Vrbeštica

Vrbeštica
Vrbeštica;
	Osnovna škola „Šarski odred”
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Kosovo i Metohija
Upravni okrug	Kosovski
Opština	Štrpce
Stanovništvo
— 2011.	450
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 14′ 12″ S; 20° 58′ 44″ I / 42.2367° S; 20.9789° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	974 m
	Vrbeštica Vrbeštica na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	73000
Pozivni broj	0290
Registarska oznaka	УР

Vrbeštica (alb. Vërbeshtica) se nalazi u južnom delu Srbije, u autonomnoj pokrajini Kosovu i Metohiji. Smeštena je u zapadnom delu opštinske teritorije Štrpce. Seoski atar se proteže od makedonske granice na jugu do suvorečke opštine na severu. Vrbeštica je selo razbijenog tipa i uglavnom se nalazi u dolini Vrbeštičke reke koja je leva pritoka Lepenca.

Geografija

Selo je smešteno na nadmorskoj visini od 930 do 1050 metara i u njemu živi oko 650 stanovnika. Bogato je rudama (koja je u prošlosti eksploatisana), šumama, prostranim pašnjacima i poljanama prekrivenim raznim planinskim lekovitim biljem i divljim voćem. Trenutno u selu živi oko 650 stanovnika srpske nacionalnosti. Uz pozitivan prirodni priraštaj, selo je poznato i po velikoj migraciji stanovnika i to većinom u centralnu Srbiju (Batočina i okolina).

Osnovnu školu „Šarski odred“ pohađa oko 100 učenika. U selu postoji pravoslavna crkva Svetog Ilije i isposnica svetog Petra, koja je od sela udaljena 5 kilometara.

Istorija

U sastav srpske srednjovekovne države, Sirinićka župa je ušla početkom XIII veka, u vreme Stefana Prvovenčanog. U Sirinićkoj župi, u srednjem veku postojala su dva grada:Grčki grad kod Vrbeštice i Čajlije, ostaci tvrđave, blizu Brezovice.

Vrbeštica se pominje u turskom popisu iz 1455. godine. Po ovom popisu ona tada ima 53 kuće. Broj stanovnika je konstantno rastao pa je pred Drugi svetski rat imala 109 kuća, a 1986. godine 206 kuća. Prvu školu Vrbeštica je dobila 1928. godine. Selo je elektrificirano 1969. godine, a vodovod je dobila 1983. godine.^[1]

Brezovica je nekada bila naselje u okviru Vrbeštice, ali je početkom osamdesetih postala samostalno selo.

Ivan Jastrebov je u svojoj knjizi Stara Srbija i Albanija pisao o ovom selu. Spominje crkvu koju je bujica sa planina odnela i srušila. Tada se još znalo mesto gde je bila. Hrišćani su zato odlazili u crkvu sela Berevca.^[2]

Rudarstvo

Na severnim obodima Sirinićke župe ima ruda hroma. Eksploatacija rude je počela 1894. godine kada su otvorena dva rudnika a kasnije još dva u Vrbeštici i Jažincu. Svi rudnici su bili u vlasništvo solunskog društva Alatini. Rudnici su prestali sa radom za vreme Balkansih ratova i Prvog svetskog rata, da bi nakon Prvog svetskog rata bio obnovljen rad od strane Aseo.a.d. iz Skoplja. Rad je obnovljen samo u rudnicima u Vrbeštici, dok su oni u Jažincu napušteni.^[3] Šezdesetih godina dvadesetog veka napušteni su rudnici i u Vrbeštici.

Poreklo stanovništva po rodovima

Podaci iz 1939^[4]:

Budurići (2 kuća., Sv. Đorđe Alimpije), starosedeoci.
Bontići (4 kuća., Sv. Đorđe Alimpije) su nepoznate starine.
Kuzmanovići (5 kuća.,Sv. Petka) su nepoznate starine.
Kostići (4 kuća., Sv. Nikola) su nepoznate starine.
Radunjići (15 kuća., Sv. Petka), davnašnji doseljenici iz skopskog kraja.
Stanisavljevići (19 kuća) i Bandulići (3 kuća) deljenici Stanisavljevića, slave podjednako dve slave: Sv. Prečistu i Sv. Iliju). Doseljeni su oko sredine XVIII veka od preko Drima, iz današlje severne Albanije.
Pavlovići (10 kuća) i Ivkovići (1 kuća), doseljeni zajedno sa Stanisavljevićima kao tri brata, te im je i slava ista.
Orlovići (32 kuća., Sv. Arhanđeo). Starinom su od Gusinja u Crnoj Gori, odakle su od Albanaca prebegli u selu Bukoš u Metohiji, odakle se jedan brat krajem XVIII veka preselio ovamo da izbegne krvnu osvetu od Albanaca, a drugi brat ostao tamo i prešao u islam.
Borzanovići (9 kuća., Sv. Nikola). Doseljen predak Borzan iz Pološke oblasti u početku XIX veka, kada su mu muslimani tamo oduzeli imanje. (Borzan, Đorđija, Stanislav, Staja 60 godina.

Demografija

Etnički sastav prema popisu iz 1981.‍^[5]

Srbi	918	99,67%
Muslimani	1	0,11%
Ostali	2	0,22%

Etnički sastav prema popisu iz 2011.^[6]‍

Srbi	449	99,99%
Ostali	1	0,1%
Ukupno: 450

Populacija (ist.): Vrbeštica
Godina	1948	1953	1961	1971	1981	1991	2011
Stanovništvo	854	931	1.065	1.288	925	790	450

Evolucija stanovništva

Vidi još

Štrpce

Reference

^ Mileta Bukumirić, Onomastika Sirinićke župe. — Onomatološki prilozi, Beograd (Srpska akademija nauka i umetnosti. Odeljenje jezika i književnosti. Odbor za onomastiku), 1981, knj. IX, str. 385-386.
^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 213. Beograd: Službeni glasnik.
^ A. Urošević, O Kosovu..., str.215-216
^ Podaci „Naselja“ (dr. A. Urošević: Šarplaninska Župa Sirinić)
^ Ethnic composition of Kosovo 1981
^ Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)

Spoljašnje veze

Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)

[1] Mileta Bukumirić, Onomastika Sirinićke župe. — Onomatološki prilozi, Beograd (Srpska akademija nauka i umetnosti. Odeljenje jezika i književnosti. Odbor za onomastiku), 1981, knj. IX, str. 385-386.

[2] Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 213. Beograd: Službeni glasnik.

[3] A. Urošević, O Kosovu..., str.215-216

[4] Podaci „Naselja“ (dr. A. Urošević: Šarplaninska Župa Sirinić)

[5] Ethnic composition of Kosovo 1981

[6] Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]