Даница (književni almanah)
Vuk Stefanović Karadžić je sredinom dvadesetih godina 19. veka u Beču pokrenuo zabavnik "Danica". Objavio je pet godišta, od 1826. do 1829, i "Danicu" za 1834.[1]
| Urednik | Vuk Stefanović Karadžić |
|---|---|
| Osnivanje | 1826. |
| Jezik | srpski |
| Ukidanje | 1834. |
| Sedište | Beč |
Bila je to po obimu mala knjižica ali velika po uticaju, dometu i značaju za obnovu srpske države i utvrđivanje nacionalnog srpskog kulturološkog modela 19. veka. Do danas se ovaj profil zabavnika ističe kao uzor srpskog kalendara.
Vukovi zabavnici bili su tada razuđena knjiga za narod i te knjižice sa koricama ukrašenim cvetolikom ornamentikom ispunjavale su zahteve zabavnika, almanaha i kalendara tog vremena, kako bi imale što širi krug čitalaca, tada najveći u trgovačko-zanatlijskom sloju. Da je Vuk od samog početka imao na umu knjige za narod, najbolje svedoči njegovo pismo upućeno Adamu Dragosavljeviću, u kojem piše: "Kad je knjiga ovako jeftina, mislim da će svaki Srbin, koji čitati zna, po jednu uzeti"
Vukova Danica pojavila se u trenutku kada je srpska periodika posle perioda zamiranja (prestanak izlaženja Davidovićevog Zabavnika i gašenje njegovih "Novina srpskih" 1822.) iznova oživljavala. Tada kreće Letopis Matice srpske, a Vuk, kojega su drugi značajni poslovi omeli da na Kopitarevo insistiranje preuzme Novine srpske, objavljuje 1. augusta 1825. oglas za svoju Danicu za 1826. u kojem nagoveštava da će se u njoj "naći štogođ, što će biti vrijedno da se čita i poslije nas". Izdavao ga je naredne četiri godine, a posle prekida, Danica se pojavila tek za 1834. godinu.[2]
Iz rukopisnog nacrta saznajemo da je pripremao i Danicu za 1835. i da je u njoj trebalo da se nađu narodne pripovetke, prilog o trećoj godini vojevanja protiv dahija, opisi Studenice i Žiče, prilog "Glavna svršivanja glagola srpskog jezika". Ali, Davidović opet nastavlja sa izdavanjem svog Zabavnika (1833) i u Kragujevcu izdaje od 1834. Novine srpske, a Pavle Stamatović uveliko konkuriše svojim zabavnikom Serpska pčela. Iako je objavljeno samo pet godišta Danice, ona je ostala uzor takvog izdavačkog poduhvata, u tradiciji najboljih srpskih zabavnika, almanaha i kalendara, koja započinje Orfelinovim Kalendarom iz 1766, pa se nastavlja Davidovićevim i Vukovim zabavnicima, Hadžićevom Golubicom, Godišnjakom Danila Medakovića, Orlom koji je dugo bio sinonim srpskih kalendara itd.[3]