Urbano ostrvo toplote

Urbano ostrvo toplote, kao fenomen više temperature vazduha u gradovima u odnosu na okolinu, predstavlja najvažniju posledicu uticaja urbanizacije na topoklimu.

Još od vremena Luja Houarda se smatra da se klimatski uticaj urbanizacije najjasnije ispoljava na temperaturi vazduha. Ali, u vezi sa tim je i najveći nerešeni problem , kako razdvojiti sve urbane uticaje na klimu, a posebno kako odvojiti uticaj antropogene od Sunčeve toplote.

Imajući u vidu sveukupnost urbanih uticaja na atmosferu, danas je sasvim jasno da i manji, isto kao i veliki gradovi, imaju višu temperaturu vazduha od svoje neposredne okoline. Na taj način, svi gradovi obrazuju strukturu nazvanu u klimatologiji urbano ostrvo toplote, po analogiji na stvarna ostrva, čiji je izgled na kartama izohipsi sličan obliku izotermi na temperaturnim kartama.

Termin je u literaturu uveo Gordon Menli 1958. godine, ioako je možda on i ranije upotrebljivan. Naravno, pomenuta struktura predstavlja polje više temperature vazduha u hladnijoj okolini, opet analogno stvarnim ostrvima, koja se pri sunčanom vremenu zagreju više nego okolno more. Intenzitet i razmere tog fenomena se menjaju u vremenu i prostoru pod uticajem fona meteoroloških uslova, mesnih osobenosti i karakteristika grada.

Uticaj Sunčevih zraka na klimu grada

Razlika između urbanizovane teritorije i seoske sredine u okruženju zavisi od sinoptičkih uslova, i u tom smislu veliki doprinos imaju faktori obrazovanja topoklimata. Gradska klima je najizraženija u anticiklonalnim situcajima, kada je vreme mirno i vedro. Razlike se smanjuju u uslovima oblačnosti i pojačanog vetra. Izučavanje ostrva toplote može biti sprovedeno posmatranjem temperatura u određenim trenucima (određenim sinoptičkim situacijama) ili u dužim vremenskim intervalima (u jednoj ili tokom više godina).

Uzroci porasta temperature u gradovima

U tom smislu se ostrvo toplote pojavljuje i kao sinoptička i statistička tvorevina. Pošto su uzroci izmene klime u gradovima (kao kompleksnog feomena) različiti, to se pojavljuju različita shvatanja i o dominatnim uzrocima postanka urbanih ostrva toplote. Uglavnom se kao najvažniji uzroci porasta temperature u gradovima pominju:

1. Veliko zagrevanje Zemljine površine Sunčevim zracima (ostrvo toplote je izraženije leti i u večernjim satima)
2. Emisija gasova staklene bašte (ostrvo toplote dosta ujednačenog intenziteta)
3. Antropogena emisija toplote (ostrvo toplote izraženije zimi i kasno noću)

Verovatno je da u malim gradovima dominira prvi a u velikim i industrijski razvijenim gradovima drugi i treći faktor. Sigurno je da su svi uticaji na klimu u urbanim prostorima neposredno ili posredno (preko drugih klimatskih elemenata) i generativni faktori ostrva toplote.

Literatura

• P. D. Jones; P.Y. Groisman; M. Coughlan; N. Plummer; W.-C. Wang; T.R. Karl (1990). „Assessment of urbanization effects in time series of surface air temperature over land”. Nature. 347 (6289): 169—172. Bibcode:1990Natur.347..169J. doi:10.1038/347169a0. 
• Landsberg, Helmut E. (1981). The Urban Climate. New York: Academic Press. ISBN 0-12-435960-4. 

Spoljašnje veze

• Land-Surface Air Temperature - from the Intergovernmental Panel on Climate Change
• Lawrence Berkeley National Laboratory Heat Island Group
• The Surface Temperature Record and the Urban Heat Island