Мргуда
Mrguda, crnka[2] rapa ili crna umbra (lat. Umbra krameri) je slatkovodna riba iz porodice crnki (Umbridae). Ovu vrstu još je Josif Pančić krajem pretprošlog veka našao u rezervatu Zasavica.[3] Mada zastupljena u vodama širom Evrope, smatra se retkom i ugroženom vrstom.
| Mrguda | |
|---|---|
| |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Tip: | Chordata |
| Klasa: | Actinopterygii |
| Red: | Esociformes |
| Porodica: | Umbridae |
| Rod: | Umbra |
| Vrsta: | U. krameri
|
| Binomno ime | |
| Umbra krameri Walbaum, 1792
| |
Opis i građa
urediMrguda ima leđna peraja koja počinju iod polovine tela. Leđna peraja ima više od 14 šipkica. Šipkice leđnog peraja su gotovo jednake dužine. Glava je relativno dugačka u odnosu na telo. Zubi postoje samo u donjoj vilici, sitni su i brojni, a poređani su u 3 – 4 reda i okrenuti ka unutra. Po gornjoj vilici i jeziku nema zuba. Leđa su tamna ili tamnocrvena. Po telu mrgude se nalaze tamne pege. Na leđnoj i repnoj peraji nalaze se tamne pege koje su poređane u jednom redu. Duž gornje polovine tela proteže se svetložuta pruga.
Stanište
urediŽivi u stajaćim i sporo tekućim vodama, gde su uslovi za život drugih vrsta dosta nepovoljni. Dobro podnosi nedostatak kiseonika u vodi, jer za disanje koristi riblji mehur uzimajući atmosferski vazduh sa površine vode. Može izdržati na vlažnom mestu i do 10 sati bez vode. Pri opasnosti od isušenja, zakopava se u dno.
Rasprostranjenje
urediMrguda izvorno dolazi iz sliva Dnjestra, Pruda i Dunava ali je, iako je ubačena u sve vode, opstala samo u nekim a predstavnici ovog roda mogu se smatrati retkim vrstama koje izumiru.
Autohtona je u Austriji, Bosni i Hercegovini, Bugarskoj, Hrvatskoj, Češkoj, Mađarskoj, Moldaviji, Rumuniji, Srbiji, Crnoj Gori, Slovačkoj, Sloveniji i Ukrajini. Mrguda predstavlja subendemitet Dunavskog basena.[4]
Stepen zaštite u Srbiji
urediMrguda je prirodna retkost i smatralo se da u Srbiji živi samo u Zasavici - rečici koja je duga 33 kilometra, a teče severnom Mačvom i južnom Vojvodinom. U Srbiji živi i u Bakrenom Batru, Lugomiru i u rezervatu Kraljevac i trajno je zaštićena kao prirodna retkost 1993. godine (Službeni glasnik Republike Srbije broj 50/93).
Razmnožavanje
urediMresti se u proleće od aprila do maja. Ikru ženka polaže na priobalnim poplavljenim terenima među vodenim biljkama. Jaja ženke odlažu u gnezda koje sve vreme brižljivo čuvaju. U vreme mresta, kod mužjaka se podrepna peraja postaje sivozelenkaste boje. Polna zrelost se postiže u drugoj godini.
Izvori
uredi- ^ Freyhof, J. (2011). „Umbra krameri”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2020.2. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 23. 10. 2020.
- ^ „PRILOG VII Strogo zaštićene divlje vrste na teritoriji Republike Srbije”. pravno-informacioni-sistem.rs/.
- ^ „Prvi i jedini javni akvarijum u Kragujevcu”. www.ikragujevac.com. 2018-10-08. Pristupljeno 2024-01-28.
- ^ Predrag Simonović (2001): Ribe Srbije, Beograd, p. 228
Literatura
urediSpoljašnje veze
uredi
