Mitropolit banjalučko-bihaćki Vasilije
Vasilije (u svijetu Vaso Popović; Majevac kod Doboja, 4. maj 1860 — Okučani, 11. novembar 1938) bio je mitropolit banjalučko-bihaćki.
| Vasilije (Popović) | |
|---|---|
.jpg) | |
| Osnovni podaci | |
| Pomesna crkva | Srpska pravoslavna crkva |
| Mitropolija | Mitropolija banjalučko-bihaćka |
| Čin | mitropolit |
| Titula | mitropolit banjalučko-bihaćki |
| Sedište | Banja Luka |
| Godine službe | od 10. jula 1908. do 11. novembara 1938. |
| Prethodnik | Evgenije Letica |
| Naslednik | Platon Jovanović |
| Lični podaci | |
| Svetovno ime | Vaso Popović |
| Datum rođenja | 4. maj 1860. |
| Mesto rođenja | Majevac kod Doboja, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 11. novembar 1938. (78 god.) |
| Mesto smrti | Okučani, Kraljevina Jugoslavija |
Djetinjstvo, školovanje i sveštenička služba
urediNjegov otac Simeon bio je okružni protoprezviter derventski i paroh u Majevcu. Osnovnu školu pohađao je u Majevcu i Derventi. Nakon osnovnog školovanja upisuje bogosloviju u Beogradu koju završava kao jedan od najboljih đaka, sa odličnim uspjehom.[1] Arhiepiskop i mitropolit Sava Kosanović ga dodjelio za kapelana ostarjelom ocu, a za đakona ga je rukopoložio u Prnjavoru 24. avgusta 1884. a dva dana kasnije u Derventi za sveštenika. Svoju svešteničku službu vršio je u Majevcu. Pored svešteničke službe bio je i učitelj u školi u periodu od 1. septembra 1884. do 30. juna 1885. Nakon toga predavao je u srpsko-pravoslavnoj osnovnoj školi sve do 1. decembra 1887. kada je izabran za paroha u Gradačcu.[2] Mitropolit zvorničko-tuzlanski Dionisije (Ilijević) ga je 6. novembra 1888. postavio za okružnog protoprezvitera u Gradačcu. Na prijedlog mitropolita sarajevskog Đorđa (Nikolajevića) imenovan je za prvog člana i savjetnika Konzistorije Sarajevske. Ovu dužnost je obavljao sve do svog izbora za mitropolita banjalučko-bihaćkog. Pored ove dužnosti bio je uređivač zvaničnog organa crkvene vlasti "Dabro-bosanski istočnik" (1894) kao i upravitelj bogoslovskog učilišta u Reljevu (1. novembar 1894. - 22. januar 1898). Na prijedlog nadležnog episkopa, car Franjo Josif odlikovao ga je viteškim krstom Franc Josifovog reda (Kaiserlich-österreichischer Franz Joseph-Orden).[3]
Arhijerejska služba
urediSveti arhijerejski sinod Carigradske patrijaršije izabrao ga je za mitropolita banjalučko-bihaćkog 10. jula 1908. U monaški čin stupio je pod imenom Vasilije 16. avgusta 1908. u manastiru Žitomislić, a za arhimandrita je proizveden 21. avgusta 1908. u crkvi Svetih besplotnih Sila u Sarajevu.[3] Hirotonisan je 28. septembra iste godine u Hramu Silaska Svetog duha u Banjoj Luci. Kasnije je postao mitropolit banjalučki.[1] Nakon ulaska srpske vojske u Banjaluku 21. novembra 1918. mitropolit je odslužio blagodarenje u čast pobjede srpskog oružja. Ovom prilikom je izjavio da su oslobodioci svojim junaštvom "nadvisili Kraljevića Marka, nadmašili Starinu Novaka".[4] Kao mitropolit banjalučko-bihaćki izvršio je čin osvećenja:
- 18. oktobra 1908. hram Presvete Bogorodice u Kotor-Varošu,
- 1913. Hrama Svetog velikomučenika Georgija u Velikoj Kladuši,
- 1921. Hrama Svetog Nikolaja u Živinicama, Skender-Vakuf
- 1925. drvene crkve u Skender-Vakufu
- 5. oktobra 1925. temelje Sabornog hrama Svete Trojice u Banja Luci,
- 27. decembra 1936. zgradu Hipotekarne banke u Banjoj Luci
Umro je u Okučanima 11. novembra 1938. Prvo je sahranjen u hramu Svetog velikomučenika Georgija na Petrićevcu, a nakon podizanja nove Saborne crkve u Banjoj Luci, posle Drugog svetskog rata, prenet je u ovu crkvu. Ustaško divljaštvo se ogleda i ovde u rušenju nadgrobnih spomenika, prekopavanju grobova i slično. Posmrtne ostatke banjalučkog mitropolita Vasilija Popovića ustaše su izvadile iz kapele na Petrićevcu kod Banje Luke, kapelu srušili, a mitropolitove ostatke preneli na stočno groblje – mrcinište na Vlaškom Brijegu i tamo zakopali.[5]
Pomoć gladnima u SSSR
urediVelika glad pogodila je SSSR 1921-1922. Pozivu u pomoć odazvala se između ostalog i Mitropolija banjačućko-bihaćka na čelu sa svojim mitropolitom. Banjalučko-bihaćka Eparhija pokrenula je svoju socijalno-dobrotvornu kampanju, definisanu poslanicom nadležnog arhijereja Vasilija Popovića: „Poznato je prečasnom sveštenstvu da se veće grupe ruskih emigranata nalaze u Banjoj Luci, Derventi, Prnjavoru i u Bosanskoj Dubici, kao i u drugim mestima Banjalučkobihaćske Eparhije“... Pšenica, kukuruz, druga posna i mrsna hrana, kao i novčana sredstva nosila bi se „Odboru za pomoć ruskih emigranata u Banjoj Luci". U sličnoj svojoj poslanici kojom opet poziva pastvu da se prikuplja pomoć za „gladnu rusku djecu“, mitropolit Vasilije Popović podvlači još jednom uvreženo shvatanje u srpskom narodu, a u srpskoj crkvenoj sredini posebno: „Mi u Rusiji i bratskom ruskom narodu moralno i materijalno mnogo dugujemo i što god im sada prikupimo i pošaljemo, to će samo biti mala otplata našeg velikog duga“. Prikupljeni saldo u Banjalučko-bihaćkoj mitropoliji iznosio je 13/26. jula 1922. godine u 68 parohija i crkvenih opština ukupno 26.056 dinara.[6]
Galerija
uredi-
Spomen ploča mitroplitu Vasiliju na Sabornoj crkvi Svete Trojice
Reference
uredi- ^ a b "Politika", Beograd 1938. godine
- ^ „Njegovo Visokopreosveštenstvo, gospodin Vasilije Popović, srpsko-pravoslavni mitropolit banjalučki i bihaćki.”. Istočnik, zvanični organ velikog crkvenog suda za duhovne potrebe. broj 19, godina XXII: 1. 15. 10. 1908.
- ^ a b „Njegovo Visokopreosveštenstvo, gospodin Vasilije Popović, srpsko-pravoslavni mitropolit banjalučki i bihaćki.”. Istočnik, zvanični organ velikog crkvenog suda za duhovne potrebe. broj 19, godina XXII: 2. 15. 10. 1908.
- ^ „Stotinu godina od oslobođenja Banjaluke: "Živio kralj Petar, živjeli osloboditelji!"”. Nezavisne novine. 1. 12. 2018. Pristupljeno 10. 6. 2019.
- ^ Dušan Kecmanović prota iz Banje Luke, Srpski Itebej, 15. XII 1941. godine
- ^ Pilipović, Radovan (2017). „SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA, RUSKA PRAVOSLAVNA ZAGRANIČNA CRKVA, MOSKOVSKA PATRIJARŠIJA (1920-1940) – UZAJAMNE VEZE, UTICAJI I ODNOSI Doktorska disertacija” (PDF). Pristupljeno 10. 6. 2019.
Literatura
uredi- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Latinović, Goran (2006). Srpska pravoslavna crkva u Bosanskoj Krajini (1918-1941). Laktaši: Grafomark.
- Latinović, Goran (2009). „Graditeljska djelatnost Srpske pravoslavne crkve u Bosanskoj Krajini 1918-1941”. Glasnik Udruženja arhivskih radnika Republike Srpske. 1: 287—301.
- Latinović, Goran (2012). „Teritorijalna organizacija Srpske pravoslavne crkve u Bosanskoj Krajini (1900-2010)” (PDF). Zbornik za istoriju Bosne i Hercegovine. 7: 321—333.
- Puzović, Predrag (2015). „Stradanje sveštenika Srpske pravoslavne crkve u Bosni i Hercegovini tokom Prvog svetskog rata”. Pravoslavni svet i Prvi svetski rat: Zbornik radova. Beograd: Pravoslavni bogoslovski fakultet, Institut za teološka istraživanja. str. 141—160.
- Puzović, Predrag (2016). „Stradanje sveštenika tokom Prvog svetskog rata na području Banjalučke eparhije” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 75 (1): 33—46. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 11. 2021. g. Pristupljeno 30. 11. 2021.
Spoljašnje veze
uredi- Eparhijski arhijereji
- Zvanična stranica Eparhije Banjalučke Arhivirano 2002-01-03 na sajtu Archive.today
