chez un cheval de Camargue attaint d'encéphalomyélite. C R Acad Science Paris 1966;262:1308-10.
  7. ^ Azman, Andrew S.; Rudolph, Kara E.; Cummings, Derek A.T.; Lessler, Justin (2013). "The incubation period of cholera: A systematic review". Journal of Infection. 66 (5): 432–8.
  8. ^ Linton, Natalie M.; Kobayashi, Tetsuro G; Yang, Yichi; Hayashi, Katsuma M; Akhmetzhanov, Andrei R. E; Jung, Sung-mok; Yuan, Baoyin; Kinoshita, Ryo; Nishiura1, Hiroshi (2020). Incubation Period and Other Epidemiological Characteristics of 2019 Novel Coronavirus Infections with Right Truncation: A Statistical Analysis of Publicly Available Case Data. J Clin Med. 9 (2): 538

Literatura

uredi
  • Sharara, A.I., Chronic hepatitis C, Southern Medical Journal, 1997, 90(9):872–7.
  • Kahn, James O.; Walker, Bruce D. (1998). „Acute Human Immunodeficiency Virus Type 1 Infection”. New England Journal of Medicine. 339 (1): 33—39. PMID 9647878. doi:10.1056/NEJM199807023390107. .
  • Godsey, M.J., M. Blackmore, N. Panella, K. Burkhalter, K. Gottfried, L. Halsey, R. Rutledge, S. Langevin, R. Gates, and K. Lamonte (2005). West Nile virus epizootiology in the southeastern United States, 2001. Vector Borne and Zoonotic Diseases. 5(1): 82-89. ISSN: 1530-3667.
  • Batalis, N.I., L. Galup, S.R. Zaki, and J.A. Prahlow (2005). West Nile virus encephalitis. American Journal of Forensic Medicine and Pathology 26(2): 192-196.
  • Davis, L.E., R. DeBiasi, D.E. Goade, K.Y. Haaland, J.A. Harrington, J.B. Harnar, S.A. Pergam, M.K. King, B.K. DeMasters, and K.L. Tyler (2006). West Nile virus neuroinvasive disease. Annals of Neurology 60(3): 286-300.
  • Jawetz E i sar. Medicinska mikrobiologija, Informator, 1998. Beograd
  • Švabić-Vlahović M. i sar: Medicinska bakteriologija, Savremena administracija, Beograd, 2005.
  • Marković Lj. i sur: Opća Virusologija, Medicinski fakultet Zagreb, 1995.
  • Krstić Lj. Medicinska Virusologija, Štampa Čigoja, 2000.
  • Kranjčić-Zec I. i sar. Medicinska parazitologija, Informator, 1993. Beograd
  • Jovanović T. i sar. Praktikum iz mikrobilogije i imunologije, Informator, 2000. Beograd
  • Tasić G: Virusološka dijagnostika, Institut za zaštitu zdravlja Niš, 1999.
  • Day, Troy; Graham, Andrea L.; Read, Andrew F. (2007). „Evolution of parasite virulence when host responses cause disease”. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 274 (1626): 2685—2692. PMC 2279213  . PMID 17711836. doi:10.1098/rspb.2007.0809. 
  • Frank, S. A.; Schmid-Hempel, P. (2008). „Mechanisms of pathogenesis and the evolution of parasite virulence”. Journal of Evolutionary Biology. 21 (2): 396—404. PMID 18179516. S2CID 1143835. doi:10.1111/j.1420-9101.2007.01480.x. 
  • Gandon et al. (2002) Imperfect vaccines and the evolution of pathogen virulence, Nature, 414, 751-756
  • Freeman Scott, Herron Jon C. Evolutionary Analysis edition 4th New Jersey Pearson Prentice Hall 2007
  • Levin Bruce R, Bergstrom Carl T Bacteria are different: Observations, interpretations, speculations, and opinions about the mechanisms of adaptive evolution in prokaryotes. Proc Natl Acad Sci U S A 20 June 2000. vol.97, 13 pages 6981–6985

Spoljašnje veze

uredi
 Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wiki.x.io/w/index.php?title=Инкубациони_период&oldid=27441459”