Vladimir Ajdačić
Vladimir Ajdačić (Beograd, 11. septembar 1933 — Beograd, 19. oktobar 2021) bio je srpski fizičar svetskog ugleda,[1] popularizator nauke, ekolog, književnik i enciklopedista.
| Vladimir Ajdačić | |
|---|---|
 Vladimir Ajdačić na osnivačkoj skupštini Vikimedije Srbije i Crne Gore (u sredini prvog reda) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 11. septembar 1933. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 19. oktobar 2021. (88 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija |
| Naučni rad | |
| Polje | nuklearna fizika, ekologija, kultura |
| Institucija | Nuklearni institut Vinča |
Postaje istaknuti antinuklearni aktivista 1980-ih. Jedan je od osnivača Vikimedije Srbije i Crne Gore.
Biografija
urediOsnovno i srednje obrazovanje stekao je u rodnom gradu. Studirao je na Univerzitetu u Beogradu i Torontu. Karijeru je započeo na studijama Fizičke hemije sa atomistikom na beogradskom Prirodno-matematičkom fakultetu. Naučnim radom bavio se u Institutu u Vinči, SFR Jugoslavija, kao i na Univerzitetu Toronta i na Univerzitetu MekMaster u Hamiltonu, oba u Kanadi. U Institutu Vinča je radio na velikom reaktoru aktiviranom 1959. godine. Radio je na razvoju metoda detekcije nuklearnog zračenja i na izučavanju nuklearnih reakcija.
Tokom 1970-ih postaje poznat u najširim slojevima SFR Jugoslavije, kao popularizator nauke na televiziji i u drugim medijima, a posebno u časopisu Galaksija.
Postaje istaknuti ekolog i antinuklearni aktivista 1980-ih, zbog čega je sa porodicom i kolegama trpeo posledice od titoističkog režima u SFRJ. Između ostalog je zbog aktivizma prevremeno penzionisan.
Tokom NATO rata protiv Jugoslavije 1999. i posle njega osnovna preokupacija prof. Ajdačića je pomoć žrtvama osiromašenog uranijuma.
Paralelno sa naučnim radom, duže od šest decenija godina se bavio popularizacijom nauke. Posebno je bio u trećem dobu uticajan kao književnik za decu na temu nauke („Nauka kao bajka", „Nebeska pozornica", „Kosmička bajka" i „Pikolino dete cirkusa").
U braku sa istaknutom naučnicom Nadeždom Ajdačić dobio je dvoje dece. Njegov sin je filolog i slavista Dejan Ajdačić.
Između ostalog, profesor Vladimir Ajdačić je dobitnik prve „Nevenove“ nagrade za popularizaciju nauke kao i „Zlatnog beočuga“ za životno delo. Bio je član Udruženja književnika Srbije po pozivu.
Bio je jedan od osnivača Vikimedije Srbije i Crne Gore, a predsedavao je osnivačkom skupštinom ove organizacije 3. decembra 2005.
Sahranjen je 22. oktobra 2021. godine na Novom groblju u Beogradu.
- Stavovi
Ajdačić je govorio da je prvi zadatak čoveka trećeg milenijuma usklađivanje sa prirodom i drugim ljudima. Da bi se to postiglo, prioritet moraju da budu društvene i humanističke, a ne prirodne i tehničke nauke. „Presudno će biti objasniti samog čoveka, jer on sebi još predstavlja najveću nepoznanicu - i kaznu. Dakle: duša pre zvezda", rekao je Ajdačić u serijalu RTS-a Evropa i Srbi.[2]
Po Ajdačiću će pitanja čovekove duše, osećanja i smisla života biti predmeti od najvećeg naučnog značaja i pravi istraživački izazov trećeg milenijuma.
Bibliografija
urediNaučni radovi
uredi- Ajdačić, Vladimir (1959): Coincidence method for the determination of spurious counts. Belgrade: Institute of Nuclear Sciences "Boris Kidrich".
- Ajdačić, Vladimir; Kurepa, Milan; Lalović, Branko (1962): Semiconductor Measures Fluxes in Operating Core. Nucleonics. In Nucleonics (20 (2) 47).
- Hoag, J. B.; Ajdačić, V. (1962): Electron and nuclear physics: Naučna knjiga (Biblioteka naučnih i stručnih dela).
- Ajdačić, Vladimir (1983): Epohalno otkriće nove čestice. In Galaksija : časopis za nauku i tehnologiju 12 (131), pp. 20–21.
- Ajdačić, Vladimir (Ed.) (1986): Kosmički putnik Halejeva kometa. Poseban prilog. Tehničke novine (7). Beograd: [b. i.].
- Ajdačić, Vladimir (1986): Radijacija : doze, posledice, rizici. Beograd: Nolit (Biblioteka Sve o svemu).
- Senćanski, Tomislav; Mrđenović, Dragi; Ajdačić, Vladimir; Đorđević, Milan; Imperl, Saša (1990): Naučno-tehnički leksikon. Beograd: Praktična knjiga.
- Ajdačić, Vladimir (1995): Merenje na granici mašte. U: Srejović, D.; Spiridonović, S.; Petković, J.; Muzej nauke i tehnike (1995): Svet merenja: Srpska akademija nauka i umetnosti (Galerija Srpske akademije nauka i umetnosti).
- Ajdačić, Vladimir (2006): Nikola Tesla - intuitivni genije. In Dragan Golubović (Ed.): Konferencija Tehničko (tehnološko) obrazovanje u Srbiji. Čačak: Tehnički fakultet, pp. 56–60.
- Ajdačić, Vladimir (a.s): In-core measurement of fast neutron spectra with a Li6 semiconductor counter spectrometer : abstract. [S. l.: s. n.
- Ajdačić, Vladimir (b. g.): Nova metoda apsolutnog merenja fluksa neutrona u reaktorima koji rade na velikim snagama : doktorska disertacija. [V. Ajdačić], Beograd.
- Ajdačić, Vladimir; ; Lalović, B. (a.s): Direct absolute in-core measurements of high neutron fluxes by the long-tube method : abstract. [S. l.: s. n.
- Ajdačić, Vladimir (b.g.): Izmerenie bыstrыh neйtronnыh spektrov v яdre яdernыh reaktorov s pomoщЬю Li6 poluprovodnikovogo spektrometra : rezюme. Belgrad: Institut "Boris Kidrič".
- Ajdačić, Vladimir; Lalović, B. (b.g.): Prяmoe absolюtnoe izmerenie silЬnыh neйtronnыh potokov v яdre reaktora metodom "Dlinnoй trubki" : rezюme. Belgrad: Institut "Boris Kidrič".
Publicistika
uredi- Ajdačić, Vladimir (2009): Ne za nuklearne elektrane u Srbiji Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. oktobar 2021), Balkan Magazin, 21. septembar 2008.
- Ajdačić, Vladimir (2010): Svesrpska akademija. Politika, Beograd, 27. 2. 2010.
- Ajdačić, Vladimir (2010): Pet puta „ne” za NE. Politika, Beograd, 6. 2. 2010.
Knjige za decu
uredi- „Nauka kao bajka", 1988. (Pet izdanja)
- „Nebeska pozornica", 1998.
- „Nauka kao bajka. 2, Zvezde i svici na nebu nauke“, 2000.
- „Kosmička bajka", 2001.
- „Pikolino dete cirkusa", 2002.
Reference
uredi- ^ BBC News na srpskom (2021): Preminuo Vladimir Ajdačić: Čovek posvećen nauci i čovek koji je duboko verovao u nauku. 22. 10. 2021.
- ^ RTS (2021): Evropa i Srbi: Vladimir Ajdačić. RTS, Radio televizija Srbije.
Literatura
uredi- Ristanović, Dejan (2021): IN MEMORIAM: Prof. Vladimir Ajdačić (1933—2021). PC Press, 21. 10. 2021.
- BBC News na srpskom (2021): Preminuo Vladimir Ajdačić: Čovek posvećen nauci i čovek koji je duboko verovao u nauku. 22. 10. 2021.
Spoljašnje veze
uredi
- Lični sajt Ajdačića na Antić.org
- Ajdačić, Vladimir (2009): Ne za nuklearne elektrane u Srbiji Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. oktobar 2021), Balkan Magazin, 21. septembar 2008.
- Ajdačić, Vladimir (2010): Svesrpska akademija. Politika, Beograd, 27. 2. 2010.
- Ajdačić, Vladimir (2010): Pet puta „ne” za NE. Politika, Beograd, 6. 2. 2010.
