Greben (planina)

Greben
Greben
Geografske karakteristike
Najviša tačka	Beženište
Ndm. visina	1338 m
Koordinate	42° 56′ 54″ S; 22° 38′ 29″ I / 42.948333° S; 22.641389° I 42° 56′ 54″ S; 22° 38′ 29″ I / 42.948333° S; 22.641389° I
Geografija
	Greben
Države	Srbija

Greben je kraška planina koja se nalazi u jugoistočnoj Srbiji, nedaleko od Dimitrovgrada i Pirota, kraj Zvonačke Banje. Prostire se u dužini od oko 10km, od planine Ruj na jugoistoku, do Vlaške planine, sa kojom formira atraktivni kanjon Jerme, na severozapadu. Najviši vrh joj je Beženište (1338m nmv), a sama planina je bezvodna i ogoljena sa retkim šumama.

Planina predstavlja dugački i uzani masiv koji je u završnom gornjem delu nazubljena stenovita masa, sa nekoliko većih vršaka i jednim kompaktnijim delom gde je najviši vrh, do koga zbog toga nije lako doći. Masiv je u donjem delu obrastao šumom, uglavnom bukovom. Iznad šume, kameni masiv je karakterističnog oblika,zbog čega je prepoznatljiv izdaleka. Jugozapadna strana masiva, koja se vidi iz Zvonačke banje, izrazitih je i okomitih stena, dok se na suprotnoj istočnoj strani šume uzdižu do visoko uz stene. U podgorini masiva su i strme livade, gde susmeštena naselja, predstavljena dobrim delom napuštenim i oronulim kućama. Istočna podgorina grebena naziva se Podgreben.

Od Beženišta greben se spušta na obe strane, prema kanjonu Jerme, do visine od 1 000 m, odnosno na drugoj strani, prateći uzvodno tok Jerme do granice sa Bugarskom, gde je na samoj granici vrh Goleš (1 156 m).

Uspon na najviši vrh Grebena planinari izvode sa dve strane, sa severoistočne, od sela Poganova, preko sela Dragovite, ili sa suprotne, jugozapadne strane, od sela Trnskih Odoravaca.^[1]

Na njenim obroncima, nalaze se manastiri iz 14. veka:

Poganovo (zadužbina Konstantina Dejanovića i njegove ćerke, vizantijske carice, Jelene Dragaš)
Muštar

Literatura

„Planine, prirodne lepote i manastiri oko Zvonačke Banje“ („Planinarski glasnik“, br. 54, jesen 2008)
Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.

Pogled sa planine Ruj: prvi red Granični kamen Vetren i Asanovo kale, drugi red Vlaška planina (Panica) i Greben planina (Predža), treći red Stara Planina (Midžor)