Germanska mitologija

Germanska mitologija se sastoji od skupa mitova koji potiču iz tradicije germanskih naroda, uključujući nordijsku mitologiju, anglosaksonsku mitologiju i kontinentalnu germansku mitologiju. Mitologija je bila ključni element germanskog paganizma.

Poreklo

Kako su se germanski jezici razvili iz protoindoevropskog jezika, germanska mitologija je na kraju razvoj protoindoevropske mitologije. Arheološki ostaci, kao što su petroglifi u Skandinaviji, sugerišu kontinuitet u germanskoj mitologiji barem od nordijskog bronzanog doba.

Izvori

Najraniji pisani izvori o germanskoj mitologiji uključuju literaturu rimskih pisaca. Ovo uključuje De bello Gallicouž Julija Cezara, Geographica od Strabona i Germania od Tacita. Kasniji izvori na latinskom jeziku o germanskoj mitologiji uključuju Geticu od Jordanesa, Istoriju Langobarda Pavla Đakona, Crkvenu istoriju engleskog naroda Bedea, Vita Ansgari od Rimberta, Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum Adama od Bremena i Gesta Danorum Saksa Gramatikusa.

Narodni izvori o germanskoj mitologiji uključuju Merzeburške čari, pesme o Nibelunzima i razna dela staroengleske književnosti, posebno Beovulf. Najvažniji izvori o germanskoj mitologiji su, međutim, dela staronordijske književnosti, od kojih je većina zapisana u Islandskom komonveltu tokom srednjeg veka. Od posebnog značaja je Poetska Eda.

Arheološki dokazi, runski natpisi i imena mesta su takođe korisni izvori o germanskoj mitologiji.

Mitologija

Mitovi germanskih naroda sadrže priče fokusirane na germanska božanstva i niz drugih entiteta.

Kosmologija

O početku i kraju sveta govori Voluspa, prva i najpoznatija pesma u Poetskoj Eddi. Vidovnjakinja iz Voluspa govori o tome kako je svet počeo sa velikim magičnim ništavilom zvanim Ginungagap, sve dok Odin i njegova dva brata nisu podigli Zemlju iz mora. Naišli su na stabla Aska i Embla, koje su stvorili u prvi ljudski par.

Izveštaji o Voluspau su u suprotnosti sa onima u Vaftrudnismalu i Grimnismalu. Oni kažu da je Odin stvorio svet od tela diva Imira. Odin i njegova braća su pak vodili poreklo od Burija, kojeg je stvorila prvobitna krava Auðumbla. Paralele sa Auðumblom nalaze se u indoiranskoj religiji, što svedoči o drevnom indoevropskom poreklu germanske mitologije.

Centralna tačka u germanskom kosmosu je drvo Igdrasil. Germanska mitologija proriče kraj sveta u nadolazećem Ragnaroku.

Božanstva

Određeni broj germanskih bogova se pominje u staronordijskoj književnosti i dele se na Asire i Vanire. Asi su prvenstveno bogovi rata i dominiraju potonjima, koji su bogovi plodnosti i bogatstva.

Glavni bog je Odin, on se povezuje sa ratom, seidrom (veštičarstvom) i mudrošću. Verovatno su ga obožavali pre svega kraljevi i plemići, a ne obični ljudi. Odin je gospodar Asgarda, prebivališta bogova, koje uključuje veličanstvenu dvoranu Valhalu, gde su primljeni ratnici koji su poginuli herojskom smrću u borbi (Einherjar) kako bi ih pripremili da pomognu Odinu u nadolazećem Ragnaroku.

Odinova žena bila je Frigg . Njegov popularni sin, od jotunn Jorða, bio je Tor, bog čiji se atriobuti povezuju sa grmljavinom. On barata čekićem Mjolnirom, Tor je stupio u sukob sa jotnar (divovima) i zmijom Jormungandom. Tor ima mnogo paralela u indoevropskoj mitologiji. Čini se da su ga germanski narodi mnogo obožavali, posebno ratnici i obični ljudi. Značajan Torov brat je Balder . Druge značajne ličnosti u germanskoj mitokogiji su bog prevarantLoki; Hejdmal, za koga se u Rigsþuli navodi da je bio otac tri klase muškaraca; i Tir, bog koji je povezan sa ratom i koji je izgubio ruku od vuka Fenrira, za koga su neki naučnici na osnovu lingvističkih dokaza predložili da je možda bio centralno božanstvo u germanskom panteonu u ranijim vremenima.

U staroskandinavskoj literaturi, Asir i Vanir su opisani kao sukobljeni. Kroz ovaj sukob, određeni bogovi Vanir, kao što su Njor, Freja i Frejr, pridružuju se Asima. Naglašene su sličnosti između Njorda i Nertusa, germanskog boga plodnosti kojeg Tacit pominje u Germaniji u 1. veku nove ere. Izvori takođe pominju brojne druge entitete, kao što je Hel, koji nadgleda lokaciju podzemlja sa istim imenom.

Legendarna stvorenja

Brojna legendarna stvorenja se pojavljuju u germanskoj mitologiji, kao što su dis, filgja, draugr, patuljci, vilenjaci, kao i jotnar, trolovi i zmajevi.

Nasleđe

Tokom srednjeg veka, germanski narodi su preobraćeni u hrišćanstvo. Proučavanje germanske mitologije ostalo je važan element germanske filologije od razvoja ove oblasti i tema je sastavna komponenta paganstva, savremenog oživljavanja germanskog paganizma. Elementi germanske mitologije su preživeli u modernom germanskom folkloru.

Vidi još

• Germanski paganizam
• Keltska mitologija
• slovenska mitologija
• Nordijska mitologija
• Anglosaksonska mitologija

Literatura

• Leeming, David Adams (2005). „Germanic mythology”. The Oxford Companion to World Mythology. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19991-648-1. 

Dodatna literatura

• Bauschatz, Paul C. (1982). The Well and the Tree: World and Time in Early Germanic Culture. New York: University of Massachusetts Press. ISBN 0783792069. 
• Grimm, J. (1882). Teutonic Mythology: Volume 1. Prevod: Stallybrass, J. S. (4th izd.). London: George Bell & Sons. 
• Hasenfratz, Hans-Peter (2011). Barbarian Rites: The Spiritual World of the Vikings and the Germanic Tribes. New York: Simon and Schuster. ISBN 9781620554487. 
• Turville-Petre, Gabriel (1975). Myth and Religion of the North: The Religion of Ancient Scandinavia. New York: Holt, Rinehart and Winston. ISBN 9780837174204. 
• Wood, Ian N. (2018). „Jonas of Bobbio and the Representation of Germanic Paganism”. Revue belge de Philologie et d'Histoire. 96 (2): 889—906. doi:10.3406/rbph.2018.9215.