Deveta srpska brigada NOVJ
Deveta srpska brigada formirana je 11. marta 1944. u Jablanici od tri bataljona Zaječarskog odreda i Ozrenskog (niškog) bataljona. Zaječarski odred nalazio se u Jablanici od 30. januara 1944. Prilikom ponovnog prelaska u istočnu Srbiju, 18/19. maja, brojno stanje brigade bilo je oko 600 boraca.
| Deveta srpska brigada | |
|---|---|
| Postojanje | 11. mart 1944. |
| Formacija | 4 bataljona |
| Jačina | 11. marta 1944. 377 vojnika i oficira krajem marta 1944. 401 juna 1944. 606 jula 1944. 737 avgusta 1944. 930 septembra 1944. 1.526 oktobra 1944. 3.099 novembra 1944. 4.194[traži se izvor] |
| Deo | NOVJ |
| Angažovanje | |
| Odlikovanja | Orden zasluga za narod sa zlatnom zvezdom |
| Komandanti | |
| Komandant | Vasilije Đurović Žarki |
| Komandant 2 | Politički komesar Dušan Gligorijević Saša |
| Komandant 3 | Zamenik komandanta Jovan Kecman Čeda |
| Komandant 4 | Pomićnik komesara Dragoljub Stevanović Milinko |
Brigada je privukla pažnju nemačkih, nedićevskih i četničkih snaga, pa je bila prinuđena na praktično svakodnevne borbe.
20. maja 1944. poginuo je njen prvi komandant Vasilije Đurović Žarki, a za novog komandanta postavljen je njegov zamenik Jovan Kecman Čeda, koji je vodio brigadu do kraja rata.
Prilikom formiranja 23. divizije NOVJ brigada je, zajedno sa 7. i 14. srpskom, ušla u njen sastav. U sastavu divizije, postigla je veliki uspeh u borbama na Bukoviku četnici su imali preko 200 mrtvih i ranjenih, a oko 50 zarobljenih. Gubici jedinica 23. divizije bili su takođe veliki: 43 poginula i 63 teže i lakše ranjena borca. To je bio jedan od ključnih poraza JVuO istočnoj Srbiji.
Sredinom avgusta brigada je u sastavu divizije oslobodila Sokobanjsku kotlinu. Stabilna slobodna teritorija omogućila je uspostavljanje boljih veza. Odatle su prvi put teški ranjenici prebačeni na lečenje u Italiju savezničkim avionima sa piste kod sela Resnika na prilazima Sokobanji. Brigada je primila značajnu količinu opreme, oružja i municije.
U sastavu Divizije brigada je učestvovala u borbama za Zaječar 6-10. septembra protiv Nemaca i četnika. Četrdesetodnevne borbe sa nemačkom borbenom grupom Štetner okončane su pred Beogradom 19. oktobra.
30. oktobra brigada je u sastavu divizije zauzela položaj na Kraljevačkom mostobranu, učestvujući narednih meseci u borbama protiv proboja Armisjke grupe E.
Prema ratnim izveštajima, brigada je početkom oktobra 1944. brojala 1.542 borca, a početkom decembra 4223. Sekcija boraca Brigade prikupila je za izdanje spomen-knjige imena i biografske podatke 4200 boraca koji su se borili u sastavu brigade.
Prema prikupljenim podacima, 4.959 boraca ratovalo je u sastavu brigade, a 825 boraca brigade poginulo je u borbama.[1]
Ukazom Predsednika FNRJ od 22. decembra 1961. odlikovana je Ordenom zasluga za narod sa zlatnom zvezdom.[2]
Štab Devete srpske brigade
uredi| Komandanti | ĐUROVIĆ Vasilije Žarki KECMAN Jovan Čeda | 11. mart 1944.-20. maj 1944. 22. maj 1944. -15. maj 1945. |
| Zamenici komandanta | KECMAN Jovan Čeda KOSTIĆ Živorad Moravac JOVANOVIĆ Petronije Pera VELjIĆ Ljubo | 11. mart 1944.-22. maj 1944. 20. jun 1944.- 1. septembar 1944. 1. septembar 1944. -2. novembar 1944. 1. januar 1945.-12. mart 1945. |
| Politički komesari | GLIGORIJEVIĆ Dušan Saša TOŠOVIĆ Nedeljko Foča GRBAC Karlo | 11. mart 1944.-1. oktobar 1944. 4. oktobar 1944. - 20. februar 1945. 18. mart 1945. -15. maj 1945. |
| Pomoćnici političkog komesara | STEVANOVIĆ Dragoljub Milinko VRANEŠ Momčilo Gavra LEKOVIĆ Luka | 11. mart 1944.-1. oktobar 1944. - 20. februar 1945. 18. mart 1945. -15. maj 1945. |
| Načelnici štaba | MILIĆ Vukašin Vuja PREDIĆ Jovan Jon LABUS Jovan | 11. mart 1944.-19. mart 1944. 19. mart 1944. -12. mart 1945. 18. mart 1945. -15. maj 1945. |
| Intendanti | STANKOVIĆ Marjan Piroćanac BLAGOJEVIĆ Milenko Mija STOJANOVIĆ Milenko Mija OPSENICA Vujo Tesla | 11. mart 1944. - 20. oktobar 1944. - 20. maj 1945. |
| Referenti saniteta | MILjKOVIĆ Vladimir Miroslav SUBOTIĆ Milka STEFANOVIĆ Vrban STOJANOVIĆ Olga Nada | 11. mart 1944.- 1. septembar 1944.- 2. decembar 1944. -15. maj 1945. |
| Obaveštajni oficiri | GLIGORIJEVIĆ Života Vlaja ŠEVO Mile PAJOVIĆ Lazar | 1. septembar 1944.-2. decembar 1945. -15. maj 1945. |
Reference
uredi- ^ Deveta srpska brigada u stroju i s narodom, pp. 425-428
- ^ Vojna enciklopedija, knjiga 4, pp. 173 (drugo izdanje)
- ^ Deveta srpska brigada u stroju i s narodom, pp. 373
Literatura
uredi- Ivan Gligorijević: Deveta srpska udarna brigada - Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1970.
- Deveta srpska brigada u stroju i s narodom - spomen-knjiga, Beograd-Zaječar-Bor 1995.