Gege

Gege (alb. Gegët) su jedna od dve grupe Albanaca, naseljeni severno od reke Škumbe u Albaniji (593,000), u susednim predelima Makedonije (392,000), dok je najveća grupa Gega naseljena u Srbiji (1.638.257 — Kosmet оkо 1.588.257), Crnoj Gori (30.439), u Bugarskoj (2,900), Sloveniji (3,600), Sjedinjenim Državama (119,000) i Hrvatskoj (15,000). Gege govore posebnim sopstvenim dijalektom albanskog jezika. Po veri su najviše muslimani-suniti ali ima i hrišćana, pogotovo u Sjedinjenim Državama i Bugarskoj.

Rasprostranjenost Gega (zeleno)

Za razliku od Toski južno od rijeke Škumbin, među Gegama se održao plemenski život sve do četrdesetih godina 20. veka. Ova plemena bavila su se stočarstvom, naročito uzgojem ovaca, a živeli su u proširenim porodicama poznatim kao fis. Ove porodice, najviše zbog zaštite, živele su u utvrđenim građevinama poznatim kao kula, koje su umjesto prozora imale na sebi male otvore, koji su mogle poslužiti kao puškarnice i špijunke za izviđanje terena.

Život Albanaca drastično se menja pojavom komunizma. Albanija se 1967. proglasila prvom ateističkom državom na svetu, zatvorivši svoje granice prema inostranstvu. Narod je živeo siromašno a napredak države stagnirao.

Kod Gega se do savremenih vremena održao običaj krvne osvete i poštovanja date riječi besa. Reč data pod besom se ne sme prekršiti, ona je pitanje časti, a njenim kršenjem izgubio bi se ugled. Pleme je kod Gega autonomno sa svojim sopstvenim zakonom poznatim kao Kanon Leke Dukađina (alb. Kanuni i Lekë Dukagjinit), koji se poštuje među Gegama od 15. do 20 veka. Ovim zakonikom regulisani su svi običaji po kojima žive Gege.

Albanci u planinskim područjima severne Albanije su bili organizovani po plemenima i konfederacijama. Najpoznatiji su Malesi (planinci) s plemenima Gruda, Hoti, Kastrati, Pulati, Šoši, Dušmani, Gemali, Šlaku, Puka, Škrelji, Šalje, Boga, Tači, Koplik, Klimenti.

Savez Mirdite obuhvatao je 5 katoličkih klanova ili plemena: Dibri, Fandi, Kušneni, Oroši i Spaši čije su vođe bili iz porodice Markut, čiji je predak bio Đurađ Kastriot Skenderbeg (1403—1468), koji se proslavio u 15. veku u borbi protiv Osmanlija.

Albanci na Kosmetu bili su podijeljeni na plemena: Beriše, Bitući, Gaši, Hasi, Krasnići, Nikaj, Merturi, Tropoja i Rugovo.

Ivan Jastrebov je zapisao da Gege znaju za besu, dok Toske ne znaju za taj običaj.

Literatura

• Vickers, Miranda. The Albanians A Modern History. London: I.B. Tauris & Co, Ltd, 1995.
• Swire, J. Albania The Rise of a Kingdom. New York: Arno Press & The New York Times, 1971.
• Barer-Stein, Thelma. You Eat What You Are : People, Culture and Food Traditions. Toronto : Firefly Books, 1999.

Spoljašnje veze

• Tekst o Gegama na internet sajtu Državnog univerziteta Minesota