Disleksija

Disleksija
Disleksija
	Primer poremećaja veštine pisanja u disleksiji
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnost	Neuropsihologija, Pedijatrija
MKB-10	R48.0
MKB-9-CM	315.02
OMIM	127700
DiseasesDB	4016
Patient UK	[https://patient.info/doctor/Dyslexia Dyslexia Disleksija]
MeSH	D004410
	[uredi na Vikipodacima]

Disleksija je poremećaj sposobnosti čitanja i razumevanja pročitanog uz očuvanu senzornu i opštu sposobnost.^[1] Poremećaj čitanja i pisanja ogleda se u izokretanju slova i reči kod čitanja i pisanja, kao i u neprimećivanju određenih slova ili reči. Disleksija može da bude nasledna. Javlja se na svim nivoima inteligencije.

Uzrok

Kao uzrok nastajanja disleksije navode se genetski faktori i faktori sredine, mada u nekim slučajevima i porodica ima veliki uticaj na nastanak disleksije. Ona se često javlja kod osoba koje imaju poremećaj pažnje i hiperaktivnost, diskalkuliju i slične poremećaje. Može da se javi u odrasloj dobi kao rezultat povrede mozga, moždanog udara ili demencije. Mehanizmi koji su u osnovi disleksije predstavljaju probleme u mozgu u obradi jezika. Disleksija se dijagnostifikuje kroz seriju testova pamćenja, pravopisa, vida i čitanja.

Tretman podrazumeva prilagođavanje nastavne metode tako da zadovolji potrebe pojedinca. Iako je ona u osnovi neizlečiva, u velikoj meri može da se smanji stepen simptoma. Disleksija je najčešća poteškoća u učenju, utiče na 3%—7% stanovništva; međutim, do 20% može imati neki stepen simptoma. Disleksija se češće dijagnostifikuje kod muškaraca, ali se smatra da utiče na muškarce i žene podjednako. Disleksija se javlja u svim delovima sveta. Neki smatraju da bi trebalo disleksiju posmatrati kao drugačiji način učenja, sa svojima prednostima i nedostacima.

Disleksija ima dva uzroka, jedan u vezi sa fonološkom obradom jezika, a drugi u vezi sa vizuelnom obradom jezika. Smatra se da je kognitivni poremećaj, a ne problem sa inteligencijom. Međutim, emocionalni problemi često nastaju zbog disleksije. Neki aturoi se bave više opisivanjem disleksije, a drugi tragaju za uzrocima. Ovo drugo obično pokrivaju različite sposobnosti čitanja i deficita, i teškoća sa različitih uzroka, pre nego jednim uslovom. Neki objavljeni definicije su sama po sebi opisna, a drugi predlažu uzroke. Ovo drugo obično pokrivaju različite sposobnosti čitanja i deficita, i teškoća sa različitih uzroka, pre nego jednim uslovom. Definicija Britanska Disleksija Udruženje opisuje disleksiju kao „teško učenja koji prvenstveno utiče veštine koji su uključeni u preciznom i tečno čitanje reči i pravopis" i karakteriše „teškoćama u fonološkog svesti, verbalne memorije i verbalnog brzine obrade". Postoji izvesna varijabilnost u definisanju disleksije. Neki izvori, kao što su SAD Nacionalnom institutu za zdravlje, definiše se posebno kao poremećaj učenja. DSM 5, priručnik za psihijatrijske dijagnoze se koristi u Sjedinjenim Američkim Državama, ne posebno definiše disleksiju, obrazlažući ovu odluku, tvrdeći da „mnoge definicije disleksije i diskalkulijom značilo ti uslovi ne bi bilo korisno kao imena poremećaja ili na dijagnostičkih kriterijuma" . Umesto toga, podrazumeva disleksija u kategoriju nazvanu specifične poremećaje učenja.

U ranom detinjstvu, simptomi koji se povezuju sa kasnijim dijagnozama disleksije uključuju odloženi početak govora, teškoće razlikovanja levog od desnog, teškoće sa pravcem. Zajednički mit usko povezuje disleksiju sa „pisanjem u ogledalu” i čitanjem slova ili reči unazad. Deca školskog uzrasta sa disleksijom mogu da ispolje znake teškoće u identifikaciji, generisanju sličnih reči ili brojanju slogova u rečima — od kojih oba zavise od fonološke svesti. Teškoće sa pronalaženjem reči ili imenovanjem stvari takođe su povezane sa disleksijom. Problemi i dalje postoje u adolescenciji i odraslom dobu i mogu da prate teškoće sa sumiranjem priča, učenjem napamet, čitanjem naglas ili učenjem stranih jezika. Odrasli sa disleksijom često mogu pročitati neki tekst sa dobrim razumevanjem, iako imaju tendenciju da čitaju sporije od drugih.

Dijagnoza

Postoje brojni testovi koji sa velikom verovatnoćom mogu da potvrde disleksiju kod određene osobe. Ti testovi se uglavnom sprovode uz pomoć nastavnika ili računara. Disleksija može da ima više različitih pojavnih oblika, poput: površinska disleksija, semantička disleksija, psihološka disleksija i duboka disleksij. Kod površinske disleksije, reči koje se pravilno izgovaraju osoba čita preciznije od reči sa nepravilnim izgovorom. Površinska disleksija nastaje kada prethodno pismena osoba doživi oštećenje mozga, što dovodi do grešaka koje ukazuju na oštećenje leksičke rute. Fonološka disleksija je povezana sa lezijama u delovima mozga koji su prokrvljeni pomoću srednje cerebralne arterije. Osim toga, disleksija može da nastane i prekomernom aktivnošću regiona prednjeg mozga, koji se zove Brokina zona, a koji je povezan sa aspektima jezika i govora. Ovaj sistem je zasnovan na procesu senzora koji koriste vizuelne i usmene veštine da nauče da prepoznaju reči i obrasce reči.

Istorija

Disleksiju je identifikovao Osvald Berkhan 1881. godine. On je prvenstveno koristio ovaj izraz da označi slučaj dečaka koji je imao velike poteškoće u učenju čitanja i pisanja, uprkos pokazivanju tipične inteligencije i fizičke sposobnosti u svim drugim aspektima.^[2]^[3]

Vidi još

Disgrafija

Reference

^ „Dyslexia Information Page”. National Institute of Neurological Disorders and Stroke. 12. 5. 2010. Arhivirano iz originala 27. 7. 2016. g. Pristupljeno 5. 7. 2010.
^ EL, Grigorenko (januar 2001). „Developmental dyslexia: DISLEXIA! an update on genes, brains, and environments”. JDYSLEXIA THE SWEET Child Psychol Psychiatry. 42 (1): 91—125. PMID 11205626. doi:10.1111/1469-7610.00704.
^ Schulte-Körne G, Warnke A, Remschmidt H (novembar 2006). „[Genetics of dyslexia]”. Z Kinder Jugendpsychiatr Psychother (na jeziku: German). 34 (6): 435—44. PMID 17094062. doi:10.1024/1422-4917.34.6.435.

Literatura

Ovaj članak ili njegov deo izvorno je preuzet iz Rečnika socijalnog rada Ivana Vidanovića uz odobrenje autora.

Spoljašnje veze

Međunarodna asocijacija o disleksiji

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).

[ninds1-1] „Dyslexia Information Page”. National Institute of Neurological Disorders and Stroke. 12. 5. 2010. Arhivirano iz originala 27. 7. 2016. g. Pristupljeno 5. 7. 2010.

[2] EL, Grigorenko (januar 2001). „Developmental dyslexia: DISLEXIA! an update on genes, brains, and environments”. JDYSLEXIA THE SWEET Child Psychol Psychiatry. 42 (1): 91—125. PMID 11205626. doi:10.1111/1469-7610.00704.

[3] Schulte-Körne G, Warnke A, Remschmidt H (novembar 2006). „[Genetics of dyslexia]”. Z Kinder Jugendpsychiatr Psychother (na jeziku: German). 34 (6): 435—44. PMID 17094062. doi:10.1024/1422-4917.34.6.435.

[1]

[2]

[3]