Englesko pejzažno slikarstvo
Englesko pejzažno slikarstvo se odnosi na pejzažno slikarstvo u Engleskoj krajem 18.og i u 19. veku.
Slikanje pejzaža je do perioda renesanse bilo sporedna tema i kao takva, na slikama je pratila druge glavne teme. Od renesanse, pejzažno slikarstvo u slikarstvu postaje i sama glavna tema. Svoj vrhunac slikanje pejzaža doživljava u 19. veku kada su romantične predstave omogućile da pejzaži postaju ravnopravno zastupljena tema sa istorijskim temama.
Nakon što slikarstvo rokokoa nije donelo nikakvu novinu u oblast pejzažnog slikarstva, pri kraju 18. veka se, najpre u Engleskoj, promenio pogled na predstave pejzaža. Novi koncepti u ovoj oblasti slikarstva su se podudarali sa uređivanjem pejzažnih bašta i parkova u to doba, a manifestovali su se u slikarstvu Džona Konstabla, Vilijama Tarnera i drugih. Njihove slike se karakterišu kako težnjom za prirodnim pejzažom, tako i za tumačenjem prirodnih atmosferskih pojava i promena uz njega.
Englesko herojsko pejzažno slikarstvo
urediSa strane romantičarskog slikartva, razlikuju se dva tipa pejzažnog slikarstva. Prvi tip je herojski pejzaž. On je ispunjen antičkim predstavama ljudi i građevina i nastoji da oživi antiku koju slikari ovog tipa pejzaža smatraju za uzornu epohu.
Italijanski Vilsonov stil
uredi_-_IMG_7297.JPG)
Iako je značajniji i zastupljeniji tip engleskog pejzažnog slikarstva bio idealni pejzaž koji je inspiracijno došao iz Holandije, pravo pejzažno slikarstvo u Engleskoj vezano je za englesko herojsko pejzažno slikarstvo i potiče iz Italije.[1]
Prvi slikar pejzažista je bio Ričard Vilson, rođen 1713. godine, kao sin velškog sveštenika. Kako je bio u kontaktu sa klasikom od najranijeg uzrasta, Vilson je odrastao gajeći veliku bliskost sa delima Vergilija, Horacija i drugih rimskih pesnika. U svojim delima prizivao je rimsku prirodu. Njegova poseta Italiji tokom 1750-ih godina, inspirisala ga je da naslika lokalne scene iste atmosfere idiličnog spokoja, gde je severni pejzaž koji je imao pred sobom oslikao kao da je bio obasjan zlatnim italijanskim svetlom.[2]
Sasvim je prirodno da su slike koje su nastajale bile više njegove vizije, nego stvarni opisi. Pejzaž je idealizovao pokretanjem drveća, jezera, pa čak i planina, kako bi stvorio vrstu kompozicije koju je usavršio italijanizovani slikar Klod Loren,[3] čija dela su bila široko prisutna u kolekcijama u Engleskoj tokom 18. veka.
Englesko pejzažno slikarstvo idealnih pejzaža
urediDrugi tip pejzažnog slikarstva, pored herojskog pejzaža, je idealni pejzaž. Sastavljen je od pojedinačnih elemenata pejzaža kao komponenti idealnog prizora, koji nadmašuje i samu prirodu. Karakteriše se idealizovanim prostorima i pažljivo nijansiranim i obilnim svetlom.[1]
Portretski stil Gejnzboroa
uredi
Engleski umetnik Tomas Gejnzboro je u 1780-im godinama bio jedan od najuspešnijih portretista svog vremena. Divili su mu se zbog osećaja i sposobnosti da bude dopadljiv, dobro je zarađivao od crtanja portreta, a mogao je da bira među masom porudžbina koje su stizale u njegov studio u Londonu. Međutim, Gejnzboro je želeo da napusti London i vrati se na selo gde je proveo svoju mladost kako bi se posvetio slikanju pejzaža. Iako grad nikada nije napustio, za života je naslikao niz uspešnih pejzaža koji su oslikavale seoski život.[4]
Gejnzboro je slikao istim pokretima četkice kojima je davao vitalnost portretima slikao i pejzaže na kojima su prikazani krajolici u Engleskoj. Njegove slike nisu bile precizne, jer su nastajale kao proizvod njegove mašte.[5] Na slikama je prikazivao vizije prošaranih šuma naseljenih stanovnicima šumskih koliba i zadovoljnim stadima u letnjem godišnjem dobu.[6]
Sve do druge polovine 18. veka, pejzažno slikarstvo se nije smatralo uzvišenim poput ostalih stilova slikanja. Gejnzboroova sklonost ka slikanju pejzaža bila je donekle inovativno slikanje i on je shavatao da od toga ne može da zarađuje za život, te se bavio i slikanjem portreta. Kako bi uspeo kao slikar u Engleskoj u 17. i početkom 18. veka, umetnik je morao da se fokusira na portrete ili, još bolje, na grandiozna platna koja su oslikavala istorijske događaje ili scene iz klasične mitologije, u meri u kojoj bi predstavljaele ukras na zidovima velikih seoskih kuća.[1]
Odnos između Vilsona i Gejnzboroa
urediGejnzboro, koji je bio oko 15 godina mlađi od Ričarda Vilsona koji se bavio herojskim pejzažnim slikarstvom u Engleskoj, bio je seosko dete iz Safoka i odrastao je neupoznavši klasike latinske književnosti. Njegovi prvi pejzaži bili su u holandskom stilu i imali su grub izgled pod uticajem vremenskih prilika, karakterističnih za sefernu hemisferu. Kada ga je uspeh doveo u London, Gejnzboro je svoju nostalgiju za prirodom pretočio u blage vizije seoskog blaženstva podjednako nestvarne kao Vilsonove, ali urađene sa umetnošću koja vuče u maštu.
Uprkos originalnosti Gejnzborovog rada, njegovi kasniji pejzaži su bili pod uticajem teorije o lepoti, poznate kao piktoreska, koju je formulisao velečasni Viljem Gilpin 1790-ih, a prihvatila ju je nekolicina tadašnjih modernih pisaca.[7] Piktoreska je predstavljala grupu pravila vrednovanja „grubosti i raznolikosti“ pejzaža koji su protkani mnoštvom drveća i naherenim kolibama, uzdignutim iznad dobro održavanih vrtova i urednih vila. Na neki način je ova teorija bila korisna za unapređivanje pezjažnog slikarstva u Engleskoj, jer je podstakla mlade slikare da krenu u prirodu da pogledaju pejzaže i primene standarde na njih. Kako su ih uputstva piktoreske ograničavala, mnogo talentovanih pejzažnih slikara su krajem 19. veka bili protiv nje.
Konstablov realizam
uredi
Džon Konstabl se rodio 1776. godine u selu Ist Bergold, u Safoku, nekoliko kilometara od Gejnzborovog rodnog grada. On je, poput Gejnzboroa, voleo predele Safoka, ali njegov stav prema slikarstvu je bio veoma drugačiji. Konstabl nije imao vremena za romantični eskapizam piktoreske, niti za trikove u kompoziciji koje su njene pristalice primenjivale. Konstabl je želeo da slika baš ono što vidi pred sobom.[8] Propovedao je da se elementi umetnosti mogu naći „pod svakom živicom i u svakom sokaku"[1] i verovao da slikanje nekog objekta znači da se otkrije istinu o njemu, kao što bi naučnik analizirao hemijske elemente i fizičke sile koje deluju na njih.
Za razliku od Gejnzboroa, Konstabl je dugi niz godina bio ignorisan kao umetnik. Međutim, on se držao svojih principa praveći skice na otvorenom kako bi uzhvatio svetlosne efekte u prirodi kojoj se divio. Privlačile su ga vremenske prilike, te je uradio seriju studija o nebu u akvarelu i ulju koje je koristio kao polaznu osnovu kada je radio kompletne slike. Njegovim kompozicijama dominirale su mase kovitlajućih oblaka koji se skoro iznenada smenjuju sa drugim elementima slike.
Konstablova želja je bila da uradi ulje na platnu na otvorenom sa prizorom ispred sebe, ali u doba kada nisu postojale boje u tubi, a mešanje i transport boja biloi su izuzetno teški. Bilo je skoro nemoguće raditi na velikom platnu na otvorenom. Konstabl je na kraju postigao uspeh i trajnu reputaciju uradivši seriju velikih pejzaža oko reke Stur koji su slikani u ateljeu na osnovu mukotrpnih proučavanja na otvorenom. Najpoznatija među njima Hej Vain na izložbi u Akademiji 1821. godine privukla je značajnu pažnju. Slika se pojavila u pariskom salonu 1824, gde je dobila pohvale umetnika poput Delakroa, koji je nakon toga posetio Konstabla u njegovom ateljeu.[9]
Konstabl se tokom celog života držao svojih principa, ali je nakon smrti njegove žene 1828. nad svetlim optimizmom koji je prikazan i na slici Hej Vajn, preovladala je tmurna preokupacija mračnom stranom prirode. Ovakvi efekti se jasno vide u slikama kao što su Zamak Hadlej i Stari Sarum, koje svojom dramatičnom prirodom podsećaju na dela Vilijama Tarnera, velikog Konstablovog savremenika.[10]
Tarnerovi mitološki motivi i svetlosni efekti
uredi
Vilijam Tarner na slikama nije bio čistunac kao Konstabl. On je bio zadovoljan slikanjem velikih mitoloških dela kao što je Pad Kartagine ili Odisej se ruga Olifemusu, koristeći samo svoju maštu na način koji nije bio prihvatljiv za Konstabla. Tarner je uradio nekoliko velikih platna po ugledu na Kloda Lorena i tako je ubrzo dostigao veliki uspeh, dok se Konstabl borio u anonimnosti.
Tarner je donekle bio i buntovnik koji je primljen u školu Kraljevske akademije 1789. godine sa četrnaest godina, a svoju prvu sliku je izložio na Kraljevskoj akademiji umetnosti dve godine kasnije. Uprkos želji da stvara visoko komercijalna umetnička dela, Tarner je imao sopstvenu viziju. Fascinirali su ga efekti svetla i atmosfere do te mere da njegovi kasniji pejzaži skoro ništa drugo i ne prikazuju.[11] Esejista Viljem Hazlid nazvao je ova dela „slikama ništavila koje veoma liče jedna na drugu“. Mnoge od njih su izazvale senzaciju kada su izložene po prvi put, a kritičari su ih dočekali opisom kao što je „nasumične“ i „ekstravagandne“, što nimalo nije naškodilo rastućoj reputaciji Tarnera.
Tarner je slike stvarao na ekscentričan način. Sa 67 godina udario je o jarbol broda tokom oluje kako bi osetio moć nevremena. Svoja zapažanja je zabeležio u silovitoj slici, opisujući parobrod u središtu velikog vrtloga pene, magle i kapi, u rečitom, ali mornarskom stilu. Slike poput nedovršenog Zamka Noram i Izlaska sunca sa svojom smirenom svetlošću pokazuju uticaj Kloda Lorena, ali otkrivaju i percepciju setlosti koju najavljuje Mone. Među najupečatljivijim slikama su akvareli Venecije, koji su nastali 1840-ih godina.
Mnogi Tarnerovi akvareli su bili umetnička dela, fluidna i spontana sa smelo korišćenim pigmentima i tehnikom nanošenja sveže boje na vlažnu podlogu.
Vodene boje su igrale važnu ulogu u razvoju pejzažnog slikarstva tokom 18. i 19. veka, jer su takve boje postale idealan medijum za slikanje na otvorenom, zbog prenosivosti materijala. Umetnici poput Tomasa Gertina, Džona Sel Kortmana, Dejvida Koksa i Pitera de Vinta isto kao Tarnera i Konstabla, dali su svoj doprinos ovom procesu koji je postepeno transformisao pejzažno slikarstvo od obične kopije prirode kao kod razglednica, do sredstva individualnog umetničkog izražavanja.[12]
Viktorijanska nostalgija
uredi
Tokom Viktorijanskog doba, individualni izraz pejzažnog slikarstva u Engleskoj je dobio neobične forme. Nemiri tokom industrijske i poljoprivredne revolucije doveli su do ogromnoih promena u društvu i pejzažu. Na takve promene su slikari poput Tranera brzo reagovali. Njegovo delo Kiša, para i brzina iz 1844. predstavlja proslavu moći ljudksog dela u odnosu na prirodne sile, na šta su kasniji umetnici gledali sa zaprepašćenjem.[13]
Zbog maglih promena i rasta popularnosti određenim tematikama, došlo je do povlačenja u jednu vrstu nostalgičnog pastoralnog slikarstva kojem je nedostajala umetnost i šarm, kojim se bavio Gejnzborou.
Prvi među eksponentima ove vrste umetnosti - eskapizma, bili su slikari koji su se vezivali za bratstvo prerafaelita, kao što su Viljem Holman-Hant, Džon Everet Milje i Ford Medoks Braun. Prerafaeliti su verovali da slikarstvo može da se izvodi u prirodi, što je moguće više, ali uprkos tome su uspeli da urade slike koje su bile izvedene u krajnje veštačkim uslovima kao što su svi engleski pejzaži podsećajući na svet slatkih pastirica i doteranih sluga koji su za Gejnzboroa bili neupečatljivi.[14]
Ova sentimentalna tendencija bila je karakteristična i za pejzažiste s kraja 19. veka, koji kao da su tugovali za izgubljenim svetom. U izvesnoj meri, nostalgični pristup pejzažnom slikarstvu se nastavio u Engleskoj umetnosti 20. veka, ali uticaj postimpresionizma i nadrealizma podstakao je slikare kao što su Bene Niklson, Grejem Saterlend i Ol Neš da koriste pejzaž u istraživanju svojih individualnih vizija. U međuvremenu, drugi slikari poput Stenlija Spensera imali su intenzivan, ali suštinski objektivan pristup umetničkim delima koja više ne podsećaju na Konstabla i koja su svakako bila popularnija kod publike čija naklonost je uglavnom bila posvećena Konstablu kao najistančanijem slikaru od svih engleskih pejzažista.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b v g Englesko pejzažno slikarstvo, Umetnost i čovek, Svet znanja, DeAgostini
- ^ Ričard Vilson, The Oxford Dictionary of Art and Artists (Oxford University Press), Your Paintings, bbc.co.uk[mrtva veza], Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Ričard Vilson, THE RIVER DEE NEAR EATON HALL, http://barber.org.uk/, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Biografija Tomasa Gejnzboroa, thomas-gainsborough.org Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. januar 2014), Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Tomas Gejnzboro, The Oxford Dictionary of Art and Artists (Oxford University Press), Your Paintings, bbc.co.uk, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Tomas Gejnzboro, Nacionalna galerija, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Tomas Gejnzboro, biografija slikara, Engleski za istoričare umetnosti, http://arthistoryinenglish.edublogs.org/, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Džon Konstabl, Nacionalna galerija, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ [Biografija Džona Konstabla, http://www.john-constable.org/biography.html Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. april 2014)], Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Džon Konstabl, The Oxford Dictionary of Art and Artists (Oxford University Press), Your Paintings, bbc.co.uk, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ J. M. V. Tarner, autor Meri Čamot, Enciklopedija Britanika, britannica.com, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Džozef Malord Vilijam Tarner, Nacionalna galerija, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Kiša, para i brzina, velika zapadna železnica, Nacionalna galerija, Pristupljeno: 17.4.2014.
- ^ Prerafaeliti: uvod, Džordž Landou, Veb Viktorijanskog doba, victorianweb.org, Pristupljeno: 17.4.2014.