Volt Vitman
Volt Vitman (engl. Walt Whitman; Vest Hils, 31. maj 1819 — Nju Džerzi, 26. mart 1892) bio je američki pesnik.[1] Vitmanova poezija predstavljala je ideje pokreta transcendentalizma i njegovo delo raskida veze američke književnosti sa engleskom i konvencionalnim metrom i rimom, stvarajući nezavisnu i samosvojnu američku poeziju.[2] Spada u najuticajnije američke pesnike.[3] Vitmen je među najuticajnijim pesnicima američkog kanona, i često nazivan ocem slobodnog stiha.[4] Njegov rad je u to vreme bio kontroverzan, posebno njegova zbirka poezije Vlati trave iz 1855. godine, koja je opisana kao bestidna zbog svoje otvorene senzualnosti.
| Volt Vitman | |
|---|---|
 Volt Vitman | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Volt Vitman |
| Datum rođenja | 31. maj 1819. |
| Mesto rođenja | Vest Hils, SAD |
| Datum smrti | 26. mart 1892. (72 god.) |
| Mesto smrti | Nju Džerzi, SAD |
Rođen u Hantingtonu na Long Ajlendu, Vitmen je živeo u Bruklinu kao dete i tokom većeg dela svoje karijere. Sa 11 godina napustio je formalno školovanje da bi se zaposlio. Kasnije je Vitmen radio kao novinar, nastavnik i državni službenik.[1] Vitmanova glavna zbirka poezije, Vlati trave, prvi put je objavljena 1855. za njegov sopstveni novac i postala je široko poznata. Delo je bilo pokušaj da se dopre do običnog čoveka sa američkim epom. On je nastavio da ga širi i revidira to delo sve do svoje smrti 1892. Tokom Američkog građanskog rata, otišao je u Vašington, i radio u bolnicama negujući ranjenike. Njegova poezija se često fokusirala na gubitak i na isceljenje. Nakon smrti Abrahama Linkolna, kome se Vitman veoma divio, napisao je svoje dobro poznate pesme, „O kapetane! Moj kapetane!” i „Kad su jorgovani poslednji u dvorištu procvetali“[1], i održao je seriju predavanja. Posle moždanog udara pred kraj života, Vitman se preselio u Kamden, u Nju Džerziju, gde mu je zdravlje dodatno narušeno. Kada je umro u 72. godini, njegova sahrana je bila javni događaj.[5][6]
Vitmanov uticaj na poeziju ostaje snažan. Meri Vital Smit Kostelo je tvrdila: „Ne možete zaista razumeti Ameriku bez Volta Vitmana, bez Vlati trave... On je izrazio tu civilizaciju, 'ažurno', kako bi rekao, i nijedan student filozofije istorije ne može bez njega.“[7] Modernistički pesnik Ezra Paund nazvao je Vitmena „američkim pesnikom... On je Amerika“.[8]
Biografija
urediRođen je kao drugo dete u mnogobrojnoj porodici Voletra Vitmana starije i Lujze van Velzor.[9] Njegova porodica je spadala u rane doseljenike u SAD.[10] Nekoliko godina po Vitmanovom rođenju porodica se seli u Bruklin, gde je on do 1830. pohađao državnu školu namenjenu siromašnijim delovima društva.[10] Od 1833. porodica prelazi da živi i radi na selu, dok Vitman ostaje u gradu i radi kao štamparski pomoćnik i slovoslagač. U tom poslu bio je do uništenja štamparije u požaru 1836.[10] Potom je kratko radio kao putujući učitelj u longajlendskim gradićima. Nakon učiteljskog posla pokrenuo je novine sa bratom Džordžom koje je objavljivao godinu dana.[10] Bio je politički aktivan i učestvovao je u kampanji za predsedničkog kandidata Demokratske stranke.[10] U periodu 1841-1845 radi kao novinar u Njujorku i pored novinskih članaka objavljuje svoje kratke priče i jedan roman, koji nisu imali značajniju umetniku vrednost.[10] Od 1845. do 1848. radi u Bruklinu kao glavni urednik mesnih novina, u koje uvodi književnu kritiku koju povremeno sam piše. Nakon Bruklina sa bratom se seli u Nju Orleans da uređuje novopokrenute novine.[11]
Tromesečni život u Nju Orleansu ostavlja veliki utisak na njega i kasnije uticaj na njegov rad. Prisustvuje raznim događajima poput susreta sa ratnim veteranima i prodaji robova.[11]
Ponovo se vraća u Bruklin gde uređuje novine i bavi se politikom.[11]
Sam štampa svoje glavno delo, poznatu knjigu pesama Vlati trave, koja se posle pojavila u mnogim izdanjima, na mnogim jezicima.[12] Piše joj predgovor, u kojem iznosi zahteve za novom američkom književnošću. Vlati trave je zbirka pesama u slobodnom stihu, koja na snažan način slavi individualizam Amerike, demokratiju i bratstvo među ljudima, te živo i ushićeno opisuje američki život, posebno Njujork. Delo je proglašeno nemoralnim zbog slobodne obrade polnog života (posebno homoerotskih tonova), pa pesnik biva neshvaćen od savremenika. Međutim, moderna kritika ga smatra jednim od najvažnijih stvaralaca u istoriji američke književnosti. Najveći deo tiraža prvog izdanja zbirke koji je iznosio oko 800 primeraka Vitman je izdelio prijateljima i poznanicima.[12]
Godine 1864. odlazi u Vašington gde neguje ranjene borce iz Američkog građanskog rata.[13] Godinu dana kasnije dobija posao u Odeljenju za indijanska pitanja Ministarstva unutrašnjih poslova, da bi samo godinu dana kasnije dobio otkaz nakon što njegova šefica saznaje da je autor zbirke pesama Vlati trave za koju se govorilo da je skaredna knjiga.[13] Narednih osama godina u kancelariji vrhovnog državnog tužioca.[13]
Kap ga udara 1873. nakon čega postaje delimično paralizovan.[13] Seli se u Kamden u Nju Džerziju gde živi do kraja života.[13] U posetu su mu dolazili brojni evropski i američki književnici.[13]
Privatni život
urediNekoliko Vitmanove braće poginulo je u Američkom građanskom ratu. [11]
Iako se rasprava o Vitmanovoj seksualnosti i dalje vodi, obično se smatra homoseksualcem ili biseksualcem. Pretpostavke i zaključci o njegovoj seksualnosti izvedeni su iz njegove poezije, premda se zaključci osporavaju. Njegova poezija predstavlja ljubav i seksualnost na ovozemaljski način, lišen moralne prepredenosti religije, tipičan za Američku kulturu tog vremena, koja smatra individualnost kao jednu od najvrednijih vrlina. Takođe, njegova dela su nastala u prvom razdoblju 19. veka, pre medicinske klasifikacije seksualnosti.[14]
Vitman je tokom svog života imao veliki broj intenzivnih prijateljstava sa muškarcima i mladićima. Određeni biografi su naveli kako smatraju da bez obzira na intenzitet tih odnosa i prisnost, oni zapravo nikada nisu bili karnalni.[15]
Smatra se da je Piter Dojl bio Vitmanova velika ljubav. Dojl je radio kao kondukter kada su se on i Volt upoznali oko 1866. godine. Sledećih nekoliko godina su bili nerazdvojni.[16][17][18][19]
Oskar Vajld je upoznao Vitmana tokom svog boravka u Americi 1882. godine, te je kasnije izjavio Džordžu Sesilu Ivsu, jednom od prvih aktivista za prava homoseksualaca, da je Vitmanova seksualna orijentacija izvan sumnje: „Imam poljubac Volta Vitmana još uvek na mojim usnama.“[20]
Dela
uredi- Franklin Evans (1842)
- The Half-Breed; A Tale of the Western Frontier (1846)
- Life and Adventures of Jack Engle (1852)[21]
- Leaves of Grass (1855), prvo od sedam izdanja objavljenih do 1891.
- Manly Health and Training (1858)
- Drum-Taps (1865)
- Democratic Vistas (1871)
- Memoranda During the War (1876)
- Specimen Days (1882)
Reference
uredi- ^ a b v Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 65. ISBN 86-331-2112-3.
- ^ Purešić 2005, str. 7.
- ^ Purešić 2005, str. 10.
- ^ Reynolds 1995, str. 314
- ^ Loving 199, str. 480
- ^ Reynolds 1995, str. 589
- ^ Reynolds 1995, str. 4
- ^ Pound, Ezra. "Walt Whitman", Whitman, Roy Harvey Pearce, ed. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, Inc., 1962: 8.
- ^ „Walt Whitman | Biography, Poems, Leaves of Grass, & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). 2024-01-12. Pristupljeno 2024-01-29.
- ^ a b v g d đ Purešić 2005, str. 152.
- ^ a b v g Purešić 2005, str. 153.
- ^ a b Purešić 2005, str. 8.
- ^ a b v g d đ Purešić 2005, str. 154.
- ^ D'Emilio & Freeman 1997
- ^ Norton, Rictor "Walt Whitman, Prophet of Gay Liberation" from The Great Queens of History, updated 18 November 1999.
- ^ Kaplan 2003, str. 287.
- ^ Shively, Charley, ur. (1987). Calumus Lovers: Walt Whitman's Working Class Cammerados. Gay Sunshine Press.
- ^ Reynolds, str. 487.
- ^ Kaplan 2003, str. 311–312
- ^ Stokes, John (1996). Oscar Wilde: Myths, Miracles and Imitations. Cambridge University Press. str. 194. Note 7
- ^ Schuessler, Jennifer (20. 2. 2017). „In a Walt Whitman Novel, Lost for 165 Years, Clues to Leaves of Grass”. The New York Times.
Literatura
uredi- Shively, Charley, ur. (1987). Calumus Lovers: Walt Whitman's Working Class Cammerados. Gay Sunshine Press.
- Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 65. ISBN 86-331-2112-3.
- D'Emilio, John; Freeman, Estelle B. (1997). Intimate Matters: A History of Sexuality in America. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-14264-7.
- Kaplan, Justin (2003). Walt Whitman: A Life. Harper Perennial Modern Classics. str. 287.
- Purešić, Dragan (2005). Izabrana poezija - Volt Vitman. Itaka Beograd. str. 156.
- Callow, Philip (1992). From Noon to Starry Night: A Life of Walt Whitman. Chicago: Ivan R. Dee. ISBN 0-929587-95-2.
- Loving, Jerome (1999). 'Walt Whitman: The Song of Himself. University of California Press. ISBN 0-520-22687-9.
- Miller, James E.. Walt Whitman. New York: Twayne Publishers, Inc. 1962
- Reynolds, David S. (1995). Walt Whitman's America: A Cultural Biography. New York: Vintage Books. ISBN 0-679-76709-6.
- Stacy, Jason (2008). Walt Whitman's Multitudes: Labor Reform and Persona in Whitman's Journalism and the First 'Leaves of Grass', 1840–1855. New York: Peter Lang Publishing. ISBN 978-1-4331-0383-4.
Spoljašnje veze
uredi
 Booknotes interview with Reynolds on Walt Whitman's America: A Cultural Biography, April 28, 1996, C-SPAN |
Arhivi
uredi- Walt Whitman papers at Columbia University. Rare Book & Manuscript Library.
- Walt Whitman documents at Columbia University. Rare Book & Manuscript Library.
- Walt Whitman, "The Bible as Poetry". Manuscript 1883 at the University of Chicago Special Collections Research Center.
- Walt Whitman collection 1884–1892 at the University of Chicago Special Collections Research Center.
- Walt Whitman collection. Yale Collection of American Literature, Beinecke Rare Book and Manuscript Library.
- Walt Whitman collection, Kislak Center for Special Collections, Rare Books and Manuscripts, University of Pennsylvania.
- Walt Whitman collection at L. Tom Perry Special Collections, Brigham Young University.
- "The Untimeliness of the Walt Whitman Exhibition at the New York Public Library: An Open Letter to Trustees," by Charles F. Heartman, at the John J. Wilcox, Jr. LGBT Archives, William Way LGBT Community Center.
- Horace Traubel collection of Walt Whitman papers at Special Collections, University of Delaware Library, Museums and Press.
- Susan Jaffe Tane collection of Walt Whitman, 1842-2012, held by the Henry W. and Albert A. Berg Collection of English and American Literature, New York Public Library.
Izložbe
uredi- Walt Whitman in His Time and Ours at Special Collections, University of Delaware Library, Museums and Press, February 12 to June 14, 2019
- Revising Himself: Walt Whitman and Leaves of Grass at the Library of Congress, "Exhibition Celebrates 150 Years of Walt Whitman's 'Leaves of Grass'", May 16 to December 3, 2005
- Whitman Vignettes: Camden and Philadelphia at Kislak Center for Special Collections, Rare Books and Manuscripts, University of Pennsylvania, May 28 to August 23, 2019
- Walt Whitman Bard of Democracy at the Morgan Library and Museum, June 7 to September 15, 2019
- Walt Whitman: America’s Poet at the New York Public Library, March 29 to August 30, 2019
- Poet of the Body: New York’s Walt Whitman at the Grolier Club, May 15 to July 27, 2019
Istorijske lokacije
uredi- Walt Whitman Birthplace State Historic Site Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. septembar 2015)
- Walt Whitman Camden Home Historic Site
Druge spoljašnje veze
uredi- Volt Vitman — biografija i odabrane pesme
- Volt Vitman na sajtu Curlie (jezik: engleski)
- Walt Whitman: Online Resources at the Library of Congress.
- The Walt Whitman Archive includes all editions of Leaves of Grass in page-images and transcription, as well as manuscripts, criticism, and biography.
- Walt Whitman: Profile, Poems, Essays at Poets.org.
- Brooklyn Daily Eagle Online. Brooklyn Public Library.
- Volt Vitman na sajtu Projekat Gutenberg (jezik: engleski)
- Volt Vitman na sajtu Internet Archive (jezik: engleski)
- Volt Vitman na sajtu LibriVox (jezik: engleski)
- Volt Vitman na sajtu Find a Grave (jezik: engleski)
- Johnson, John A., and Lloyd D. Worley. "Criminals' Responses to Religious Themes in Whitman's Poetry" (Archive). In J. M. Day and W. S. Laufer (eds), Crime, Values, and Religion, Norwood, NJ: Ablex, 1987, 133–51.
