Izvor (Novo Brdo)
Izvor (alb. Izvor ili Izvori) je naselje u opštini Novo Brdo koja se nalazi na jugu republike Srbije u AP Kosovo i Metohija.
Izvor | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Kosovo i Metohija |
| Upravni okrug | Kosovskopomoravski |
| Opština | Novo Brdo |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 36′ 19″ S; 21° 22′ 34″ I / 42.60528° S; 21.37611° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
.svg)  Izvor Izvor na karti Srbije | |
Geografija
urediSmešteno je zapadno od ostataka nekadašnje tvrđave Novo Brdo odnosno severno od magistralnog puta Priština—Novo Brdo na obroncima planina Koznice, Bučja i Mandalaka na nadmorskoj visini od 800 do 900 m. Nastalo je početkom XIII veka oko jakog kraškog izvora koji se zove Studeni kladenac, po kome je dobilo ime, kao tvrđavsko podgrađe oko Krive reke koja i danas protiče sredinom sela. Po svojoj strukturi, selo je planinskog tj. razbijenog tipa i sačinjava ga deset zaselaka:
- Miljkovci,
- Dimovići,
- Tanki Zabe,
- Čestak,
- Mirkovci,
- Gosaljce,
- Marinkovci,
- Svračak,
- Antanaskovci,
- Šumati rid.
Prošlost Izvora
urediDeo sela pod nazivom Stari Izvor bilo je predgrađe srednjovekovnog grada Novo Brdo koji je u XV veku imao 40.000 stanovnika. Stanovnici su se bavili zemljoradnjom, stočarstvom i u rudnicima kao rudari i topioničari. Ostaci naselja Stari Izvor svedoče da je na padinama u blizini današnjeg Izvora postojala i crkva gde je bilo groblje, gde se i sada nalazi. Pored ove crkve postojale su još dve i to u Selištu i Manastirištu. U ondašnjem Novom Brdu živeli su pored Srba i Dubrovčani, Sasi, Jevreji i Grci. Broj stanovnika u starom Izvoru se počeo smanjivati posle pada Novog Brda 9. juna 1455. godine. pod otomansku vlast. Turci su deo stanovništva pobili, deo odveli u janjičare, a devojke i mlade žene poveli sa sobom u Osmansko carstvo. Srbi u Izvoru žive do Velikog bečkog rata 1683 — 1699. godine. Austrijska vojska je pod komandom Pikolominija 1689. godine prodorom do Skoplja potisnula Osmanlije. Srbi su se priključili ustanku, ali posle povlačenja austrijske vojske veći deo stanovništva je krenuo u seobu pod vođstvom Pećkog partrijarha Arsenija III 1690. godine, dok je deo Srba ostao da živi pod turskom vlašću. Novo Brdo gubi rudarski značaj krajem XVIII veka i tursko stanovništvo se iseljava u druga mesta, dok je samo mali broj njih ostao. Zapadno od starog Izvora u XIX veku doseljavaju se Srbi iz susednih sela Paralova, Jasenovika, Bostana, zatim iz Desivojca i Medveđe. Posle Drugog svetskog rata zbog migracija prema gradovima broj stanovnika se smanjuje, a jedan od glavnih uzroka migracija je privredna zaostalost. Topografski nazivi su: Svračak, Podsvračak, Ramnište/Ravnište, Gosalina, Rosulja, Šumati Rid, Tanki Zabeja.
Poreklo stanovništva po rodovima
uredi- Đorđijanci (2 k., Sv. Nikola), starosedeoci.
- Antanaskovci (4 k., Sv. Arhanđeo), starosedeoci iz Starog Izvora. Na sadašnje mesto preseljeni oko 1830. godine, zato što im se u kući obesila devojka koju su silom ugrabili za nekog svog mladića.
- Ivini ili Svračani (12 k., Sv. Nikola i Sv. Arhanđeo). Ova druga slava im je kao zavetina zbog pronađenog izgubljenog deteta(oni su možda starinci). Sa slavom Sveti Nikola su doseljeni sredinom 18. veka iz okoline Vlasotinca.
- Mitrovci (7 k., Sv. Jovan Krstitelj); doseljeni oko 1810. godine iz mahale Virovo (Marevce u Novobrdskog Krivoj Reci)
- Maksimovići (1 k., Sv. Jovan Krstitelj); doseljeni oko 1830. godine iz Bostana, od roda Martinovića, starina im je na Novom Brdu.
- Perovići (3 k., Sv. Jovan Krstitelj); preseljeni iz Bostana oko 1850. godine. I ovi su od Martinovića.
- Mirkovci (6 k., Sv. Nikola); preseljeni iz Paralova oko 1860. godine.
- Kopiljaci (4 k., Sv. Petka); preseljeni iz mahale Dragolisice (Marevce) oko 1860. godine.
Stanovništvo
uredi| Demografija[2] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1991. | 543 | |
