Njujorški metro
Njujorška podzemna železnica (engl. New York City Subway) je sistem masovnog javnog prevoza podzemnom železnicom. To je jedan od najvećih sistema tog tipa na svetu. Sistem zvanično ima 468 stanica sa ukupnom dužinom pruge od 1056 km. Iako se u imenu sistema nalazi “podzemna”, 40% linija je iznad zemlje. Postoje 24 aktivne linije. Sistem godišnje preveze oko 1,3 milijardi ljudi.
 | |||
 | |||
 | |||
| Overview | |||
|---|---|---|---|
| Vlasnik | Grad Njujork | ||
| Opsluženo područje | Bronks, Bruklin, Menhetn, i Kvins | ||
| Mesto | Njujork Siti | ||
| Tranzitni tip | Brzi tranzit | ||
| Broj linija | 36 linije[note 1] 28 servisa (1 planiran)[note 2] | ||
| Broj stanica | 472[1] (MTA ukupni broj)[note 3][note 4] 424 jedinstvenih stanica[note 4][1] (kad se poredi sa međunarodnim standardima) 14 planirano[note 3] | ||
| Putnika dnevno | 5.580.845 (radnim danima, 2017)[1] 3.156.673 (subotom, 2017)[1] 2.525.481 (nedeljom, 2017)[1] | ||
| Putnika godišnje | 1.727.366.607 (2017)[1] | ||
| Vebsajt | mta | ||
| Operation | |||
| Početak operacija | 27. oktobar 1904 (orginalni metro) 3. jul 1868[6] (prva železnička operacija )[note 5] | ||
| Operateri | Tranzitna uprava Njujork Sitija (NYCTA) | ||
| Broj vozila | 6,418[7] | ||
| Razmak | Špic: 2–5 minuta[8] Van špica: 10–20 minuta[8] | ||
| Technical | |||
| Dužina sistema | 248 mi (399 km)[9] (dužina ruta) 665 mi (1.070 km)[9] (dužina koloseka) 850 mi (1.370 km)[10] (ukupna dužina koloseka) | ||
| Razmak šina | 4 ft 8 1⁄2 in (1.435 mm) standard gauge[10] | ||
| Elektrifikacija | 600–650 V (DC) treća šina; normalno 625V[10][11] | ||
| Prosečna brzina | 17,4 mph (28,0 km/h)[12] | ||
| Maksimalna brzina | 55 mph (89 km/h)[12] | ||
| |||
Njujorška podzemna železnica je u vlasništvu grada Njujork Siti i u zakupu Tranzitne uprave Njujork Sitija,[13] pridružene agencije Metropolitanske transportne uprave (MTA) pod državnom upravom.[14] Ovaj metro je otvoren 27. oktobra 1904. godine. Podzemna železnica Njujorka je jedan od najstarijih sistema javnog prevoza na svetu, jedan od najviše korišćenih, kao i sistem sa najviše stanica.[15] Njujorška podzemna železnica ima 472 stanice u upotrebi[16] (424 ako se stanice povezane transferima računaju kao pojedinačne stanice).[1] Stanice su locirane u opštinama Menhetn, Bruklin, Kvins i Bronks.
Sistem je vršio 24/7 službu svakog dana u godini (izuzev hitnih slučajeva i katastrofa) tokom većeg dela svoje istorije; od 6. maja 2020. privremeno je zatvoren za javnost tokom kasnih noći radi dezinfekcije vozova i stanica zbog pandemije Kovida-19 u Njujorku. Prema godišnjem prometu, metro u Njujorku je najprometniji sistem brzog tranzita i na zapadnoj hemisferi i u Zapadnom svetu, kao i deveti po prometu brzi tranzitni železnički sistem na svetu.[17]] U 2017. godini metro je isporučio preko 1,72 milijarde vožnji, prosečno oko 5,6 miliona dnevnih vožnji radnim danima i kombinovanih 5,7 miliona vožnji svakog vikenda (3,2 miliona subotom, 2,5 miliona nedeljom).[1] Dana 23. septembra 2014. godine, više od 6,1 miliona ljudi vozilo se sistemom podzemne železnice, uspostavljajući najviši promet u jednom danu od početka redovnog nadzora prometa 1985. godine.[18][note 6]
Sistem je takođe jedan od najdužih na svetu. Sveukupno, sistem sadrži 248 mi (399 km) ruta,[9] što prelazi u 665 mi (1.070 km) prihodskih koloseka[9] i ukupno 850 mi (1.370 km), uključujući neprihodske koloseke.[10] Od 28 ruta ili „servisa“ sistema (koji obično dele koloseke ili „linije“ sa drugim servisima), 25 prolazi kroz Menhetn, izuzetak su voz G, Franklin aveniješatl i Rokavej Park šatl. Veliki delovi podzemne železnice izvan Menhetna su povišeni, na nasipima ili u otvorenim usecima, a nekoliko deonica pruge prolazi u nivou tla. Ukupno je 40% koloseka iznad zemlje.[19] Mnoge linije i stanice imaju ekspresne i lokalne usluge. Ove linije imaju tri ili četiri koloseka. Obično dva spoljna koriste lokalni vozovi, dok unutrašnji jedan ili dva koriste ekspresni vozovi. Stanice koje opslužuju brze vozove su obično glavne prelazne tačke ili odredišta.[16]
Prema podacima iz 2018, budžetsko opterećenje podzemne železnice Njujorka iznosilo je 8,7 milijardi dolara, podržano naplatom vozarina, putarina i namenskim regionalnim porezima i taksama, kao i direktnim finansiranjem državnih i lokalnih vlada.[20] Od 2020. njegova stopa performansi vremenske pouzdanosti bila je 89% tokom radnih dana.[21]
Galerija
uredi-
Ulaz u jednu od stanica -
Voz na stanici Park plejs -
Unutrašnjost praznog voza
Napomene
uredi- ^ Ovo su fizički koloseci po kojima se vozni „servisi” kreću. Pogledajte nomenklaturu metroa Njujork Sitija za više informacija.
- ^ Ovi „servisi” koriste fizičke koloseke. Pogledajte nomenklaturu metroa Njujork Sitija za više informacija.
- ^ a b Postoji 13 stanica na IND liniji Druge ulice i jedna stanica je planirana na IRT Flašing liniji.
- Linija Druge avenije ima 3 aktivne stanice.[2] 13 of these are planned.[3]
- Stanica Desete avenije će biti napravljena kao potpuna stanica kad se obezbede sredstva za to.[4]
- ^ a b
- Permanentno zatvorene stanice se ne računaju.[5]
- Stanice Svetskog tržnog centra (IND linija Osme avenije) i Kanal ulice (BMT Brodvej linija) se računaju kao dve stanice svaka.[5] Ako se obe računaju kao po jedna stanica, broj stanica u metrou Njujorka iznosi 470 stanica (ili 424 prema međunarodnim standardima.
- ^ Glavna linija IRT, koja se smatra prvom njujorškom linijom „metroa“, otvorena je 1904. godine; linija Devete avenije, prethodnica povišene železničke pruge, imala je svoj prvi probni rad 3. jula 1868. godine prema podacima knjige Činjenice i podaci 1979–80, koju je objavila Tranzitna uprava grada Njujork Siti, See also nycsubway.org. Linija Vest End je otvorena 1863. Mali deo originalnog prava prolaza prvobitne Vest End linije, deo je produžetka otvorenog 1864. godine, koji je još uvek je u svakodnevnoj upotrebi u blizini Koni Ajlanda, thethirdrail.net Arhivirano maj 23, 2006 na sajtu Wayback Machine
- ^ Najveći dnevni promet od prelaza na javnu upravu. U prvoj polovini 20. veka, promet je bio znatno veći.
Reference
uredi- ^ a b v g d đ e ž „Introduction to Subway Ridership”. Metropolitan Transportation Authority. Arhivirano iz originala 12. 09. 2014. g. Pristupljeno 12. 7. 2018.
- ^ „web.mta.info/capital/sas_docs/final_summary_report.pdf” (PDF).
- ^ „MTA releases Second Avenue subway images”. New York Daily News. 5. 11. 2013.
- ^ "Outcry emerges for 41st St. stop on new 7-line".
- ^ a b „Station Developers' Information”. Metropolitan Transportation Authority. Pristupljeno 13. 6. 2017.
- ^ Fifty Years of Rapid Transit (1918)
- ^ „The MTA Network”. Metropolitan Transportation Authority. Pristupljeno 22. 2. 2018.
- ^ a b „1 Subway Line Profile” (PDF). NYPRIG Straphangers Campaign. Pristupljeno 28. 2. 2016.
- ^ a b v g „Comprehensive Annual Financial Report for the Years Ended December 31, 2018 and 2017” (PDF). Metropolitan Transportation Authority (MTA). 26. 6. 2019. str. 156. Pristupljeno 15. 1. 2021.
- ^ a b v g „Facts & Figures – Subways”. www.nycsubway.org. Pristupljeno 9. 3. 2014.
- ^ „The Railway Power Stations of New York City”. Engineering and Technology History. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ^ a b „Average schedule speed: How does Metro compare?”. Arhivirano iz originala 08. 12. 2015. g. Pristupljeno 24. 03. 2021.
- ^ Hood, Clifton (2004). 722 Miles: The Building of the Subways and How They Transformed New York. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0801880544.
- ^ „Metropolitan Transportation Authority Description and Board Structure Covering Fiscal Year 2009” (PDF). mta.info. Metropolitan Transportation Authority. 2009. Pristupljeno 13. 3. 2016.
- ^ „What is the largest metro system in the world?”. CityMetric. Arhivirano iz originala 06. 09. 2015. g. Pristupljeno 13. 3. 2016.
- ^ a b „How to Ride the Subway”. Pristupljeno 17. 11. 2013.
- ^ „Subways”. Metropolitan Transportation Authority (MTA). 2. 4. 2013. Arhivirano iz originala 22. 06. 2013. g. Pristupljeno 26. 4. 2015.
- ^ Emma G. Fitzsimmons (16. 11. 2014). „M.T.A. Expected to Raise Fares and Tolls”. The New York Times. Pristupljeno 18. 11. 2014.
- ^ Goldstein, Jack (2013). 101 Amazing Facts About New York (na jeziku: engleski). Andrews UK Limited. ISBN 978-1783333059.
- ^ Rivoli, Dan (13. 2. 2018). „MTA Budget: Where does the money go?”. NY Daily News. Arhivirano iz originala 03. 11. 2018. g. Pristupljeno 3. 11. 2018.
- ^ „Rail News - MTA announces positive full-year performance results. For Railroad Career Professionals”. Progressive Railroading (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-02-20.
Literatura
uredi- Why New York City Stopped Building Subways, by Jonathan English, April 16, 2018.
- Brian J. Cudahy (1995). Under the Sidewalks of New York: The Story of the Greatest Subway System in the World
. Fordham Univ Press. ISBN 978-0-8232-1618-5. - Cunniff, M. G. (septembar 1904). „The New York Subway”. The World's Work: A History of Our Time. VIII: 5347—5364. Pristupljeno 10. 7. 2009. Includes numerous construction photos.
- Cunningham, Joseph; de Hart, Leonard (1993) [1976, 1977]. A History of the New York City Subway System.
- Derrick, Peter (april 2002). Tunneling to the Future: The Story of the Great Subway Expansion That Saved New York. NYU Press. ISBN 978-0-8147-1954-1.
- Hood, Clifton (2004). 722 Miles: The Building of the Subways and How They Transformed New York. Johns Hopkins University Press. ISBN 9780801880544.
- Lange, Tod (2011). New York Subways and Stations, 1970–1990. Schiffer Publishing, Ltd. ISBN 978-0764338496.
- Most, Doug (februar 2014). The race underground: Boston, New York, and the incredible rivalry that built America's first subway (1st izd.). New York: St. Martin’s Press. ISBN 9780312591328.
- „America's Newest Subway, First Built In Model”. Popular Science. oktobar 1931.
- New York Transit Museum (2004). The City Beneath Us: Building the New York Subway. W. W. Norton & Company. ISBN 978-0393057973.
