Gornji Dušnik

Gornji Dušnik
Gornji Dušnik;
	Pogled na ribnjak u Gornjem Dušniku
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Nišavski
Opština	Gadžin Han
Stanovništvo
— 2022.	94
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 10′ 13″ S; 22° 07′ 05″ I / 43.170166° S; 22.118166° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	581 m
	Gornji Dušnik Gornji Dušnik na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj	018
Registarska oznaka	NI

Gornji Dušnik je selo u opštini Gadžin Han u Nišavskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 237 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 296 stanovnika).

Ime sela

Samo ime Dušnik potiče, prema predanju, iz turskog perioda. Od Turaka je bažala jedna grupa mladića i devojaka, pa su naišli na Vrelo, napili se vode i „povratili dušu“. Od toga je izvedena reč „dušnik“ i dalje Gornji i Donji Dušnik kao imena dva sela pored ovog vrela.

Položaj

Crkva Svetog Nikole

Selo se nalazi u podnožju Suve planine. U selu postoji i crkva posvećena svetom Nikoli koja je sagrađena 1845. godine, a osvećena 1850. godine. Ikonostas u crkvi je postavljen 1871. godine. Na rečici koja prolazi kroz selo postoji nekoliko vodenica, a nalazi se i ribnjak sa kalifornijskom pastrmkom. Kroz selo prolazi lokalni asfaltiran put.

Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 34 kuća, 4 udovička domaćinstva, 8 samačka domaćinstva.^[1]

U G. D. je, potajno, proradila prva škola u Zaplanju, oko 1870, a zatim 1881.^[2] Sama Škola ostala je bez đaka još od sedamdesetih godina prošlog veka i od tadašnje škole, prepušteno rubu vremena, ostali su samo goli zidovi i krov. U okviru projekta unapređenja enerketske efikasnosti Stara škola postala je Centar za smeštaj đaka i studenta koja će se koristiti za istraživanje same Suve Planine. Sredstva za rekonstrukciju same škole obezbeđena su sredstvima Ministarstva rudarstva i energetike. Ovi radovi zaplanirani oko rekonstrukcije obavljeni su 2021. godine. ^[3]

Vrelo

Znamenitosti sela

Najveća retkost Gornjeg Dušnika je Dušničko Vrelo, na kome je, posle odlaska Turaka, od Gornjeg do Donjeg Dušnika podignuto 17 vodenica, od kojih većina sa 4 kamena. U ovim vodenicama mlelo se žito ne samo iz Gornjeg Zaplanja, već i sa znatno šireg područja. Ambijatalnu, etnografsku i arhitektonsku vrednost ovih vodenica prepoznali su kulturni radnici, koji organizuju Likovnu koloniju amatera „17 vodenica“ svake godine. Još ništa nije učinjeno da se očuvaju ove vodenice, od kojih su neke propale a druge su na tom putu.

Ambijentalnu vrednost Gornjeg Dušnika, njegove prirodne lepote i atraktivnost Dušničkog vrela otkrili su graditelji vikendica. Već ih je podignuto oko 20 koje unose novi stil gradnje i kulturu življenja. Samo selo Gornji Dušnik leži uz brdo Suve Planine koje se zove Glavčina.

Druga znamenitost Gornjeg Dušnika, kao naselja, bile su mutavdžijske radnje, kojih je u selu između dva rata bilo oko 50. I ove radnje preživljavaju svoje zadnje dane. Pošto više nema koza ove radnje kao osnovnu sirovinu koriste ljudsku kosu i sintetička vlakna, ali je to sama zadnja faza u njihovom propadanju. ^[4]

Demografija

U naselju Gornji Dušnik živi 218 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 60,7 godina (58,1 kod muškaraca i 64,0 kod žena). U naselju ima 50 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 1,88.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[5]
Godina	Stanovnika
1948.	748
1953.	763
1961.	648
1971.	497
1981.	346
1991.	296	293
2002.	237	238
2011.	184
2022.	94

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[6]

Srbi	236	99,57%
nepoznato	1	0,43%

Stanovništvo prema polu i starosti^[7]


	m	ž
?	0	0
80+	8	8
75—79	8	14
70—74	20	31
65—69	12	14
60—64	7	15
55—59	8	5
50—54	6	5
45—49	6	4
40—44	7	5
35—39	3	3
30—34	6	2
25—29	6	4
20—24	2	2
15—19	6	4
10—14	5	3
5—9	2	4
0—4	2	0
Prosek :	53,5	59,6

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	135	142	142	134	130	120	103

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	30	46	9	6	8	4	0	0	0	0	2,30

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena
Muški	105	18	75	12	0
Ženski	116	12	73	30	1
UKUPNO	221	30	148	42	1

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	35	6	0	0	22
Ženski	14	7	0	0	7
UKUPNO	49	13	0	0	29
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	1	2	1	0	0
Ženski	0	0	0	0	0
UKUPNO	1	2	1	0	0
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	0	0	2
Ženski	0	0	0	0	0
UKUPNO	0	0	0	0	2
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	0	0	0	1
Ženski	0	0	0	0
UKUPNO	0	0	0	1

Etno

Vidi još

Reference

^ „Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“”. Arhivirano iz originala 15. 03. 2012. g. Pristupljeno 15. 07. 2010.
^ "Politika", 22. avg. 1940, str. 14
^ https://niskevesti.rs/stara-skola-u-gornjem-dusniku-postaje-centar-za-smestaj-djaka-i-studenata/ Stara škola u Gornjem Dušniku
^ https://www.poreklo.rs/2017/08/07/poreklo-prezimena-selo-gornji-dusnik-gadzin-han/ Gornji Dušnik
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze

[1] „Istorijski arhiv Niš: „DETALjNI POPIS NAHIJE NIŠ IZ 1516. GODINE“”. Arhivirano iz originala 15. 03. 2012. g. Pristupljeno 15. 07. 2010.

[2] "Politika", 22. avg. 1940, str. 14

[3] ttps://niskevesti.rs/stara-skola-u-gornjem-dusniku-postaje-centar-za-smestaj-djaka-i-studenata/ Stara škola u Gornjem Dušniku

[4] ttps://www.poreklo.rs/2017/08/07/poreklo-prezimena-selo-gornji-dusnik-gadzin-han/ Gornji Dušnik

[5] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[6] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[7] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]