Mirko Matković
Mirko Matković (Podi, kod Herceg Novog, 3. novembar 1915 — Herceg Novi, 28. oktobar 2012), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-major JNA i narodni heroj Jugoslavije.
| mirko matković | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Mirko Matković | |||||||||
| Lični podaci | |||||||||
| Datum rođenja | 3. novembar 1915. | ||||||||
| Mesto rođenja | Podi, kod Herceg Novog, Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 28. oktobar 2012. (96 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Herceg Novi, Crna Gora | ||||||||
| Profesija | vojno lice | ||||||||
| Delovanje | |||||||||
| Član KPJ od | 1941. | ||||||||
| Učešće u ratovima | Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba | Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1935 — 1941. 1941 — 1964. | ||||||||
| Čin | general-major | ||||||||
| Heroj | |||||||||
| Narodni heroj od | 27. novembra 1953. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Biografija
urediRođen je 3. novembra 1915. godine u selu Podima, kod Herceg Novog. Poticao je iz siromašne seljačke porodice. Njegovi roditelji, Krsto i Nena Matković, imali su pored Mirka, još dvojicu sinova — Luku i Jova, i ćerku Senku. Zbog lošeg materijalnog stanja, njegov otac Krsto je jedno vreme boravio na radu u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD), a posle povratka je izvesno vreme radio kao mesar, da bi se na kraju ponovo bavio zemljoradnjom. Mirko je osnovnu školu završio u rodnom selu, a četiri razreda niže gimnazije u Herceg Novom. Pošto nije imao para za dalje školovanje, upisao je oktobra 1930. godine Vojnu akademiju u Beogradu.[1]
Posle završetka Vojne akademije, od 1. oktobra 1935. godine službovao je kao artiljerijski oficir u Banja Luci, a do početka rata je službovao i u Mostaru, Sarajevu, Skoplju, Slavonskoj Požegi i na poligonu Prevlaka u Boki Kotorskoj. Još kao pitomac Vojne akademije, upoznao se sa nekoliko studenata, preko kojih je dobio prva saznanja o revolucionarnom studentskom pokretu i potom je počeo da se zanima za marksizam.[1]
Kroz razne diskusije i čitanje marksističke literature, počeo je, u saradnji sa drugim mladim oficirima — istomišljenicima, da se postepeno uključuje u revolucionarni radnički pokret. Tokom službovanja u Mostaru, bio je povezan s partijskom organizacijom Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), kojoj je pomagao izvršavajući određene zadatke — nabavljao je objave i druga dokumenta za putovanje ilegalaca i kurira, prihvatio je i otpremio podoficira Dragomira Gradinca, jednog od suđenih zbog pobune na krstarici „Dalmacija“ i dr.[1]
Narodnooslobodilačka borba
urediU toku Aprilskog rata, 1941. godine, nalazio se na dužnosti vodnog oficira protivavionske odbrane Sarajeva, gde je i bio zarobljen, ali je, uz pomoć jednog vojnika njegove jedinice, uspeo da se u Slavonskom Brodu oslobodi iz zarobljeništva i potom se vratio kući. Ubrzo po dolasku, povezao se sa partijskom organizacijom u Herceg Novom i aktivno se uključio u pripreme oko organizovanja ustanka. Najviše je radio na prikupljanju i sakrivanju oružja, ali se angažovao i na okupljanju omladine. Posle napada Nemačke na Sovjetski Savez, 22. juna, on i čitava njegova proodica su stupili u Narodnooslobodilačku borbu. Njihova porodična kuća, od tada je postala sigurna baza za prihvat i čuvanje ilegalaca.[1]
Učestvovao je 15. jula 1941. godine na sastanku u Brezovom Dolu u Krivošijama, na kome je doneta odluka o početku oružanih akcija na ovom području. Istog meseca primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i odmah je bio zadužen za organizovanje vojnih jedinica. Ubrzo potom je bila formirana Krivošijska ustanička četa, u kojoj je bio postavljen za komandira, a Nikola Đurković za političkog komesara. Ova četa je pod njegovom komandom organizovala zasede, izvodila manje akcije i diverzije, obilazeći sela i time, jačajući borbeni duh u narodu, stvarala sve više pristalica Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP).[1]
Nakon propasti Trinaestojulskog ustanka i splašnjavanja oslobodilačke borbe na celoj teritoriji Crne Gore, aktivno je radio na ponovnom oživljavanju borbe u okolini Herceg Novog. Oktobra 1941. godine bio je učesnik Mesne konferencije KPJ za Herceg Novi. Novembra 1941. godine, postavljen je za komandanta Orjenskog partizanskog bataljona, koji se nalazio u sastavu Nikšićkog partizanskog odreda. Sa svojim bataljonom je vodio mnoge napade na italijanske posade, locirane pored same obale, u cilju onemogućavanja prodora neprijateljskih snaga od Boke Kotorske ka Crnoj Gori. Posebno je sa svojom jedinicom, čuvao komunikacije od Herceg Novog i Risna prema Grahovu i Nikšiću.[1]
Krajem novembra i početkom decembra 1941. godine, vodio je borbe s mnogo jačim italijanskim snagama oko Dragalja, Dvorničkog Ždrijela i Lupoglava. Posebno se istakao u borbi na Ceroviku, 7. decembra 1941. godine, gde je kao komandant bataljona, na čelu svoje kombinovane čete, od oko 30 boraca, dočekao u zasedi italijansku kolonu. Mada su Italijani bili desetostruko jači, s četiri tenka, artiljerijom i bacačima, bili su odbačeni. Mirko je u ovoj borbi bio teško ranjen. Sve do februara 1944. godine, u veoma teškim uslovima ilegalnosti, lečio se i krio po Hercegovini i pomagao terenskim partijskim radnicima u političko-propagandnom radu. Uz pomoć 29. hercegovačke udarne divizije i Drugog udarnog korpusa, kao teški ranjenik, prebačen je, početkom leta 1944. godine, iz Berana u Italiju, gde je operisan u bolnici Grumo.[1]
Novembra 1944. godine vratio se u Jugoslaviju, gde mu je povereno rukovođenje Oficirskim kursom pri Štabu 29. hercegovačke divizije, a zatim Podoficirskom školom Drugog udarnog korpusa u Trebinju. Tu je ostao sve do kraja rata, kada je bio ostavljen za komandanta Artiljerijske oficirske škole Generalštaba JA u Beogradu.
Posleratni period
urediKrajem decembra 1945. godine, zdravlje mu se opet pogoršalo, pa se ponovo našao na lečenju, koje je trajalo sve do jeseni 1947. godine. Posle ozdravljenja, iako težak invalid, nastavio je vojnu karijeru u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Završio je Višu vojnu akademiju JNA i nalazio se na odgovornim dužnostima u Državnom sekretarijatu za narodnu odbranu (DSNO), a jedno vreme je bio i načelnik u Vojnom elektro institutu u Beogradu. Penzionisan je 31. decembra 1964. godine, u činu general-majora JNA.[1][2]
Do 1976. godine je živeo u Beogradu, kada se preselio u Herceg Novi, gde je živeo do smrti. Umro je 28. oktobra 2012. godine u Herceg Novom, u svojoj 97-oj godini. Sahranjen je na Gradskom groblju u Savini, kod Herceg Novog.[3]
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem, Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima i Orden za hrabrost.[4] Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.[1][5]
Reference
uredi- ^ a b v g d đ e ž z Narodni heroji Jugoslavije 1975.
- ^ Vojni leksikon 1981.
- ^ „Oproštaj od heroja Mirka Matkovića” (Saopštenje). 22. septembar 2015. Arhivirano iz originala 25. 09. 2015. g.
- ^ Ko je ko u Jugoslaviji 1958.
- ^ Vojna enciklopedija 1973.
Literatura
uredi- Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd. 1958.
- Vojna enciklopedija. Beograd. 1973.
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
- Vojni leksikon. Beograd: Vojnoizdavački zavod. 1981.
