Википедија

Žirovnica (Batočina)

насеље у Баточини, Шумадијски округ, Србија
Za druge upotrebe, pogledajte Žirovnica (višeznačna odrednica).

Žirovnica je naselje u Srbiji u opštini Batočina u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2022. ima 669 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 742 stanovnika).[1]

Žirovnica
Pogled na Žirovnicu
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugŠumadijski
OpštinaBatočina
Stanovništvo
 — 2022.Pad 669
Geografske karakteristike
Koordinate44° 07′ 01″ S; 21° 01′ 29″ I / 44.116833° S; 21.024666° I / 44.116833; 21.024666
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina211 m
Žirovnica na karti Srbije
Žirovnica
Žirovnica
Žirovnica na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj34229
Pozivni broj034
Registarska oznakaKG

Geografija

uredi

Žirovnica se nalazi na 211 metara nadmorske visine, i to na koordinatama 44° 07′ 01" severno i 21° 01′ 29" istočno. Nalazi se na oko 7 km od Batočine, 20 km od Kragujevca i 110 km od Beograda.

Kroz selo prolazi magistralni put Batočina-Kragujevac-Kraljevo-Čačak.

Istorija

uredi
 
Crkva Svete Ane sagrađena 1939. godine

U Žirovnici je pronađeno nalazište iz bronzanog doba. Potiče najverovatnije iz trako-kimerskog perioda.[2] Nalaz od devet naočarastih fibula, spirelno uvijene narukvice, dve ogrlice, dve ukrasne ploče se vezuje za grob nekog uglednog domoroca.[3]

Žirovnica je preživela antičko doba i srednji vek, ali se ipak ugasila krajem XVII veka. U turskom popisu 1739/41 selo se ne pominje. Selo je dobilo naziv po žirištu koje je bilo poznato u ovom kraju.[4] Na prvom popisu nakon završetka Drugog srpskog ustanka 1818. Žirovnica je imala 29. domaćinstva sa 76 haračkih glava.[5]

Posle oslobađanja selo je bilo u sastavu dobrovodičke opštine. Oko 1830. kmet je bio Đura Živadinović. Kratko vreme selo je pripadalo badnjevačkoj opštini, da bi se ubrzo vratilo Dobrovodici. Do 1874. zajedno sa Kijevom i Dobrovodicom činili su istu opštinu. Prvo je sedište bilo u Dobrovodici, a zatim u Kijevu. Zbog višegodišnjeg sukoba došlo je do razilaženja. Prvo su 1869. godine Kijevo i Dobrovodica tražili odvajanje od Žirovnice, ali se Žirovnica tome usprotivila. kasnije je Žirovnica zahtevala odvajanje pa su Kijevo i Dobrovodica formirali opštinu Kijevo.[4]

Žirovničani su učestvovali u ratovima od 1912–1918, kada je iz ovog sela poginulo 114 ljudi.[6] Spomen-crkva je izgrađena 1939.[7]

Poljoprivreda

uredi
 
Polje zasejano kupusom i kukuruzom

Poljoprivreda Žirovnice kao i cele batočinske opštine ima veoma značajnu ulogu u njenoj sveukupnoj privredi.Poljoprivreda je vodeća privredna grana po obimu proizvodnje kao i po zaposlenosti lokalnog stanovništva.

Stočarstvo je najznačajnija grana proizvodnje u poljoprivredi u Žirovnici. Stočarstvo je najtraženiji deo poljoprivrede, jer njeni proizvodi (meso, mast, mleko, jaja) spadaju u glavne prehrambene proizvode stanovništva. Seljak sitnog poljoprivrednog gazdinstva u Žirovnici je svaštar, gaji više vrsta stoke. Gaji goveda, svinje, ovce, konje i živinu.

Demografija

uredi

U naselju Žirovnica živi 694 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 43,2 godina (42,7 kod muškaraca i 43,7 kod žena). U naselju ima 239 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,47.

Ovo naselje je u potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Demografija[8]
Godina Stanovnika
1948. 1.216
1953. 1.216
1961. 1.188
1971. 1.055
1981. 1.078
1991. 974 923
2002. 830 908
2011. 742
2022. 669
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[9]
Srbi
  
 830 100,0%
nepoznato
  
 0 0,0%


Stanovništvo prema polu i starosti[10]
m
ž
? 0
  
  
 1
80+ 14
  
  
 16
75—79 17
  
  
 23
70—74 23
  
  
 27
65—69 29
  
  
 34
60—64 30
  
  
 21
55—59 16
  
  
 20
50—54 40
  
  
 32
45—49 35
  
  
 43
40—44 24
  
  
 26
35—39 24
  
  
 12
30—34 20
  
  
 20
25—29 31
  
  
 27
20—24 37
  
  
 29
15—19 34
  
  
 21
10—14 15
  
  
 23
5—9 18
  
  
 22
0—4 11
  
  
 15
Prosek : 42,7 43,7
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 274 277 272 256 264 237 239
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 40 49 45 29 37 25 9 3 1 1 3,47
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 374 111 223 30 10 0
Ženski 352 53 225 61 12 1
UKUPNO 726 164 448 91 22 1
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 193 75 0 26 33
Ženski 92 56 0 1 12
UKUPNO 285 131 0 27 45
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 3 11 25 3 10
Ženski 1 1 9 4 0
UKUPNO 4 12 34 7 10
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 1 3 0 0
Ženski 0 0 0 3 2
UKUPNO 0 1 3 3 2
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 1 2 0 0
Ženski 2 0 0 1
UKUPNO 3 2 0 1

Školstvo

uredi
 
Osnovna škola u Žirovnici
Glavni članak: OŠ „Sveti Sava“ (Batočina)

Žirovnica je do 1870. godine svoju decu slala u grnčaričku osnovnu školu, kada je ona prestala da radi, morali su da šalju decu u Botunje. Zbog daljine Žirovničani su odlučili da otvore svoju školu i 6. marta 1871. su se obratili Ministarstvu prosvete. Okružni načelnik u Kragujevcu izvestio je Ministarstvo prosvete da u Žirovnici nema mnogo đaka i da deca mogu ići u botunjsku školu otvorenu prošle godine. Na isti način je propao i drugi pokušaj Žirovničana da dobiju školu.[11]

Ipak Žirovničani su 8. juna 1893. obavestili ministarstvo prosvete da je za školu u selu napravljena lepa zgrada od tvrdog materijala i zamolili su da se pošalje učitelj. Nakon što je urađena mala popravka koju je tražila komisija škola je bila spremna za školsku 1893/94. godinu. Broj đaka se stalno povećavao, pa je otvorena i druga učionica. Godine 1902. bilo je 85 đaka, a od toga 13 su bili iz Dobrovodice i Prnjavora. Zbog siromaštva sela odlučeno je da se opet radi u jednoj učionici, pa je petnaest đaka koji su bili višak poslato u botunjsku školu.[11]

Mnogo učitelja je prošlo kroz ovu školu. Smenjivale su se generacije i generacije a zgrada škole je ostarela i oronula. Došlo se na ideju da se zgrada škole renovira, tako da je 1991. godine krenulo sa renoviranjem. Renoviranje je trajalo dve godine, a nastava se izvodila u prostorijama sportskog kluba. Školske 1993/94. godine počelo se sa radom u novoj školi. Škola je menjala i svoj naziv. Najpre je bila Osnovna škola „Nada Naumović“ ​​i pripadala matičnoj školi u Badnjevcu, pa zatim „14. oktobar“ sa matičnom školom u Batočini. Danas škola nosi ime Osnovna škola „Sveti Sava“ i radi kao izdvojeno odeljenje Osnovne škole „Sveti Sava“ u Batočini.

Galerija

uredi
  •  
    Crkva Svete Ane
  •  
    Crkva Svete Ane
  •  
    Pogled na Žirovnicu
  •  
    Pogled na Žirovnicu

Reference

uredi
  1. ^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima”. stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024. 
  2. ^ M. Garašanin, Praistorija Srbije, str. 487.
  3. ^ Istorija srpskog naroda, prva knjiga, Beograd 1994. str. 55.
  4. ^ a b Jeremija D. Mitrović, Batočina i okolina u prošlosti, Kragujevac 1976. str. 56.
  5. ^ Živojin Andrejić, Batočina sa okolinom, Batočina 1988. str. 90
  6. ^ Živojin Andrejić, Batočina sa okolinom, Batočina 1988. str. 191-193
  7. ^ "Politika", 31. jul 1939
  8. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  9. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  10. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 
  11. ^ a b Jeremija D. Mitrović, Batočina i okolina u prošlosti, Kragujevac 1976. str. 122.

Spoljašnje veze

uredi
 
Žirovnica na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wiki.x.io/w/index.php?title=Жировница_(Баточина)&oldid=27925649”