Hram Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Nišu
Hram Svetog cara Konstantina i carice Jelene je hram Niške eparhije Srpske pravoslavne crkve koji se nalazi u novoizgrađenom parku Sveti Sava i delu grada Niša. Hram je grad Niš posvetio znamenitom Nišliji Konstantinu Velikom i njegovoj majci Jeleni, čiju slavu i slavi.[1]
| Hram Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Nišu | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Status | hrišćanska pravoslavna bogomolja |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija niška |
| Lokacija | |
| Mesto | Niš |
| Država |  Srbija |
Položaj
urediHram Svetog cara Konstantina i carice Jelene se nalazi na raskršću Bulevaru Nemanjića i Vizantijskog bulevara, u jednom od najvećih i najlepših prakova, i četvrti Niša, u Gradskoj opštini Medijana.
Hram je smešten u centralnom delu jednogod najposećenijih parkova u gradu, okružen zelenim parkovskim površinama, između Gradske opštine Medijana, Osnovne škole „Car Konstantin”, dečijih mobilijara i letnje pozornice za najmlađ, mnoštva kafića i sportskih terena po obodu parka.
Udaljen je 3 km severoistočno od centra grada, 4 km istočno od glavne autobuske stanica i 6 km istočno od aerodroma Konstantin Veliki i glavne železničke stanice. Komunikacijski je dobro povezan sa svim delovima grada Niša, gradskim prevozom, a iza hrama je i jedno od gradskih stajališta taksija.
Na tri kilometra istočno od hrama je arheološki lokalitet Madijana, za koji se smatra da je bio letnjikovac cara Konstantina Velikog, a 4 km zapadno od hrama u gradskom polju iza niške tvrđave, je vila sa oktogonom za koju se smatra da je bila Konstantinova carska rezidencija u Naisu (Nišu).
- Geografski položaj
- Severna geografska širina: 43° 29′ 15"
- Istočna geografska dužina: 21° 53′ 55"
- Nadmorska visina: 192 m
Istorija
urediKamen temeljac za izgradnju hrama postavljen je, na Lazarevu subotu, 3. aprila 1999. godine (u vreme Bombardovanja Srbije 1999) u prisustvu niškog episkopa Irineja, sveštenstva i vernika grada Niša i okoline.[2]
Za gradnju Hrama angažovani su: Projektant: arhitekta Jovan Mandić, i arhitekta Jelena Mandić. Izvođač radova bio je Građevinar Niš, a investitor Grad Niš.
U temelj hrama, uz tri kamena temeljca, postavljena je boca sa poveljom i sve skupa zaliveno betonom. Na tom mestu postavljen je Krst. Sa početkom iskopavanja kripte Hrama Krst je izmešten pored gradilišta i postao je mesto okupljanja vernog naroda radi molitve. Ubrzo je sagrađena kapelica u kojoj je otac Ljubiša Marković organizovao redovno dežurstvo. Potom je izrađena nova kapelica sa vratima koja su se zaključavala. Postavljene su i ikone i gorionik za sveće.[3]
Hram je građen u sklopu priprema za obeležavanja 1.700 godina od donošenja Milanskog edikta u Nišu 2013. godine, u jednom od najvećih niških parkova, parku Svetog Save.
Ispred kapelice, na mestu gde će će se izgraditi hram, 3. juna 2001. godine presečen je slavski kolač. U tadašnjoj Skupštini Grada Niša je prvi put proslaljena slava Sv. cara Konstantina i carice Jelene, koju je te godine Grad Niš hramovnu slavu ovog hrama prihvatio kao slavu Grada Niša.[2]
Na dan 12. septembra 2002. godine tadašnji Episkop niški Irinej, a sada Patrijarh srpski, izvršio je osvećenje krstova, i njihovo podizanje na novosagrađeni naš hram u prisustvu mnogobrojnog sveštenstva, monaštva i vernka iz Niša i okoline.
Uoči Božića 2003. godine u prisustvu velikog broja verujućeg naroda prvi put je izvršeno osvećenje i paljenje badnjaka ispred hrama, a iste godina osvećena je i Bogojavljenske vodice.
Nakon četiri godina od utemeljenja gradske slave prvi put je u zvanični program proslave ušla je i jedna izložba umetničkih dela. Članovi multimedijalnog Udruženja „Car Konstantin“ priredili su izložbu akvarela, ulja na platnu, akrila ikona i skulptura inspirisanih uglavnom motivima Vizantije. Rezanjem slavskog kolača izložbu je u kripti hrama otvorio tadašnji vladika niški Irinej. Izložba je bila i prodajnog karaktera a deo novca bio ke namenjen za izgradnju hrama.[2]
Uoči gradske slave 2005. godine uz prisustvo velikog broja građana i ličnosti iz javnog gradskog života i gostiju iz inostranstva izveden je bogat muzičko scenski program. Na kome je između ostalih učestvovao i tada osnovani Crkveno igrački ansambl „Branko“ iz Niša. Nakon Svete Liturgije na kojoj je načalstvovao tadašnji episkop niški Irinej u prisustvu velikog broja verujućeg naroda i mnogobrojnih predstavnika vlasti grada Niša, kao i predstavnika iz inostranstva, a nakon rezanja slavskog kolača, pošlo se u Litiju na kojoj su se prvi put po blagoslovu vladike oglasila Zvona sa hrama.[2]
Jedanaest godina kasnije okončana je prva faza gradnje hrama, kada je započeto njeno oblaganje belim kamenom.
Izgled hrama
uredi
Hram je izgrađen po projektu arhitekata, supružnika Jovana i Jelena Mandić u vizantijskom stilu, u dva nivoa, površine 550 m², u jednom ili 1.100 m² u dva nivoa, sa jednom kupolom, centralno postavljenim naosom, pripratom, dva zvonika, galerijom za hor i kriptnim delom koji čini velika sala sa bočnim, pomoćnim prostorijama, kuhinjom, trpezarijom mokrim čvorovi, zimskom crkvom, krstionicom, bibliotekom i kancelarijom.
Hram ima frontalno i bočno stepenište, sa većim centralnim ulazom na zapadnoj strani i pomoćnim ulazom sa rampom za osobe sa posebnim potrebama, na severnoj strani. Svetlost u crkvu prodire kroz otvore na bočnim stranama i kupolama od kojih je samo jedan sa vitražom.
Hram Svetog cara Konstantina i carice Jelene nije kompletno završen.
Freskodekoracija
urediHram nije u potpunosti završen. Freskodekorisan je samo oltarski deo. Oslikan je i ikonostas, a samo na jednoj od kupola nalazi se vitraž. U hramu je ostalo oko 2.000 kvadratnih metara, za freskodekoraciju, a imajući u vidu da je tehnika freskoslikarstva veoma skupa, za to će trebati puno novca i puno vremena.
Sa freskopisanjem se privremeno prestalo, ne samo iz materijalnih razloga već i zbog lošeg rešenje da gorionici za sveće budu unutar hrama, što se pokazalo kao loše jer stvara ozbiljne probleme pa je crkva u dimu, a time bi se freskopis ozbiljno ugrozio.
Galerija
uredi
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ Keravica, Nikola 2011. Nepobedivi Konstantin. Beograd: Evoluta.
- ^ a b v g „Hram Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Nišu”. Eparhija niška. Pristupljeno 9. 7. 2018.
- ^ „Pod nebom Medijane: Crkva Sveti car Konstantin i carica Jelena”. Srbija Vesti - 23. 11. 2017. Arhivirano iz originala 10. 7. 2018. g. Pristupljeno 9. 7. 2018.
