Bernardo Bertoluči
Bernardo Bertoluči (ital. Bernardo Bertolucci; Parma, 16. mart 1941— Rim, 26. novembar 2018) bio je italijanski filmski reditelj i scenarista[1], poznat po filmovima Konformista (1970), Poslednji tango u Parizu (1972), Dvadeseti vek (1976), Poslednji kineski car (1987), Mali Buda (1993), Ukradena lepota (1996) i Sanjari (2003). Godine 2011. na Kanskom festivalu dodeljena nagrada počasna nagrada. Od 1979. oženjen je scenaristkinjom Klare Peplo.[2] Bernardo je imao brata Đuzepea, koji je bavio pisanjem pozorišnih komada i bio je direktor pozorišta. Njegov nećak Đovani Bertoluči je producent sa kojim je Bernardo sarađivao u svojim filmovima.
| Bernardo Bertoluči | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 16. mart 1941. |
| Mesto rođenja | Parma, Kraljevina Italija |
| Datum smrti | 26. novembar 2018. (77 god.) |
| Mesto smrti | Rim, Italija |
| Zanimanje | reditelj, scenarista |
| Veza do IMDb-a | |
Biografija
urediPoreklo
urediBernardo Bertoluči je rođen u Parmi, u oblasti Emilija-Romanja. Njegov otac Atilio Bertoluči je bio profesor, pesnik, istaknuti kritičar umetnosti, filmski kritičar i antropolog. Njegova majka je Australijanka, koja potiče iz porodice italijanskih i irskih korena. Bertoluči je pisao od petnaeste godine, i nakon nekoliko godina pisanja osvojio je prestižnu literarnu nagradu Premio Viareggio za svoju prvu knjigu. Očeva karijera i zalaganja u svetu filma su pomogla Bernardu; naime njegov otac je pomogao italijanskom režiseru Pjeru Paolu Pazoliniju da objavi svoj prvi roman, a Pazolini je angažovao Bernarda kao svog asistenta dok je radio na filmu Accattone (1961).[3]
Rad sa Pazolinijem
urediBernardo je želeo da postane pesnik, kao i njegov otac. Da bi ostvario svoj cilj, pohađao je Fakultet moderne literature u Rimu od 1858. do 1961, gde je i započeo saradnju sa Pazolinijem. Posle te saradnje on napušta fakultet, ne diplomiravši. Tokom 1962, režirao je svoj prvi film, čiji je scenario pisao Pazolini — La commare secca (1962). Film se bazira na misterioznom ubistvu prostitutke. Bernardo je koristio retrospekciju kojom sklapa deliće misterije i pokazuje ko je ubica. Zahvaljujući kratkom filmu Prima della rivoluzione iz 1964. postaje priznati reditelj.
Promena u italijanskoj filmskoj industriji omogućila je Bernardu da postane koproducent za nekoliko filmova sa američkim, švedskim, francuskim i nemačkim kućama.[4]
Poslednji tango u Parizu
urediBernardo je kroz film Poslednji tango u Parizu 1972. prikazao sebe. U ovom filmu glumili su Marlon Brando, Marija Šnajder, Masimo Điroti i Žan-Pjer Leo. Glavni protagonista je Paul, koji svojim aferama uništava život svoje žene. U toku jedne scene, Paul siluje Jane. Marlon Brando i Bertoluči su razgovarali i dogovarali se o toj sceni ali nisu je pretočili tada devetnaestogodišnjoj Mariji Šnajder. Marija je 2007. godine izjavila da se osećala kao da se stvarno bila silovana i da se tokom te scene osećala poniženo.[5] Bernardo je 2013. izjavio da joj namerno nisu rekli kakva će biti scena jer se želelo da vidi „iskreni bes i frustraciju”.[6] Marlon Brando ovo negira i govori da su erotske scene bile simulirane.[7] Zbog skandala koji je izazvao film, Šnajederova je postala suicidna i počela je da se drogira. Kanije je postala pristalica i glasnogovornik pokreta za prava žena, pre svega zaštite na samom filmu, kao i postizanju bolje reputacije glumica kako u filmu tako i u medijima. Sve kopije ovog filma u Italiji su bile uništene. Italijanski sudija je osudio Bernarda na pet godina i četiri meseca zatvora. Apelacioni sud u Bolonji je 1978. tražio da se sačuvaju tri kopije ovog filma u nacionalnoj kinoteci, pod naznakom da ti filmovi nikada neće biti puštani javnosti.[8][9][10][11][12]
Svetska slava
urediBernardova svetska slava počinje filma 1900 (1976), u kome prikazuje farmera iz oblasti Emilija-Romanja, od početka 20. veka do Drugog svetskog rata. U samom filmu je učestvovala impresivna glumačka ekipa: Rober de Niro, Žerar Depardje, Stenli Hajden, Bert Lankaster, Dominik Sanda. U filmu se likovi suočavaju sa problemom droge i incesta.
Krvava žetva
urediTokom snimanja filma Poslednji tango u Parizu, susreće se sa knjigom Krvava žetva (Dašijel Hamet). Takođe, ovu knjigu je koristio Kurosava kao bazu za svoj film Telesna straža. Bernardo je napisao dva scenarija:
- prvi se odnosio na čisto politički film, priču koja je inspirisana socijalističkim skandalom iz 1920. u Americi
- drugi scenario je zasnovan na samoj originalnoj priči
Glumci koji su bili razmatrani za film The Continental Op su Klint Istvud, Džek Nikolson i Robert Redford.
Poslednji kineski car
urediTokom 1987, Bernardo snima biografski film o životu poslednjeg kineskog cara (Ajsin Đueluo, Puji). Film je rađen u britanskoj produkciji. Snimao se tri godine. Ovaj film oslikava prelazak Kine iz feudalističkog uređenja, kroz revoluciju, do tadašnjeg komunističkog uređenja. Osvojio je devet Oskara, među kojima su Oskar za najbolju režiju i najbolji film.[1] Spada u jedan od pet filmova koji su u vlasništvu Republike Kine.
Kasnija ostvarenja
urediPosle snimanja Poslednjeg kineskog cara dolazi film Mali Buda. Zbog potrebe filma vraća se u Italiju i starim temama — kritici politike. U filmovima Ukradena lepota i Sanjari kritikuje politiku i seksualnu vezu između dvoje srodnika u Parizu oko 1968. godine.
Godine 2007. dobio je Zlatnog lava za životno delo na Filmskom festivalu u Veneciji.[13]
Do sada poslednji film, Ja i ti, adaptacija je istoimene knjige autora Nikola Amanitija. Film je trebalo da bude u 3D ali je reditelj smatrao da je to „vulgarna komercijalizacija”.[14]
Pisac i glumac
urediPored mnogobrojnih scenarija koje je pisao za svoje filmove, pisao je i za druge autore. Glumio je u filmu Golem: The Spirit of Exile (1992).
Političko i versko opredeljenje
urediBernardo je marksista i ateista.[15]
U svojim filmovima teži da prikaže svoje političko opredeljenje, te koristi kontroverzne autobiografije. Njegovi politički filmovi su doveli u pitanje percepciju istorije. U filmu Konformista iz 1970. kritikuje fašističku ideologiju, prikazujući odnos naroda i nacionalizma, kao i kroz kolektivnu svest i kolektivnu memoriju. U filmu 1900 kritikuje političku borbu desnice i levice.
Dana 27. septembra 2009. Bernardo je potpisao peticiju za oslobođenje Romana Polanskog, koja je predata švajcarskoj vladi.[16]
Učestvovao je 24. aprila 2015. godine u kampanji „#whomademyclothes”, koja se odnosila na promenu svesti o proizvodnji odeće i apel za bolja prava radnika u tekstilnoj industriji. Naime, pokret se odnosio na kolaps Ran plaze iz 2013. godine, koji je odneo veliki broj žrtava.[17]
Filmografija i nagrade
uredi| Godina | Srpski naziv | Originalni naziv | Nagrade/Napomene |
|---|---|---|---|
| 1962. | La commare secca | baziran na Pazolinijevom scenariju | |
| 1964. | Prima della rivoluzione | ||
| 1965. | La via del petrolio | ||
| 1966. | Il canale | ||
| 1968. | Partner | ||
| 1969. | Amore e rabbia (1969, segment: Agonia) | ||
| 1970. | Il conformista | ||
| 1970. | Strategia del ragno | ||
| 1971. | La salute è malata | 1971: National Society of Film Critics Award for best director | |
| 1971. | 12 dicembre | ||
| 1972. | Poslednji tango u Parizu | Ultimo tango a Parigi | 1973: Nastro d'Argento for Best Director |
| 1976. | 1900 | Novecento | |
| 1979. | La luna | ||
| 1981. | La tragedia di un uomo ridicolo | ||
| 1984. | L'addio an Enrico Berlinguer | ||
| 1987. | Poslednji kineski car | The Last Emperor |
|
| 1989. | 12 registi per 12 città (1989, segment: Bologna) | ||
| 1990. | The Sheltering Sky | ||
| 1993. | Mali Buda | Little Buddha | |
| 1996. | Ukradena lepota | Stealing Beauty | |
| 1998. | Besieged | 1997: Honorable Mention – Locarno International Film Festival
Godine 1997, Award special visual sensitivity in directing – Camerimage Godine 1997, Award for collaborating director – director of photography (Vittorio Storaro) – Camerimage Godine 1998, Recognition for free expression by the National Board of Review | |
| 2002. | Ten Minutes Older: The Cello (2002, segment: Histoire d'eaux) | ||
| 2003. | Sanjari | The Dreamers | 2007: Golden Lion for his career at the Venice Film Festival |
| 2012. | Ja i ti | Me and You | 2011: Honorary Palme d'Or – Cannes Film Festival[18] |
Reference
uredi- ^ a b Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 139. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ „The Triumph of Clare Peploe - MovieMaker Magazine[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 30. 07. 2017. g. Pristupljeno 20. 04. 2017. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ [„Biografia di Bernardo Bertolucci - Cinquantamila.it[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 18. 10. 2016. g. Pristupljeno 20. 04. 2017. Sukob URL—vikiveza (pomoć) Biografia di Bernardo Bertolucci - Cinquantamila.it]
- ^ Bertolucci 2000, str. 17.
- ^ Last Tango in Paris director suggests Maria Schneider 'butter rape' scene not consensual | Film | The Guardian
- ^ ‘Last Tango in Paris’ Rape Scene Was Not Consensual, Director Admits | Variety
- ^ Hollywood Reacts With Disgust, Outrage Over 'Last Tango in Paris' Director's Resurfaced Rape Scene Confession | Hollywood Reporter
- ^ Rannakino :: July 2012 - Last Tango in Paris
- ^ Actors voice disgust over Last Tango in Paris rape scene confession | Film | The Guardian
- ^ MMI Interview: Maria Schneider
- ^ Bernardo Bertolucci: 'I thought I couldn't make any more movies' | Film | The Guardian
- ^ Why the ‘Last Tango in Paris’ rape scene is generating such an outcry now - The Washington Post
- ^ „Festival de Cannes - Site Officiel / Institutionnel[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 14. 07. 2018. g. Pristupljeno 20. 04. 2017. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ „Bernardo Bertolucci girerà il suo prossimo film in 3D - Cinema News - PRIMISSIMA[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 26. 11. 2018. g. Pristupljeno 20. 04. 2017. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ „Rassegna stampa Bernardo Bertolucci | MYmovies[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 20. 12. 2016. g. Pristupljeno 20. 04. 2017. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ Soares, Andre (30. 9. 2009). „Penélope Cruz, Bernardo Bertolucci, Gael García Bernal Sign Roman Polanski Petition”. Altfg.com. Pristupljeno 20. 5. 2017.
- ^ Fashion Revolution: who made your clothes? | MiNDFOOD | Style
- ^ Bernardo Bertolucci to receive Palme d'Or honour - BBC News
Literatura
uredi- Bertolucci, Bernardo (2000). Bernardo Bertolucci: Interviews. University Press of Mississippi. str. 17. ISBN 978-1-57806-205-8.
Spoljašnje veze
uredi- Bernardo Bertoluči na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Senses of Cinema: Great Directors Critical Database
- They Shoot Pictures, Don't They?
- Religijska pripadnost Bernarda Bertolučija
- Intervju sa Bertolučijem iz 1989.
- Recenzija Poslednjeg kineskog cara (Rodžer Ibert) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. oktobar 2012)
