Episkop vršački Nikola
Nikola Dimitrijević (umro 27. juna 1744, Temišvar) bio je pravoslavni episkop u eparhijama Vršačkoj (1725-1728) i Temišvarskoj (1728-1744), koje su pripadale Karlovačkoj mitropoliji, tada još uvek pod omoforom obnovljene Srpske patrijaršije.[1][2]
Biografija
urediNikola Dimitrijević rodom je iz Hercegovine. Bio je monah manastira Pećke patrijaršije.[1]
Pre izbora za episkopa bio je egzarh mitropolita beogradsko-karlovačkog. Za episkopa Vršačkog (Karansebeškog) izabran je i posvećen 4. decembra 1725. godine u Sremskim Karlovcima. Položio je zakletvu 15. avgusta 1726. godine. U gramati o posvećenju, izdatoj tek 14. februara 1727. godine, stoji da su ga za episkopa posvetili mitropolit Mojsije Petrović, uz sasluženje episkopa: budimskog Mihaila Miloševića, temišvarskog Joanikija Milosavljevića, valjevskog Dositeja Nikolića, slavonskog Nikifora Stefanovića, kostajničko-zrinopoljskog Nikanora Dimitrijevića, bačkog Sofronija Tomaševića i bivšeg pečujsko-mohačkog Nikanora Melentijevića. Premešten je 21. aprila 1728. godine iz Vršačke u Temišvarsku eparhiju, za episkopa.[2]
Dimitrijević je dva puta administrirao Beogradsko-karlovačkom mitropolijom: u leto 1730. i 1736-1737. godine. Prilikom izbora novog mitropolita u proleće 1731. godine, Nikola Dimitrijević je važio za kandidata bečkog dvora, nasuprot mitropolitovog egzarha Vićentija Jovanovića, koga su podržavali ostali episkopi, svetovni članovi Sabora, kao i uticajni fruškogorski monasi. Kada je po drugi put postao administrator, bio je nekanonski postavljen, što je izazvalo sukobe i podele među višim klirom. Naime, još za života Vićentija Jovanovića 1736. godine od strane bečkog dvora je postavljen za njegovog pomoćnika - koadjutora, iako su ostali episkopi za tu funkciju predložili budimskog episkopa Vasilija Dimitrijevića. Odnosi episkopa Nikolaja i mitropolita Vićentija Jovanovića izglađeni su pred mitropolitovu smrt.
U vreme njegovog upravljanja temišvarskom eparhijom desilo se konačno proterivanje Turaka iz Banata. Episkop Nikola je aktivno učestvovao u obaveštavanju austrijskih vlasti, kao i patrijarha Arsenija Jovanovića Šakabente o kretanju turskih trupa.
Iz sačuvanih pisama episkopa Nikolaja vidi se da je vodio računa o siročadi sveštenika i da ih je materijalno pomagao. Kao episkop se trudio da zavede red u nižem sveštenstvu, opominjući i kažnjavajući neposlušne sveštenike, naročito one koji su od vernika tražili veće materijalne nagrade za izvršene obrede. U svojoj eparhiji je 29. avgusta 1728. godine objavio Pravila za sveštenike mitropolita Mojsija Petrovića, kojima su regulisane obaveze parohijskih sveštenika po pitanju venčanja, sahrana, daća, testamenata i slično.[3] Više puta je pisao sveštenicima da se u crkvama pročita njegova naredba o zabrani primanja "lutajućih" kaluđera koji se prikupljali milostinju za pojedine manastire u Turskoj, jer se uverio da među njima ima i prevaranata.[4]
U jesen 1741. godine, dok je bio odsutan, nepoznati počinioci su zapalili njegov vladičanski dvor u Temišvaru.[5] Episkop Nikola je Dvorskom ratnom savetu podneo tužbu protiv izvesnog Dežana, bivšeg savetnika temišvarske administracije, optuživši ga da je zapalio sabornu crkvu i vladičanski dvor uprkos striktnoj naredbi generala Najperga da to ne čini. Dežan se branio da je crkvu i dvor spalio zbog kuge.[2]
Iako je bio dinamičnog karaktera, pomalo prgav, i često u sukobu sa ostalim episkopima, vladika Nikolaj je do kraja stekao njihove simpatije, zbog aktivnog arhipastirskog rada u svojoj eparhiji. To se vidi iz testamenata episkopa kostajničko-zrinopoljskog Stefana Ljubibratića i sigetsko-mohačkog Maksima Gavrilovića, koji mu ostavljaju u nasleđe određene dragocenosti.
Umro je kao temišvarski vladika 25. juna 1744. godine. Sahranjen je u manastiru Bezdin.
Reference
uredi- ^ a b Vuković 1996.
- ^ a b v Vuković 2002, str. 113-124.
- ^ Točanac 2002, str. 147-164.
- ^ Grujić 1930, str. 468-471.
- ^ Zeremski 1932, str. 88-89.
Literatura
uredi- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Vuković, Sava (2002). „Nikolaj (Dimitrijević) episkop temišvarski (1728-1744)” (PDF). Temišvarski zbornik. 3: 113—124. Arhivirano iz originala 18. 07. 2014. g. Pristupljeno 27. 05. 2024.
- Grujić, Radoslav (1930). „Iz pisama Nikole Dimitrijevića, episkopa temišvarskog, 1737, 1738 i 1739 godine”. Glasnik Istoriskog društva u Novom Sadu. 3: 468—471.
- Zeremski, Ilarion (1932). „Temišvarski episkop Nikola Dimitrijević i paljenje njegove rezidencije i crkve”. Glasnik Istoriskog društva u Novom Sadu. 5: 88—89.
- Puzović, Ljiljana I. (2020). „Temišvarska eparhija od Požarevačkog mira do Temišvarskog sabora (1718-1790)”. Osam vekova autokefalije Srpske pravoslavne crkve. 1. Beograd: Pravoslavni bogoslovski fakultet. str. 225—242.
- Točanac, Isidora (2002). „Propisi mitropolita Mojsija Petrovića za sveštenike i parohijane” (PDF). Istorijski časopis. 48 (2001): 147—164. Arhivirano iz originala 24. 05. 2021. g. Pristupljeno 27. 05. 2024.
- Točanac, Isidora (2008). Srpski narodno-crkveni sabori (1718—1735). Beograd: Istorijski institut SANU.
