Dobrivoje Božić
Dobrivoje Božić (Raška, 23. decembar 1885 — Beograd, 13. oktobar 1967) bio je srpski mašinski inženjer, pronalazač i konstruktor prve savremene vazdušne kočnice za železnička vozila.
Dobrivoje Božić | |
|---|---|
| Datum rođenja | 23. decembar 1885. |
| Mesto rođenja | Raška, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 13. oktobar 1967. (81 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, SFRJ |
| Roditelji | Savatije Božić (otac) |
| Potpis | |
 | |
Biografija
uredi
Rođen je od oca Savatija i majke Bosiljke u Raškoj, 23. decembra 1885. godine. Maturirao je u Kragujevačkoj gimnaziji 1904. godine. Studirao je na Visokoj tehničkoj školi u Karlsrueu i Drezdenu. Jedan od profesora mu je bio i Rudolf Dizel. Nakon završenih studija 1911. godine vratio se u Srbiju.[1]
Inženjerski rad
urediSvoje prvo zaposlenje dobio je u železničkoj radionici u Nišu. Odmah je i započeo istraživački rad na temu kočenja železničkih vozila. Zbog Prvog svetskog rata, privremeno je prekinuo svoja istraživanja. Nastavio ih je nakon rata, radeći u Kraljevu, Beogradu i Zagrebu.[1][2][3]
Godine 1922. u američkom patentnom zavodu je registrovano njegovo rešenje kočionog sistema vozova sa kompresovanim vazduhom.[4] Njegov izum je poznat pod imenom kočnice Božić. Kočnica radi na principu zbijenog vazduha i prva je u svetu prilagodila kočnu silu težini voza.[1] I moderne današnje kočnice su usavršene verzije Božićeve kočnice. Ministar saobraćaja Kraljevine SHS odlučio je u septembru 1922. da se kočnice primenjuju na našim železnicama, počevši od "nekoliko stotina teretnih i sedam stotina putničkih" koje su na osnovu reparacija poručene iz Nemačke.[5] Kočnica je 1924. testirana na pruzi velikog nagiba Lič - Sušak, pred međunarodnom komisijom.[6] Konstruisao je tri tipa kočnica: za putnički saobraćaj, teretni saobraćaj i mešoviti tip. Internacionalna unija železnica je 1928. godine priznala da je njegovo rešenje nadmašilo sva dotadašnja i prihvatila ga je. Prvo su ovaj sistem uvele Čehoslovačka, Švajcarska i Alzas-Lorena.[1]
Bio je akcionar Mataruške Banje, njegov otac Savatije je izabran za predsednika upravnog odbora.[7][8]
Emigracija
urediZa vreme Drugog svetskog rata Dobrivoje i njegova supruga Radmila, prebegli su sa sinom Draganom (rođen 1935) u Kanadu. Pošto je, nakon odlaska preko okeana proglašen za izdajnika, državna vlast je Dobrivoju Božiću oduzela svu imovinu. Godine 1950. u kanadskom mestu Vindzor rođen im je sin Branko (Robert) Božić. Dobrivoje i Radmila su se razveli nedugo nakon rođenja drugog sina.
Dobrivoje je ostao na američkom kontinentu sve do 1964. godine kada se vratio u Beograd. Tu je i preminuo, 13. oktobra 1967. godine.
Porodična kuća
urediPorodica Božić je do emigracije živela u porodičnoj kući u Krunskoj 69 u Beogradu. Nakon dolaska Nemaca, porodica je proterana da živi u podrumu vile. Božići su, osim sina, imali i ćerku Vesnu koja je umrla 1941. od upale slepog creva.
Nakon što je Dobrivoje Božić proglašen za izdajnika, oduzeta im je sva imovina, među kojom i porodična kuća. Kućom trenutno raspolaže opština Vračar, a u njoj se nalazilo sedište Demokratske stranke.[9] Tokom 2014. godine završen je postupak restitucije i vila je vraćena naslednicima.[10][11]
Reference
uredi- ^ a b v g Srpski biografski rečnik. Knj. 1, A-B. Novi Sad: Matica srpska. 2004. str. 654. ISBN 86-83651-49-5.
- ^ Dobrivoje S. Božić - izumitelj savremenog sistema kočenja voza : tematski zbornik (PDF). Kraljevo: Fakultet za mašinstvo i građevinarstvo Univerziteta u Kragujevcu. 2016. Pristupljeno 1. 2. 2020.
- ^ Dobrivoje Božić - pronalazač prve savremene kočnice / Slobodan Rosić. - U: Pinus zapisi. 2/1995 / [urednik Vladimir B. Šolaja]. - Beograd : Zajednica tehničkih fakulteta Univerziteta : Muzej nauke i tehnike : Lola institut, 1995. - (Serija Putevima inženjerstva u Srbiji (i u Srba) - Pinus zapisi ; 2). -. ISBN 978-86-82407-01-0.. - 2 (1995), str. 103-110
- ^ „Compressed-air continuous brake system for passenger or freight trains” (PDF). Pristupljeno 2. 4. 2013.
- ^ "Politika", 26. sept. 1922, str. 3
- ^ "Ilustrovani list", br. 21 1924; str. 4-5
- ^ "Vreme", 4. apr. 1937, str. 5. digitalna.nb.rs (vidi sledeći link za demanti)
- ^ "Vreme", 9. apr. 1937, str. 9.
- ^ Amerikanac traži svoju imovinu: „Demokrate vratite mi očevu vilu u Krunskoj“ („Blic“, 14. novembar 2012)
- ^ „Vraćena vila u Krunskoj”. Novosti. Pristupljeno 1. 2. 2020.
- ^ „Povratak vlasnika - Božić stiže po vilu u Krunskoj”. Blic. Pristupljeno 1. 2. 2020.
