Astenosfera

Astenosfera je područje unutar Zemlje, koje se prostire između 40 i 400 kilometara ispod površine, ali po nekim podacima, verovatno dostiže dubinu i do 700 kilometara. To je slaba ili „meka“ zona gornjeg omotača, a leži neposredno ispod litosfere. Ima značajnu ulogu u tektonici ploča i izostatičkoj kompenzaciji. Bez obzira na svoju temperaturu, zbog visokog pritiska je u nekoj vrsti plastičnog stanja i ima relativno malu gustinu. Seizmički talasi, čija brzina opada sa smanjenjem kompakcije sredine, prolaze relativno sporo kroz astenosferu, zbog čega se ona još naziva i zonom malih brzina.

Presek Zemlje

Ispod tankih okeanskih ploča, astenosfera je mnogo bliža površini, nego ispod orogenih područja. Na srednjookeanskim grebenima izdiže se čak do nekoliko kilometara od površine.

Gornji deo astenosfere je zona po kojoj se kreću tektonske ploče. Zbog termodinamičkih uslova u astenosferi, stene postaju duktilne, pomerajući se brzinom deformacije centimetarskog reda veličine za godinu dana. Na taj način se kreću u obliku konvekcijske struje. Iznad astenosfere, istom brzinom deformacija, stene se ponašaju elastično, ali se mogu lomiti, jer su krte, zbog čega nastaju rasedi i pukotine. Smatra se da kruta litosfera pluta ili se pomera po astenosferi, što uzrokuje pomeranje tektonskih ploča, opisanog teorijom tektonike ploča.

Iako se dugo sumnjalo u postojanje astenosfere, ono je potvrđeno analizama kretanja seizmičkih talasa, nakon zemljotresa u Čileu, 1960. godine.

Literatura

• Watson, John. This Dynamic Planet. US Geological Survey. 2004 [1]