Radovan Grković

radovan grković
radovan grković
	Radovan Grković
Lični podaci
Datum rođenja	5. mart 1913.
Mesto rođenja	Nevade, kod Gornjeg Milanovca, Kraljevina Srbija
Datum smrti	1. septembar 1974. (61 god.)
Mesto smrti	Nevade, kod Gornjeg Milanovca, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesija	pravnik
Porodica
Supružnik	Anđa Grković
Delovanje
Član KPJ od	jula 1941.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije; Jugoslovenska armija; 1941 — 1945.
Čin	potpukovnik u rezervi
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Radovan Grković (Nevade, kod Gornjeg Milanovca, 5. mart 1913 — Nevade, kod Gornjeg Milanovca, 1. septembar 1974) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SR Srbije i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 5. marta 1913. godine u selu Nevade, kod Gornjeg Milanovca. Osnovnu školu i pet razreda gimnazije završio je u Gornjem Milanovcu, a ostala tri razreda u Čačku, gde je i maturirao 1932. godine. Za vreme školovanja živeo je u teškim materijalnim uslovima, jer je odrastao u seljačkoj porodici, koja je posle pogibije oca u Prvom svetskom ratu znatno osiromašila. To mu je bila i smetnja da neposredno posle mature nastavi školovanje, tako da je studije na Pravnom fakultetu u Beogradu započeo 1936. godine.^[1]

Još kao gimnazijalac priključio se revolucionarnom omladinskom pokretu. Osuđivao je Šestojanuarsku diktaturu, agitovao za apstinenciju birača na parlamentarnim izborima 1931, učestvovao u štrajku učenika čačanske gimnazije 1931. godine. Period od 1932. do 1936. godine proveo je u rodnom selu, bavio se zemljoradnjom i učestvovao u stvaranju političke opozicije među seljacima u svom i okolnim selima. Zbog toga je zajedno sa starijim bratom, bio hapšen i osuđivan.

Dolaskom u Beograd gde je, februara 1936, upisao Pravni fakultet, priključio se revolucionarnom studentskom pokretu i učestvovao u brojnim političkim akcijama: u razbijanju Ljotićevog zbora 1936, u studentskim demonstracijama i zborovima. Bio je član odbora Ujedinjene studentske omladine i uprave opšte studentske menze u kojoj je i radio kao kelner i na taj način se izdržavao. Istupao je na velikom zboru omladine Beograda na Pravnom fakultetu, na kome je izražen snažan protest omladine protiv rata. Zbog svoje aktivnosti i u Beogradu je bio hapšen i osuđivan. Krajem 1940. je po kazni regrutovan, s rokom od 18 meseci, umesto devet koliko su u ono vreme služili školovani regruti.^[2]

Narodnooslobodilačka borba

Bista Radovana Grkovića u spomen parku „Brdo mira“ u Gornjem Milanovcu

Napad Sila Osovine na Jugoslaviju 1941. godine zatekao ga je u Bitolju na odsluženju vojnog roka. Izbegao je zarobljavanje, vratio se u rodno mesto i učestvovao u pripremama za formiranje partizanskog odreda u koji je zajedno sa bratom stupio jula 1941. godine.

Istog meseca 1941. godine postao je i član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). U početku ustanka bio je desetar u Takovskoj četi, a kasnije politički komesar. Ova četa je ubrzo prerasla u Takovski bataljon Čačanskog partizanskog odreda „Dragiša Mišović“, koji je izveo napad na Gornji Milanovac i oslobodio ga. Tih dana se naročito istakao u borbi sa četnicima kod Čačka i u njihovom gonjenju do Ravne Gore, a kasnije i u ogorčenim borbama koje su se vodile kod Priboja.

Sa svojim bataljonom ušao je u sastav Druge proleterske brigade prilikom njenog formiranja, 1. marta 1942. u Čajniču i učestvovao u nizu njenih akcija. Kasnije je otišao u Političko odeljenje (Politodel) Prve krajiške brigade u kojoj je ostao godinu dana. Istakao se u borbama ove brigade (Bihać, Bosanski Novi, Sanski Most), a naročito u borbi za Jajce avgusta 1942. godine. Kao delegat Srbije učestvovao je na Drugom zasedanju AVNOJ-a. Bio je i učesnik Prvog zasedanja Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije (ASNOS).

Posle partijskog kursa 1943. postao je zamenik političkog komesara Pratećeg bataljona Vrhovnog štaba, a februara 1944. je po partijskom zadatku prešao u Toplicu za instruktora Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju. Kasnije je postao rukovodilac Drugog odseka Odeljenja za zaštitu naroda (OZN) za Srbiju i zamenik načelnika Ozne za Beograd. Demobilisan je 1. oktobra 1945. godine u činu potpukovnika Jugoslovenske armije (JA).

Posleratni period

Posle rata, obavljao je niz odgovornih funkcija u Savezu komunista Srbije i organima vlasti:

sekretar Okružnog komiteta u Čačku,
instruktor Centralnog komiteta KP Srbije,
član Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije,
ministar za trgovinu i snabdevanje u Vladi SR Srbije (1948—1951),
sekretar Izvršnog veća Narodne skupštine Srbije (1953—1962),
predsednik odbora Skupštine SR Srbije i dr.

Više je puta bio biran za poslanika Savezne skupštine SFRJ i Skupštine SR Srbije.

Umro je 1. septembra 1974. u rodnom selu. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu.^[1]

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Ordena zasluga za narod sa zlatnom zvezdom, Ordena bratstva i jedinstva zlatnim vencem, Ordena za hrabrost i ostalih jugoslovenskih odlikovanja.^[3] Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.^[1]

Reference

^ ^a ^b ^v Narodni heroji 1 1982.
^ Srpski biografski rečnik, 816. str.
^ Ko je ko 1957.

Literatura

Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957. COBISS.SR 4864263
Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970. COBISS.SR 4897031
Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167

[FOOTNOTENarodni_heroji_11982-1] v Narodni heroji 1 1982.

[2] Srpski biografski rečnik, 816. str.

[FOOTNOTEKo_je_ko1957-3] Ko je ko 1957.

[1]

[2]

[3]