Vasos Mavrovunotis
Vasos Mavrovunotis[1] (grč. Βάσος Μαυροβουνιώτης; u bukvalnom prevodu „Vaso Crnogorac“; rođen kao Vaso Brajović[2] ili Vaso Brajević[1]; oko 1797[3], Mojdež[1] — 9. jun 1847[2]), srpski ratnik iz Boke kotorske, koji je igrao značajnu ulogu u Grčkoj revoluciji protiv Osmalijskog sultanata tokom 1821. godine.
| Vasos Mavrovunotis | |
|---|---|
 Spomenik Vasu Brajoviću u Podgorici | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Vaso Brajović |
| Datum rođenja | 1790. |
| Mesto rođenja | Mojdež |
| Datum smrti | 9. jun 1847. (49/50 god.) |
| Mesto smrti | Atina |
Biografija
urediRodio se u Mojdežu[1] oko 1797. godine,[3] u familiji koja vodi porijeklo iz Bjelopavlića. Roditelji Simo i Marija Brajević živeli su u mestu Marijanopolj, u južnoj Rusiji.[4] Od svoje rane mladosti pridružio se crnogorskim i drugim pobunjeničkim snagama i redovno predvodio pohode širom Balkana. U toku 1821. godine predvodio je grupu sastavljenu od 120 ljudi sa prostora Srbije i Crne Gore i Grka, i uključio se u Grčku revoluciju tokom njenih početaka. Njegov prvi cilj je bio u središnjoj Grčkoj gde se sastao sa Nikosom Kriezotisom, starim ratnim drugom sa kojim je bio „Vlami“, odnosno brat po krvi.[a] Tokom 1822. godine učestvovao je u borbi protiv Turaka u Atini gde je pokazao hrabrost i bio priznat kao jedan od najboljih boraca svog vremena.
Godine 1824. izbio je Grčki građanski rat i Mavrovunotis se sa vladom pridružio snagama koje su uglavnom bile sastavljene od Grka koje znao od ranih faza revolucije. Za svoju odanost strani koja je konačno pobedila u domaćem sukobu, dodeljen mu je čin generala i data grupa od 1.500 ljudi.[b] U periodu 1826—27 bio je jedan retkih gerilaca koji nisu poraženi od egipatskih snaga predvođenih Ibrahim-pašom, snaga koje su zamalo uništile grčke snage. U novouspostavljenoj grčkoj državi postao je član elite (u stvari ađutant kraljev) koja je okruživala grčkog kralja Otoa I iz Bavarske.
Umro je 9. juna 1847. godine[2] i bio je veoma cenjen u grčkom narodu kao jedan od vođa Uzroka i kao jedan od vodećih ličnosti nezavisne države.[3]
Porodica
urediMavrovunotis se oženio Helenom Pangaluom iz veoma ugledne grčke porodice 1826. godine, i ona ga je pratila tokom surovih pohoda u grčkim planinama protiv Turaka. Umrla je 1891. godine, a sa njom je imao sinove Timeleona i Aleksandrosa Vasosa, koji su takođe bili grčki ratnici.[2] Timeleon (grč. Τιμολέων Βάσσος; 1836, Atina — oktobar 1929, Atina) je takođe postao general[2] i odlikovan je u brojnim prilikama zbog svojih dela i uspeha kao vojno lice u drugoj polovini XIX veka.
Pitanje narodnosti
urediPodeljena su mišljenja o njegovoj etničkoj pripadnosti: jedni govore da je Srbin,[5][4] a drugi da je albanski Grk.[3]
Nasljeđe
uredi Postavljen mu je spomenik 19. decembra 2003. godine na Bulevaru Lenjina u Podgorici, dok je sljedećeg dana otkriven povodom Dana oslobođenja Podgorice.[2][6]
Lazar Tomanović o Vasi Brajoviću
urediLazar Tomanović u monografiji objavljenoj 1873. godine u XXX knjizi Srpsko-dalmatinskog magazina Bokelji u ratu za oslobođenje grčko navodi imena nekih Bokelja koji su učestvovali u tom ratu. Najznamenitiji je bio Vaso Brajović iz Novog. Predvodio je 700 ubojnika.[7] Tomanoviću je o njemu pričao profesor, kapetan i čestitit Srbin Mato Mrša, savremenik i svjedok događaja. Vaso je postao kraljevski ađutant. Nastanio se u Atini. Nakon razvoda sa prvom ženom, druga mu umire, pa ga je sa prvom ženom ponovo spojio arhiepiskop Atinski. Imao je dva sina. Kada je kralj Oto Grčki čuo da Vaso umire, otišao je da ga poseti u 10 sati noću. Vaso se na samrti zahvalio kralju na poseti rečima: Hvala našemu veličestvu koje oslađava pošljednje trenutke života moga. Kralj ga je uvek častio naslovom: moj vjernjejši - zbog vernosti koju je pokazao. Lazar Đurković iz Risna, bio je stari pobratim Vasov i jedna od junaka u Grčkoj.[8] Govoreći Tomanoviću o oslobođenju Tripolice od Turaka, Mrša navodi da, kada se počelo dijeliti blago i roblje, Vaso je uzeo samo oružje nekog turskog velikaša, kojeg je ubio. Vaso je rekao da u Greciju nije došao da se obogati, nego da se bori za časni krst i zlatnu slobodu.[9]
Napomene
urediVidi još
urediReference
uredi- ^ a b v g Kostić, Vasko. „„Podvizi Bokelja van Boke“”. Rastko.rs. Pristupljeno 31. 12. 2011.
- ^ a b v g d đ „Montenegrina: Vaso Brajović — Grčki junak i heroj”. Montenegrina.net. Pristupljeno 31. 12. 2011.
- ^ a b v g Whitcombe 1992, str. 175
- ^ a b "Zastava", Novi Sad 1897. godine
- ^ „Podvizi Bokelja van Boke”. Rastko.rs. Pristupljeno 31. 12. 2011.
- ^ „Podgorica”. Novine.ca. 24. 3. 2005. Pristupljeno 31. 12. 2011.
- ^ Tomanović, Lazar (1873). Srpsko-dalmatinski magazin, XXX knjiga, Bokelji u ratu za oslobođenje grčko. Zadar. str. 12, 21.
- ^ Tomanović, Lazar (1873). Srpsko-dalmatinski magazin, XXX knjiga, Bokelji u ratu za oslobođenje grčko. Zadar. str. 31, 32, 36.
- ^ Tomanović, Lazar (1873). Srpsko-dalmatinski magazin, XXX knjiga, Bokelji u ratu za oslobođenje grčko. Zadar. str. 18.
Literatura
uredi- Whitcombe, Thomas Douglas (1992). Campaign of the Falieri and Piraeus in the Year 1827, Or, Journal of a Volunteer, Being the Personal Account of Captain Thomas Douglas Whitcombe. ASCSA. str. 175—. ISBN 978-0-87661-405-1.
Spoljašnje veze
uredi
- Montenegrina: Vaso Brajović — Grčki junak i heroj (jezik: srpski)
- Projekat Rastko: Vasko Kostić, „Podvizi Bokelja van Boke“, poglavlje „Teška bitka uoči završetka rata“, deo „Ađutant grčkog kralja “ (jezik: srpski)
- A. Chrysologi, „Biography of Vasos Mavrovouniotis“, 1876, Atina, Grčka, Pristupljeno 5. 11. 2006. godine sa bloga Joanisa Mihalentosa [1]
- Crnogorci u dilemi da li je nacionalni heroj Grčke - Vaso Brajović, ili možda Brajević („Večernje novosti”, 28. mart 2021)
