Iluminati

Iluminati (množina od lat. illuminatus — „prosvetljeni“ ili „prosvećeni“) naziv je nekoliko stvarnih i izmišljenih sinkretističkih sekti, grupa ili redova. Zaštitni znak im je zeleni trougao sa okom u sredini. Izvorno, naziv se odnosio na „Bavarske Iluminate“ iz doba prosvetiteljstva, tajno društvo koje je osnovano 1. maja 1776. godine sa ciljem da se suprotstavi praznoverju, predrasudama, verskom uticaju na javni život, zloupotrebi državne vlasti, kao i da podrži obrazovanje žena i rodnu ravnopravnost. Iluminate je, zajedno sa drugim tajnim društvima, Bavarsko državno rukovodstvo uz ohrabrenje Rimokatoličke crkve proglasilo nezakonitim, te trajno raspustilo 1785. godine.^[1] U sledećih nekoliko godina, red su „ocrnili“ konzervativni i religiozni kritičari, koji su tvrdili da su Iluminati bili odgovorni za Francusku revoluciju.

Kasnije je taj naziv počeo da se koristi za razne organizacije koje tvrde, ili za koje se nepotkrepljeno tvrdi, da imaju veze sa „Bavarskim Iluminatima“ i sličnim tajnim društvima. Za njih se često tvrdi da su se urotile da upravljaju svetskim dešavanjima kroz uticanje na ishode događaja i postavljanje svojih agenata u vlade i korporacije, a u svrhu stvaranja Novog svetskog poretka. Mnoge teorije zavere se baziraju na uverenju da su Iluminati glavni idejni tvorci Novog svetskog poretka.

Istorija

Adam Vajshaupt (1748—1830), osnivač bavarskih Iluminata

Ovaj red je osnovao Adam Vajshaupt dana 1. maja 1776. godine u bavarskom gradu Ingolštatu, a prvobitno je brojao pet članova.^[2] Vajshaupt je bio isusovac,^[3] kao i prvi profesor kanonskog prava na Univerzitetu u Ingolštadu.^[1] Pokret je bio stvoren od slobodnih mislioca, kao jedan izdanak prosvetiteljstva, najverovatnije po ugledu na masone.^[4] Članovi su polagali zavet tajnosti, te obećali poslušnost svojim pretpostavljenima.

Glavni ciljevi iluminata bili su suprotstavljanje praznoverju, predrasudama, uticaju Crkve na državnu vlast, filozofije na nauku; pokušavali su da smanje zloupotrebu državne vlasti, te podržavali rodnu ravnopravnost.^[1] Prvobitno, Vajshaupt je planirao da ime reda bude „Usavršeni“ (lat. perfectibilis — „poboljšani“).^[2] Red je često nazivan i „Bavarski Iluminati“, a njihova ideologija „iluminizam“. Mnogi uticajni intelektualci i političari smatrali su sebe članovima reda, među kojima su vojvoda Ferdinand od Brunsvika i diplomata Ksavijer fon Cvak.^[5] Red je imao ogranke u većini evropskih zemalja, a navodno je u prvih deset godina postojanja imao oko 2.000 članova.^[1] U redu su bili književnici poput Getea i Herdera, kao i tada vladajuće vojvode od Gote i Vajmara.^[6]

Godine 1777. na vlast je došao Karl Teodor, izbornik Bavarske, koji je bio pobornik prosvećenog apsolutizma. Njegova vlada je 1784. godine zabranila sva tajna društva, uključujući i Iluminate.^[1] Vajshaupt je pobegao, a dokumenti i prepiske, koji su najviše zaplenjeni u Fon Cvakovom domu,^[5] vlada je objavila 1787. godine.^[7]

Barijel i Robison

Između 1797. i 1798. godine, autori Ogisten Barijel i Džon Robison su napisali dela koja su sadržala teorije da Iluminati predstavljaju otvorenu međunarodnu zaveru, te su tvrdili da upravo oni stoje iza Francuske revolucije. Dela su postala popularna, te su godinama kasnije preštampavana i u drugim delima citirana.^[8]

Knjige su stigle i do Sjedinjenih Američkih Država, a širom Nove Engleske, velečasni Džedidaja Mors je propovedao protiv Iluminata. Takozvana „hajka“ na Iluminate je splasnula početkom 19. veka, ali se javljala dvadesetih i tridesetih godina istog stoleća, tokom delovanja anti-masonskog pokreta.^[2]

Moderno doba

Nekoliko novijih i sadašnjih bratskih organizacija tvrde da potiču od „Bavarskih Iluminata“, te otvoreno koriste ime „Iluminati“. Neke grupe za ime svoje organizacije koriste varijacije imena „Red Iluminata“,^[9]^[10] dok drugi, poput „Reda istočnog hrama“, pojam „Iluminati“ koriste kao nivo u hijerarhiji njihove organizacije. Međutim, nema dokaza da ove grupe imaju značajnu političku moć ili uticaj, ali je poznato da se koriste nedokazanim vezama sa „Bavarskim Iluminatima“, koje koriste kao sredstvo za privlačenje novih članova.^[1]

Popularna kultura

Savremena teorija zavere

Nema dokaza da su prvobitni „Bavarski Iluminati“ preživeli zabranu koja se desila 1785. godine.^[1] Međutim, pisci kao što su Mark Dajs, Dejvid Ajk, Tekse Mars, Jiri Lina i Morgan Grikar, tvrdili su da su „Bavarski Iluminati“ opstali, moguće i do danas. Mnoge od ovih teorija smatraju da svetske događaje kontroliše i manipuliše tajno društvo koje sebe naziva Iluminatima.^[11]^[12] Teoretičari zavere tvrde da su mnogi značajni ljudi bili ili jesu članovi Iluminata, a predsednici SAD su uobičajena meta takvih tvrdnji.^[13]^[14]

Ključna figura u pokretu teorije zavere, Majron Fagan, posvetio je svoje poslednje godine života u pronalaženju dokaza kako su razne istorijske događaje — poput bitke kod Vaterloa, Francuske revolucije, atentata na Džona Kenedija, kao i navodna komunistička zavera za ubrzanje stvaranja Novog svetskog poretka kroz infiltriranje u holivudsku filmsku industriju — orkestrirali Iluminati.^[15]^[16]

Romani

Iluminati — ili fiktivne savremene grupe koje su nazvane Iluminatima — igraju ključnu ulogu u nekim romanima, među kojima se izdvajaju dela „Anđeli i demoni“ američkog pisca Dena Brauna, te „Fukoovo klatno“ italijanskog pisca i filozofa Umberta Eka.

Reference

^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ ^e McKeown, Trevor W. (16. 2. 2009). „A Bavarian Illuminati Primer”. Grand Lodge of British Columbia and Yukon A.F. & A.M. Arhivirano iz originala 15. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ ^a ^b ^v Stauffer 1918, str. 133—134.
^ Stauffer 1918, str. 129.
^ Goeringer, Conrad (2008). „The Enlightenment, Freemasonry, and The Illuminati”. American Atheists. Arhivirano iz originala 28. 1. 2011. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ ^a ^b Introvigne, Massimo (2005). „Angels & Demons from the Book to the Movie FAQ - Do the Illuminati Really Exist?”. Center for Studies on New Religions. Arhivirano iz originala 11. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ Gaab 2006, str. 18.
^ Roberts 1974, str. 128—129.
^ Simpson 1993, str. 88.
^ „The Illuminati Order Homepage”. Illuminati-order.com. Arhivirano iz originala 22. 06. 2019. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ „Official website of The Illuminati Order”. Illuminati-order.org. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ Barkun, Michael (2003). A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. Comparative Studies in Religion and Society. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-23805-3.
^ Penre, Wes (26. 9. 2009). „The Secret Order of the Illuminati (A Brief History of the Shadow Government)”. Illuminati News. Arhivirano iz originala 28. 1. 2011. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ Howard, Robert (28. 9. 2001). „United States Presidents and The Illuminati / Masonic Power Structure”. Hard Truth/Wake Up America. Arhivirano iz originala 28. 1. 2011. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ „The Barack Obama Illuminati Connection”. The Best of Rush Limbaugh Featured Sites. 1. 8. 2009. Arhivirano iz originala 18. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.
^ Mark Dice, The Illuminati: Facts & Fiction. 2009. ISBN 978-0-9673466-5-6.
^ Myron Fagan, The Council on Foreign Relations. Council On Foreign Relations By Myron Fagan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. jul 2014)

Literatura

Burns, James; Utt, Walter C. (1980). „Further Illumination: Burns Challenges Utt and Utt Responds” (PDF). Liberty. Washington, D. C.: Review and Herald Publishing Association. 75 (2, mart—april): 21—23. Pristupljeno 15. 10. 2013. ^{[mrtva veza]}
Gaab, Jeffrey S. (2006). Munich: Hofbräuhaus & History : Beer, Culture, & Politics. Peter Lang. ISBN 978-0820486062. ^{[mrtva veza]}
Engel, Leopold (1906). Geschichte des Illuminaten-ordens. Berlin: Hugo Bermühler verlag. OCLC 560422365.
Gordon, Alexander (1911). „Illuminati”. Ur.: Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica. 14 (11 izd.). NY: Encyclopædia Britannica, Inc. Pristupljeno 15. 10. 2013.
Le Forestier, René (1914). Les Illuminés de Bavière et la franc-maçonnerie allemande (na jeziku: French). Paris: Librairie Hachette et Cie. OCLC 493941226.
Markner, Reinhard; Neugebauer-Wölk, Monika; Schüttler, Hermann, ur. (2005). Die Korrespondenz des Illuminatenordens. Bd. 1, 1776–81. Tübingen: Max Niemeyer. ISBN 978-3-484-10881-3.
Melanson, Terry (2009). Perfectibilists: The 18th Century Bavarian Order of the Illuminati. Walterville, Oregon: Trine Day. OCLC 182733051.
Mounier, Jean-Joseph (1801). On the Influence Attributed to Philosophers, Free-Masons, and to the Illuminati on the Revolution of France. Trans. J. Walker. London: W. and C. Spilsbury. Pristupljeno 15. 10. 2013.
Roberts, J.M. (1974). The Mythology of Secret Societies. NY: Charles Scribner's Sons. ISBN 978-0-684-12904-4.
Robison, John (1798). Proofs of a Conspiracy Against All the Religions and Governments of Europe, Carried on in the Secret Meetings of Free Masons, Illuminati, and Reading Societies (3 izd.). London: T. Cadell, Jr. and W. Davies. Pristupljeno 15. 10. 2013.
Simpson, David (1993). Romanticism, Nationalism, and the Revolt Against Theory. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-75945-6.
Stauffer, Vernon (1918). New England and the Bavarian Illuminati. NY: Columbia University Press. str. 129—134. OCLC 2342764.
Utt, Walter C. (1979). „Illuminating the Illuminati” (PDF). Liberty. Washington, D. C.: Review and Herald Publishing Association. 74 (3, maj—jun): 16—19,26—28. Pristupljeno 15. 10. 2013. ^{[mrtva veza]}
Barkun, Michael (2003). A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. Comparative Studies in Religion and Society. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-23805-3.

Spoljašnje veze

[McKeown-1] v ^g ^d ^đ ^e McKeown, Trevor W. (16. 2. 2009). „A Bavarian Illuminati Primer”. Grand Lodge of British Columbia and Yukon A.F. & A.M. Arhivirano iz originala 15. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[FOOTNOTEStauffer1918133—134-2] v Stauffer 1918, str. 133—134.

[FOOTNOTEStauffer1918129-3] Stauffer 1918, str. 129.

[4] Goeringer, Conrad (2008). „The Enlightenment, Freemasonry, and The Illuminati”. American Atheists. Arhivirano iz originala 28. 1. 2011. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[introvigne2005-5] Introvigne, Massimo (2005). „Angels & Demons from the Book to the Movie FAQ - Do the Illuminati Really Exist?”. Center for Studies on New Religions. Arhivirano iz originala 11. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[FOOTNOTEGaab200618-6] Gaab 2006, str. 18.

[FOOTNOTERoberts1974128—129-7] Roberts 1974, str. 128—129.

[FOOTNOTESimpson199388-8] Simpson 1993, str. 88.

[9] „The Illuminati Order Homepage”. Illuminati-order.com. Arhivirano iz originala 22. 06. 2019. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[10] „Official website of The Illuminati Order”. Illuminati-order.org. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[11] Barkun, Michael (2003). A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. Comparative Studies in Religion and Society. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-23805-3.

[12] Penre, Wes (26. 9. 2009). „The Secret Order of the Illuminati (A Brief History of the Shadow Government)”. Illuminati News. Arhivirano iz originala 28. 1. 2011. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[13] Howard, Robert (28. 9. 2001). „United States Presidents and The Illuminati / Masonic Power Structure”. Hard Truth/Wake Up America. Arhivirano iz originala 28. 1. 2011. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[14] „The Barack Obama Illuminati Connection”. The Best of Rush Limbaugh Featured Sites. 1. 8. 2009. Arhivirano iz originala 18. 10. 2013. g. Pristupljeno 17. 10. 2013.

[15] Mark Dice, The Illuminati: Facts & Fiction. 2009. ISBN 978-0-9673466-5-6.

[16] Myron Fagan, The Council on Foreign Relations. Council On Foreign Relations By Myron Fagan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. jul 2014)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]